Verkamaðurinn - 14.08.1964, Blaðsíða 4

Lifu
I I
við í siðuðu landi?
ER HÆGT að kalla það siðað þjóðfélag, sem
við búum við hér á landi?
Ymsum kann að þykja flónslega spurt. Er
það ekki margtuggin saga, sem ekki þarf leng-
ur að hafa orð á, að hér er siðað þjóðfélag?
Kann vera, en athugum það svolítið nánar.
Það, sem af er þessum mánuði, hefur ekki
verið um annað meira ritað í dagblöðum
landsins en skattamál. Þau skrif hófust fyrir
alvöru eftir að lagðar höfðu verið fram í
höfuðborginni skrár um útsvör, tekjuskatt og
ýmsa aðra skatta, sem borgurunum er gert að
greiða til almenningsþarfa.
Blöð stjórnarandstöðunnar hafa mjög veitzt
að stjórnarflokkunum vegna þess, hve gífur-
lega álögurnar hafa aukizt og alveg sérstaklega
fyrir það, hve stóran hlut launa sinna almennu
launafólki með meðaltekjur eða lœgri er œtl-
að að greiða í útsvör og aðra skatta. Hafa
blöð þessi haft af nógu að taka til að nefna
dœmi máli sínu til sönnunar. Hafa þau m. a.
nefnt ýmis dœmi þess, að fólki er œtlað að
láta nœr öll laun sín, það sem eftir er ársins,
renna til greiðslu skatta.
Málgögn stjórnarflokkanna hafa aftur á
móti ekki alveg verið á því, að um mikla skatta-
hœkkun hafi verið að rœða. Hafa að vísu
orðið að játa, að gjöldin hafi hcekkað nokk-
uð að krónutölu, en sagt það eðlilega af-
leiðingu annarra hœkkana og tekjuaukning-
ar hjá skattgreiðendum. Eitt blaðanna hefur
þó haft algera sérstöðu, því að það hefur dag
eftir dag hamrað á því, að skattar hafi stór-
lœkkað. Þetta blað er Vísir, blað heildsalanna
og fjárglœframanna Reykjavíkur öðrum frem-
ur. Svo virðist, sem þetta blað hafi sett sér
það mark, að hamra svo lengi á þeirri fullyrð-
ingu, að skattalækkun hafi átt sér stað, að
borgararnir fari að trúa því, hvað svo sem
tölurnar á útsvars- og þinggjaldaseðlunum
þeirra segja.
En ástœðan fyrir sérstöðu Vísis gœti líka
verið önnur. Hinn fjölmenni braskaralýður
Reykjavíkur er sú stétt manna, sem ekki þarf
yfirleitt að kvarta undan skattgreiðslum. Þessi
stétt hefur ýmsar leiðir til að koma tekjum sín-
um undan, þegar talið er fram til skatts, og
þar er ekkert um það spurt, hvort heiðarlega
eða óheiðarlega sé að farið, hvort lögum sé
fylgt eða þau brotin, aðeins hvernig komast
megi yfir krónur án þess að þurfa að tíunda
þœr. Og leiðirnar eru margar, enda bera marg-
ir forstjórar og eigendur fyrirtœkja litla skatta,
þótt hver og einn geti séð, að þeir lifa í vellyst-
ingum praktuglega og hafa úr miklu meiru
að spila en launþeginn í nœsta húsi, sem samt
verður að greiða margfalt í gjöld.
Tökum eitt dœmi um það, hvernig brask-
arinn fer að því að leika svona á skattyfirvöld-
in.
Við skulum gera ráð fyrir, að umrœddur
maður eigi iðnfyrirtœki, sem framleiðir vöru,
sem vel gengur að selja. Hann reiknar sjálfum
sér aðeins lág laun, og þau eru tekjurnar, sem
hann telur fram til skatts. Auðvitað getur mað-
urinn ekki lijað hátt og leikið sér með þessi
lágu laun. Hann hefur t. d. ekki efni á að eiga
bíl. En kannski er það bara gott fyrir hann að
eiga ekki bíl, því að auðvitað á fyrirtœkið bíl
og honum ekur forstjórinn hvert sem er og
hvenœr sem hann langar til. Og auðvitað borg-
ar fyrirtækið benzín á sinn bíl og viðgerðar-
kostnað allan. Fyrirtækið verður auðvitað
líka að kosta ferðalög forstjórans bœði inn-
anlands og utan. Þó að meinfýsnir menn sjái
ekki alltaf, hver tilgangur er með ferðunum,
þá veit forstjórinn auðvitað manna bezt, hvað
þarf að ferðast fyrir fyrirtœkið. Að sjálfsögðu
verður fyrirtœkið líka að sjá fyrir því, að hægt
sé að halda uppi einhverri risnu. Það verður að
vera hægt að bjóða helztu viðskiptavinum til
veizlu við hátíðleg tækifæri. Ekki er hœgt að
ætlast til, að forstjórinn beri þann kostnað
af sínum litlu launum. Það er ekki svo bill-
egt koníakið. Og ef forstjórinn getur ekki
fengið nœg lán til að byggja sér hús, þá verð-
ur fyrirtœkið auðvitað að byggja yfir hann,
svo að hann verði ekki á hrakhólum með hús-
næði. Og varla getur það talizt athugavert,
þó að fyrirtœkið fœri eiginkonu forstjórans
a. m. k. eina þokkalega jólagjöf.
En þrátt fyrir alla þessa fyrirgreiðslu við
forstjórann kann að vera, að hann skorti
vasapening. Þá er t. d. það ráð fyrir hendi,
að taka einhvern smáhluta af framleiðslu fyr-
irtœkisins og selja beint til smákaupmanns,
án þess að nokkrar nótur séu fœrðar um þau
viðskipti. Það er forstjóranum létt verk, að
sannfœra kaupmanninn um, að það sé honum
hagkvœmt að kaupa vöruna á þennan hátt.
Hann segir við kaupmanninn eitthvað á þessa
leið: Þú borgar mér bara beint í peningum
og svo tekur þú aftur úr kassanum hjá þér
sem svarar söluverði vörunnar, þegar þú sel-
ur hana út. Þá fœrð þú söluskattinn í þinn
vasa og losnar við að greiða aðstöðugjald af
viðskiptunum. Og svo verða tekjurnar hjá þér
lægri en ella á pappírnum og þú þarft minna
að greiða í útsvar og tekjuskatt.
Þegar fyrirtækið er nú búið að greiða svona
jyrir forstjóranum með því líka að láta hann
hafa vörur til að selja fyrir vasapeninga, þá
er langsennilegast, að reikningar fyrirtœkisins
séu hættir að sýna nokkurn tekjuafgang, og
fyrirtœkið ber því engan tekjuskatt og ekkert
útsvar.
Þetta er aðeins eitt dœmi af mörgum um
það, hvernig sumir hafa aðstöðu til að stela
undan skatti eða „koma ár sinni vel fyrir
borð“, eins og það er kallað á fínu máli í
þeirra hóp.
En með þessu gera þeir meira en að leika
á skattayfirvöldin. (Raunar er skattayfirvöld-
um margt Ijóst, en fá bara ekki aðgert). Með
þessu eru skattsvikararnir að stela frá öðrum.
Hver sem stelur undan skatti veldur því, að
aðrir verða að greiða hærra en réttmœtt vœri
að þeir greiddu. Þannig veldur t. d. maður,
sem fer að ráði sínu eins og greint er í dœm-
inu hér að framan, því, að verkamaðurinn,
sem flytur hráefni til fyrirtœkisins, kennar-
inn, sem kennir börnum forstjórans og starfs-
fólk fyrirtœkis hans verða að greiða stærri
hlut af gjöldum til ríkis og bœja, en þeim ber
í hlutfalli við tekjur. Forstjórinn, sem gerir
fyrirtœki sitt tekjulaust á pappírnum og sjálf-
an sig tekjulítinn, hann er að stela frá starfs-
fólki sínu og öllum þeim, sem honum veita
einhverja þjónustu. Hann er þjófur, og hann
er rœningi, því að auðvitað sjá þeir, sem
þekkja hann, að hann hlýtur að hafa
stolið, annars gœti hann ekki lifað því lífi,
sem hann gerir.
Og þessir þjófar og rœningjar eru margir
í oklcar landi. Þeir eru svo margir, að það
þjóðfélag, sem lœtur slíkt háttalag líðast, getur
ekki talizt siðað þjóðfélag. Þ.
„Brogd er ad jbáj
barnið finnur"
í þeim miklu umræðum, sem orð-
ið hafa um skattamál upp á síð-
kastið, hafa stjórnarblöðin lítt þol-
að að fundið væri að, heldur keppzt
um að verja skattpíninguna. Ein
hjáróma rödd hefur þó laumast inn
í Lesbók Morgunblaðsins og skrifað
svo snarpa ádrepu á skattafargan-
ið og framkvæmd stjórncrliðsins, að
fcstar hefur tæpast verið kveðið að
orði í blöðum stjórnarandstöðunn-
ar. Þessi hjáróma rödd i Lesbókinni
er í rabbi Sigurðar A. Magnússon-
ar blaðamanns og rithöfundar á
sunnudaginn var. Þar eru nokkr-
ir punktar, sem Verkamaðurinn hef-
ur áhuga á að koma á framfæri,
og til þess að blaðið verði ekki
vænt um að slíta einstakar máls-
greinar úr samhengi, þá birtum við
greinina í heilu lagi.
„Það hlýtur að vera leiðinda-
starf að standa í því að telja öðr-
um trú um hluti, sem maður trú-
ir ekki sjálfur og veit jafnvel að
aðrir fást ekki til að trúa held-
ur. Þetta hafa leiðarahöfundar
eins dagblaðsins í Reykjavík ver
ið að fást við upp á síðkastið í
sambandi við alræmda álagningu
opinberra gjalda. Okkur hefur
verið sagt það mjög ótvíræðum
orðum í nefndu blaði, að skatt-
ar og útsvör hafi lækkað, að al-
menningur standi betur að vígi
fjárhagslega en áður og sé hæst-
ánægður með útreikninga skatt-
heimtunnar.
Þetta og annað svipað lesa
menn í blaðinu meðan þeir hand
fjatla gjaldseðilinn hálfringlað-
ir, því að hann segir allt aðra
sögu og miklu ískyggilegri um
stórauknar opinberar álögur,
skattpíningu, sem ekki á sér hlið
stæðu um mörg undanfarin ár.
Mér hefur lengi verið það
hrein ráðgáta, hvaða tilgangi
leiðarahöfundar þykjast vera að
þjóna með slíkum skrifum. Nú
er það að vísu rétt, að íslenzk-
ir kjósendur eru sauðtryggir og
einstaklega fylgispakir, en dettur
umræddum skriffinnum raun-
verulega í hug, að menn taki
meira mark á fjálgum orðum
þeirra en óhugnanlegum tölun-
um á skattseðlinum. Það er út
af fyrir sig gott og blessað að
geta kastað fram háfleygum hag-
fræðilegum skýringum, studdum
töfraformúlu tölvísinnar, á hinu
nýja skattafargani, en sagði
ekki núverandi forsætisráðherra
einhvern tíma, að buddan væri,
þegar öll kurl kæmu til grafar,
öruggasti hagfræðingurinn, og
hún segir vissulega ömurlega
sögu nú á þessum síðustu tím-
um opinberrar bjartsýni.
Hitt er svo annað mál, að ó-
svífnar falsanir „Þjóðviljans“ á
sköttum einstakra hátekjumanna
eru sízt til þess fallnar að skýra
þessi mál og stuðla að raunhæfri
lausn þeirra.
Það er deilt um hin nýju
skattalög, og hver sem niðurstað
an verður á þeim deilum, þá
munu þau trauðla benda á neina
leið til bjargræðis þeim fjöl-
skyldufeðrum, sem greiða verða
meginpartinn af tekjum sínum
í opinber gjöld næstu fimm mán-
uði. Hvernig sem þessi margum-
töluðu lög kunna að hafa litið
út á pappírnum, þá líkjast þau
mest óðra manna æði í fram-
kvæmd. Það er og verður grát-
hlægilegt, að óbreyttir daglauna-
menn skuli vera hálfdrættingar í
opinberum gjöldum við jöfra
viðskipta- og framkvæmdalífsins
sem raka saman fé, að ekki sé tal
að um vinnukonuskatta ákveðins
bankastjóra og ýmissa annarra
stórtekjumanna. Vitaskuld eru
það fyrst og fremst hin gegnd-
arlausu skattsvik, sem hér koma
til greina, og það er alltént gleði-
leg nýjung í nýju lögunum, að
nú á að koma upp „skattalög-
reglu“, sem vonandi verður ann-
að og meira en nafnið tómt.
Islenzkt þjóðfélag hefur á und
anförnum áratugum þokazt æ
meir í átt til hreinræktaðs brask-
arafélags, og það er löngu kom-
inn tími til að þjarma að brask-
aralýðnum og lukkuriddurunum
sem grasséra í þjóðlífinu.
Eins og vænta mátti hefur
Reykjavíkurborg orðið ærið stór
tæk í álögum sínum, enda ekkert
áhlaupaverk að fylla ráðhúshít-
ina á fáeinum árum. Borgarbú-
ar eiga víst áreiðanlega eftir að
finna fyrir ráðhúsinu „sínu“, áð
ur en því ævintýri er að fullu lok
ið! s-a-m.“
En skyldi ekki einhverjum of eig-
endum íhaldsblaðanna, Vísis og
Morgunblaðsins, þykja óþarflega
nærri sér hoggið, þegar sagt er, oð
fími sé kominn til „að þjarma oð
braskaralýðnum og lukkuriddurun-
um sem grasséra í þjóðlífinu"?
ÚR DAGBÓK LÍFSINS
Hina umtöluðu kvikmynd Úr
dagbók lífsins, sýnir Magnús
Sigurðsson, skólastjóri, í Laug-
arborg á mánudagskvöld, Hrís-
ey á þriðjudagskvöld og Dalvík
á miðvikudagskvöld.
Allur ágóði af sýningunum
rennur í Hjálparsjóð æskufólks.
Myndin er bönnuð börnum
innan 16 ára.
4) Verkamaðurinn
Föstudagur 14. ógúst 1964.