Verkamaðurinn - 21.08.1964, Page 7

„Hveragerði..."
Framh. af 5. síðu.
keyrö þangað og þaðan daglega.
Við skóla þenna starfa og hafa
starfað miklir persónuleikar og
húsvörðurinn, Kári Tryggvason
rithöfundur, gerir hann að
heimili.
„Svo þakka ég þér fyrir prest-
inn“. í Hveragerði var prestur
allan skáldablómatíma þess, séra
Helgi Sveinsson. Hann var skáld
gott og afburða hagyrðingur og
húmoristi. Ræður hans voru
góðar af slíku pródúkti að vera
og maðurinn sérkennilegur og
skemmtinn.
Séra Helgi fórst af slysförum
út í Kaupmannahöfn sl. vor.
„Hveragerði er heimsins bezti
staður“, söng fólk og sagði. Það
var ágætt. Hver þróun þess verð-
ur er ekki gott að segja, en ó-
trúlega verður hún lík uppbygg-
ingarárunum.
Frumbygging, allt á rúi og
stúi, ekkert skipulag, smekkvísi
eftir brjóstviti hvers og eins.
Hamarshöggin dynja og nýtt
hús risið í dag, þar sem ekkert
var í gær.
Listamenn á skemmtigöngu,
skyggnast um eftir blómi eða
sérkennilegum steini. Það hafði
orðið til nýtt kvæði, lag eða
hugmynd um sögu. Atriði, upp-
götvað í Sturlungu, sem hafði
verið rangtúlkað, var að endur-
skoða. Pólitísk þrætumál, gall-
aður embættismaður, sem varð
að reka. Snöggur j arðskj álfta-
kippur „hverakippur“. Nýtt
gufugos úr borholu. — Þorpið
allt undir regnhogalitaðri úða-
slæðu. Ný vísa, sú bezta? —
Þannig var það, held ég. Þó er
allt ósagt. k.
Heilsuverndarstöð Akureyror: —
EFTIRLIT með þunguðum konum
fimmtudaga kl. 4—5 e. h. — UNG-
BARNAEFTIRLIT miðvikudaga og
annan hvern mánudag kl. 1—2
e. h. Þarf að pantast í síma 1977
og 1773. — Hvorttveggja þetta
fer fram í Hafnarstræti 81, neðstu
hæð. — BERKLAVARNIR: Þriðju-'
daga og föstudaga kl. 2—3,30 e. h.
og bólusetningar fyrsta mánudag
hvers mánaðar kl. 1—2 e. h. —
Hvorttveggja í húsnæði Berkla-
varnarstöðvarinnar við Spítalastíg.
Ég tók þessa ráðleggingu til alvarlegrar íhugunar og
gerði ráðstafanir samkvæmt henni tafarlaust. Fyrsta
sporið var að geyma aldrei tóbak inni í baðstofu, þar
sem ætíð var þægilegt að ná til þess. Geymslustað kaus
ég í skála nokkrum langt fram í bæ, og þangað varð ég
að sækja hverja pípufylli, eina í einu. Skáli þessi kemur
síðar við sögu.
Eitt sinn spurði ég prestinn hvert álit hans væri á
þessum draugasögum sem gengju hér fjöllum hærra.
Hann sagðist halda að öll tildrög þeirra mála væru
óábyggilegar þjóðsagnir. Hann sagðist aldrei hafa séð
neitt grunsamlegt, enda ekki skyggn.
Vorið leið hjá og sumarið einnig. Haustannir byrj-
uðu og nótt tók smám saman að lengja fet fyrir fet.
Snemma á jólaföstu hlóð niður töluverðum snjó, en
innan fárra daga gerði hláku svo mikla að öll þessi fönn
þiðnaði á skömmum tíma. Ég hélt enn sömu háttum
um tóbaksnotkun, náði vanalega í eina pípufylli um
háttatíma hvert kvöld.
Húsaskipun á Kúlu var slík, að úr baðstofu voru löng
göng þráðbeint til bæjardyra. Tvennar voru krossdyr á
þessari leið, leiddu hinar innri til búrs og eldhúss, en
hinar fremri til stofu og skála þess sem fyrr er nefndur.
Andspænis inngangi stóð í horni skálans gamall bekk-
ur sem einu sinni hafði tilheyrt einhverri gamalli kirkju
á staðnum. Á vegglægju yfir bekknum geymdi ég tó-
baksbirgðir mínar, en svo hátt var til vegglægjunnar,
að ég varð að stíga upp á bekkinn til að ná alla leið.
Ætíð fór ég þessar aðdráttarferðir ljóslaus, því hús-
bændunum var ver við ljósagang frammi í bænum
seint á kvöldin.
I raun og veru var mér heldur í nöp við öll dimm
göng, sérstaklega um og eftir háttatíma, ekki af því að
ég væri beinlínis myrkfælinn, en ég bar einhverja van-
mættiskennda lotningu fyrir hlutum og fyrirbærum
sem voru álíka torskilin og flökkunáttúra þessara aftur-
gengnu klerka, þótt ég hins vegar teldi slíkar sagnir
tóman þvætting.
Eitt kvöld las ég í bók langt fram á kvöld, gleymdi
stund og stað þar til ég leit upp og sá að allir voru
háttaðir og flestir í svefni. Fyrsta hugsun mín var, að
fá mér í pípu undir svefninn. Ég snaraðist fram á loft-
skörina og leit niður í kolsvart myrkrið, sem líktist mest
einhverjum voðalegum og dularfullum undirheimum,
þar sem allra óvætta gat verið von.
Úti var auð jörð og hlákumyrkur eins og áður var
getið um. Tæplega hálfvaxið tungl óð í skýjum og
kastaði daufri draugslegri skímu á veggi og gólf, þegar
vindurinn svipti kafþykkum skýflókunum frá því að-
eins augnablik í senn. Ég staulaðist ofan í myrkrið sem
var svo biksvart og þétt að ég gat næstum þreifað á
því. Það lagðist að vitum mínum eins og þvöl, fúl blæja
svo mér lá við andköfum. Þegar fram í göngin kom,
fann ég ískaldan gust koma í fang mér fram göngin.
Mér flaug í hug að gleymst hefði að loka bænum. Ég
þreifaði mig í flýti fram göngin til þess að loka bæjar-
hurðinni, en þegar þangað kom, var hún harðlæst eins
og vanalega. Ég ásetti mér að hraða þessari pílagríms-
göngu minni eftir föngum og snaraðist inn í skálagang-
inn. Gangur þessi var í gegnum þykkan torfvegg og
þegar hann þraut, tók við breidd skálans sjálfs inn í
hornið þar sem gamli kirkjubekkurinn stóð. Á þessu
augnabliki stalst aftur dauf skíma frá tunglinu beint
inn í hornið og á bekkinn, en birtan var svo dauf að
torvelt var að greina hlut þó á félli. Ég sá bekkinn,
meðfram ef til vill af því að ég vissi af honum þarna,
en það var eitthvað meira sem ég sá óljóst, en sem þarna
átti ekki að vera en ég gat ekki gert mér grein fyrir
hvað var.
Þá dró allt í einu fyrir tunglið og þessi litla glæta
sem það veitti, drukknaði skyndilega í myrkurshafinu
sem féll yfir og bannaði alla sýn. Ég beið í dyrunum
þar til enn læddist ný Ijósglæta ofur feimnislega gegnum
sortann inn á bekkinn. Ég hafði þokað mér gætilega
nokkur fet nær ef ske kynni að ég gæti greint eitthvert
form á þessu fyrirbrigði.
I þessari óljósu birtu sýndist mér nú við nána athug-
un, að strákur sæti á bekknum. Tími vannst ekki til
írekari athugana því skýjabakka rak fyrir tunglið enn
á ný.
Ég færði mig ofurlítið til hliðar, úr stefnu frá dyr-
unum, ef ske kynni að strák þessum dytti í hug að taka
til fótanna og stökkva til dyra, þá væri betra að verða
ekki á vegi hans, heldur gefa honum nægilegt olnboga-
rúm.
Eftir nokkur augnablik losnaði tunglið við skýja-
klakkana og varpaði sömu draugalegu skímunni inn í
hornið. Nú sá ég dálítið greinilegar en fyrr, vegna þess
að ég hafði fært mig nær með mestu varhyggð. Ég sá
sæmilega glöggt að þetta var í stráks líki, með stígvél
á fótum og í mórauðri úlpu. Hausinn sýndist mér ein-
kennilegastur. Andlitið var kafloðið og augun svo voða-
leg að mér fannst þau ganga í gegnum mig.
Ég hafði eitt sinn lesið sögu af manni, sem datt niður
dauður af hræðslu, af því hann sá í augu á höggormi
undir rúmi sínu, en sá höggormur var löngu dauður og
látinn þarna af hrekk. Með þessi augu var allt öðru
máli að gegna, þau voru lifandi og hreyfðust þegar þau
horfðu á mig.
Nú datt mér í hug að þetta væri brella einhvers stráks
þarna úr nágrenninu, sem ef til vill vissi um þessar
kvöldgöngur mínar og vildi skjóta mér skelk í bringu.
Ég kallaði því til hans og bað hann að segja til sín
áður en annarhvor okkar hefði verra af. Ekkert svar
fékk ég annað en það, að hann fór að velta vöngum og
kinka kolli framan í mig. Hann lagði hausinn út á axl-
irnar á víxl og ofan á bringu og aftur á bak milli herð-
anna. Enn hvarf tunglsbirtan og ekkert heyrðist innan
úr horninu.
Ég hafði ætíð haldið því fram, að fyrirburðir líkir
þessum hefðu allir eðlilega skýringu ef aðeins tími
gæfist til rannsókna á öllum kringumstæðum. Ég áleit
að skilningarvit manna gætu auðveldlega dregið þá á
tálar. Misheyrn og missýning var ekki óalgengt fyrir-
brigði. Ég var nú búinn að rannsaka þetta eins vel og
í mínu valdi stóð, að undanteknu því að ganga beint
inn í hornið og fara höndum um þennan djöful, en það
hefði ég ekki getað, þó öll ríki veraldarinnar hefðu
verið í boði. Sú eina leið er hér virtist fær, var sú, að
snúa aftur til svefnhúss og kalla túrinn ekki góðan.
En þá tók ekki hetra við. Það var nú fyrir sig að
standa andspænis þessum óvætt augliti til auglitis, en
að snúa við honum baki var ekki um að tala, því það
kvað vera eðli þessara fjanda að ráðast aftan að mönn-
um ef þeir sjá tækifæri. Ég áformði því að ganga afturá-
hak fram skálaganginn út í aðalgöngin og athuga þar
ráð mitt.
Engin skíma hafði komið í skálann í eina eða tvær
mínútur, svo ég vissi ekki hvort allt var þar í sömu
skorðum á bekknum, en ég treysti að svo væri, svo mér
gæfist færi að sleppa út.
Ég sneri til dyra og fetaði mig gætilega afturábak
með veggnum út í ganginn. Þegar ég var kominn nokkur
fet út úr skálanum rak ég fótinn í eitthvað oddhvasst
á gólfinu, sem meiddi mig dálítið. Þetta bætti ekki um
skap mitt eftir aðrar undanfarnar hrakfarir. Ég þreif-
aði fyrir mér hvað þetta mundi vera og fann þetta
vera all stóran, gamlan steðja, með oddhvössu nefi á
öðrum endanum. Ég greip upp steðjann sem var all-
þungur, snaraðist inn í skálann og varpaði honum af
öllu afli inn í hið margumtalaða horn. Að vörmu spori
heyrði ég illilegt hvæs og fótagang, hrak og bresti.
Einhver vera þaut eins og elding út göngin. Ég heyrði
tíðan, urrandi andardrátt þegar hún skauzt fram hjá
mér.
Mér gat ekki dulizt, að hér var um að ræða lifandi
veru, gædda holdi og hlóði og ásetti ég mér því að
bíða við og rannsaka vegsummerki í horninu. Eftir
drykklanga stund sendi tunglið daufan geisla inn í
skálann. Sá ég þá svo glögg vegsummerki að ekki varð
á villst. í horninu lá gamli bekkurinn allmikið laskaður
og þar hjá var fullur kolapoki með steðjann að hálfu
inni í svöðusári á hliðinni. Þar hjá lágu reiðstígvél af
prestinum.
Ég yfirheyrði nú þessi þögulu vitni og rannsakaði
alla afstöðu þeirra í málinu og komst auðvitað að þeirri
niðurstöðu, að einhver hefði látið pokann á bekkinn
um daginn og stígvélin undir bekkinn samtímis, en þau
náðu nákvæmlega upp að bekkbrúninni og mættu þar
pokanum. En ég fann hvergi hausinn, þýðingarmesta
partinn. En þá datt mér í hug full ráðning gátunnar.
Á heimilinu var köttur einn merkilegur, hann hafði
þann sið að ráfa stundum um bæinn fyrripart nætur,
annaðhvort til veiða eða einhverra sérstakra rannsókna.
Ég og kötturinn vorum tryggir vinir, hann svaf í rúmi
mínu flestar nætur. og var mér fylgisamur um daga.
Vitanlega hlaut hann að hafa staðið á pokanum, þekkt
mig í myrkrinu og verið að tala við mig á sínu þegjandi
hreyfinga tungumáli, þegar mér sýndist hann kinka
kolli til mín.
Ég taldi það með mínum helztu lánstilfellum að hitta
ekki köttinn með steðjanum, en ástæðan til þess var sú,
að steðjinn var þungur og lækkaði því á fluginu sem
betur fór.
Þegar inn kom bjóst ég við að sjá kisu í rúmi mínu
að venju, en hún hafði þá tekið sér hvíld í auðu rúmi
skammt frá. Ég fór þangað og leitaði um sættir, en
hún var hin snúðugasta og neitaði að hlýða á nokkrar
afsakanir frá minni hálfu. Eftir fáa daga greri þó um
heilt að fullu og við urðum jafngóðir vinir sem fyrr.
Ég hef oft hugsað um það síðan, hvílík fyrirtaks
draugasaga þetta hefði orðið, ef ég hefði ekki af hend-
ingu fundið rétta ráðningu.
Draugurinn væri ennþá í meðvitund minni að velta
vöngum framan í mig, svo andstyggilega kunningjalega,
innan úr skálahorninu.
Föstudagur 21. ágúst 1964
Verkamaðurinn (7