Verkamaðurinn - 02.10.1964, Blaðsíða 2

A sjónskífunni
Qull
í
tá
Unndór Jónsson frá Hallgils-
stöðum er víða kunnur, ekki sízt
vegna afburða eftirhermugáfu
og áhuga á listum.
Sjálfur hefur Unndór ort,
bæði í gamni og alvöru. Hér eru
fáein sýnishom:
Um kunningja:
Eftir langan glasaglaum,
grárri eUi sleginn,
læðist hann sem lús með saum
að landinu hinum megin.
Sagt við Kristján Eldjám, er
hann hóf fomleifafræðinám sitt:
r
Dekrar hluti dauða við,
dofnar skutur andans.
Lítill kuti, lífs um svið,
leikur í puta fjandans.
I stíl Sigurðar skólameistara:
Er skipstjórinn lítur skeiðsins
logg,
sér skrið þess á mararleiðum,
þar ráðhyggja og athygli rísa
við dogg,
mörg raun steðjar hafsins
meiðum.
— Þar rymur aldan róminn
nauða.
í raumefli Kfs og dauða.
Og þá er bezt að grafa upp úr
gömlum blöðum í eigin skúffu:
Þegar við hugsjónir leita ég lags
og langar að punkta þær hjá mér,
þá byrjar helvítis hringhendan
strax
að hrönglast í kjaftinum á mér.
Kreppti oft að kaunum skó,
kvöl um síðir endar.
Upp ég reis úr öskustó
eig.in smæðar-kenndar.
Þó að andi Kári kalt,
krýni landið fönnmn,
þér mun standa þúsunfalt
þyngri vandi af mönnum.
æsku bjarta vorið.
Þegar hallar austur af
andinn greikkar sporið.
Aldrei get ég grátið svo,
að guði líki.
Hæpið, að ég hljóti vist
í himnaríki.
Ýmsum fatast æviskeið,
auðnu glata tíðast,
hlaupa hvatir lasta-leið,
liggja flatir síðast.
Óreiða
í Degi laugard. 26. þ. m. birt-
ist grein eftir Jónas Jónsson,
kennara frá Brekknakoti: Ungl-
ingarnir og áfengismálin. Grein
þessi hefur vakið nokkuð mikið
umtal, enda er Jónas ekki lin-
mæltur um ófremdarástand það,
sem ríkir hér í áfengismálum
m. a. unglinga. Jónas er hug-
sjónamaður og ann hinni ungu
kynslóð annars betra hlutskiptis
en nú horfir víða.
Grein þessi er þung ádeila á
forráðamenn þjóðfélagsins, full-
orðna fólkið og lögregluyfir-
völd þessa bæjar, því brjóst Jón-
asar er heitt og hann lýsir á-
stan^inu í áfengismálum frá
sínum dyrum. Því miður senni-
lega alveg rétt.
Greinarhöf. gefur í skyn, að
vegna kunningsskapar taki lög-
gæzlan oft of vægt á sökudólg-
um og leggur til að fá aðkomu-
menn til löggæzlu, sem ekki létu
réttlætið fyrir róða af kunnings-
skap, „svo þeir gengu að því
skýlduverki lögreglunnar með
oddi og egg að koma upp um
leynivínsölu, hindra dvöl ungl-
inga á vínsölustöðum og í dans-
sölum, löngu fyrr en aldur þeirra
heimilar! Koma í veg fyrir akst-
ur leigubílstj óra um götur bæj-
arins, þegar farþegar eru drekk-
andi og ölfunaræpandi ungling-
ar og börn.“ Hann ræðir líka
um vínsölustaðina og að þjónar
hafi því meiri tekjur, sem þeir
selji meira vín, en vegabréf vanti
alveg svo hægt sé að fylgjast
með aldri unglinga.
Allt eru þetta mikil vandamál
og erfitt um að ræða. En margir
hafa sagt okkur dæmi um ófrið
mikinn, ærsl og hávaða um næt-
ur, þegar vinnandi fólk þarf
hvíldar við og á tvímælalaust
rétt til. Þegar vín- og dansstöð-
um er lokað fer fólk, ekki sízt
unglingar, með ærslum um göt-
Þegar sárust þörfin er
þrýtur vina-forðann.
Nú man enginn eftir mér
austan lands og norðan.
Sem gestur heilsar gleðin þér
og gist þú hana aldrei fær.
En sorgin aðeins er
hið auða hús þá gleðin fer.
Blóðsins elfur áfram niðar
órótt, þung og móð.
Það er orðið fátt, sem friðar,
flýi hugann ljóð.
k.
ur, bílar flauta, inenn syngja,
arga og slást. Sá, er þetta ritar
hefur ekki mikinn kunnugleika
af þessum málum, en kvartanir
heyrast víða. Hins vegar álykt-
um vér svo, að það sé meir skort-
ur á löggæzlumönnum en hlífni
þeirra, sem fyr.ir eru, við lög-
brjóta, sem að er. Má úr því
bæta. Um leynivínsala heyrist
mjög lítið rætt og bifreiðastjór-
ar stunda alls ekki leynivínsölu,
það er klárt mál. Hins vegar er
sjálfsagt að rannsaka orðróm
um slíkt, ef uppi er.
Aftur á móti er bartilveran
staðreynd og hefur sett neikvæð-
an blæ á allt bæjarlífið. Þeim
ætti að loka báðum.
Hins vegar verður ekki mikið
vart v.ið árangur af starfi áfeng-
isvarnarnefnda og stúkurnar
virðast ekki hafa það aðdráttar-
afl, sem til þarf að laða að sér
þá er veikir eru fyrir. Einnig
skortir hér mjög vínveitinga-
lausa dansstaði og tvímælalaust
sterkaða aðhald á hinum. Þarf
þá að koma í framkvæmd vega-
bréfsskyldu unglinga, yrði þó
nógu erfitt um vik.
Komið hafa fram tillögur um
bann um stuttan tíma til reynslu
og einstaklingar hafa nefnt
skömmtun áfengis. Hvort tveggja
hefur sína vankanta O'g illu fylgi-
fiska. Það, sem þarf er algjör
viðhorfsbreyting fólks gegn á-
fengi og sköpun menningarlegra
tómstunda fyrir æskuna. Hug-
sjónaleysið, fjárráðin og nautna
þorstinn annars vegar, óstöðv-
andi framboð opinberra aðila
á víni hins vegar, hlýtur að leiða
á þá vegu, sem Jónas er að lýsa
og á þakkir skilið fyrir að setja
svo skorinort fram.
Ótvírætt er sökina að finna
hjá okkur, fullorðna fólkinu,
með ábyrgðarleysi okkar og eft-
irdæmi. Þjóðfélagsmál koma hér
mjög við sögu. Herseta, fjár-
málabrask, leppmennska og
þverrandi ættjarðarást. Hver og
einn vill gleypa öll hin ímynd-
uðu gæði, því öryggisleysi okk-
ar er svo algjört á öllum svið-
um, að við þorum ekki lengur
neinu að treysta.
Ætli að í þessum málum yrði
ekki happadrýgst og færi bezt
saman við alhliða þörf okkar
til endurfæðingar nú, að reyna
að endurskapa þjóðfélagið í
heild, áður en allt hrynur?
Senda herinn burt, segja okk-
ur úr hernaðarbandalögum,
hætta stórveldadekri, skapa gj ald
miðli það traust, að menn geti
byggt á honum framtíð sína, en
ekki aðeins notað sem eyðslu-
eyri í dag, byggja upp fjölbreytt
ari atvinnuvegi, rækta landið og
efla forna þjóðmenningu.
Yrði æskan vör hreyfinga í
þessa átt, myndi hún láta af
ae|rslum og áfengisnautn. Við
hefðum einnig gott af slíku sjálf.
Og hér gildir sjálfa tilveru okk
ar.
*
Handritin heim
Nú er komið að því að þessi
orð ættu að vera meir á dagskrá.
Tímabil það, er hálfdanir sömdu
um við heildani að liggj a á mál-
inu, er senn á enda. Nýafstaðn-
ar kosningar í Danmörku benda
í jákvæða átt í þessu mikla
metnaðarmáli okkar. En var
kröfufrestur okkar notaður til
að byggja á verðugan hátt yfir
þessa dýru arfleyfð okkar?
íslenzk handrit af fornum
sögum okkar eru auður, sem
aldrei verður metinn til fjár,
fremur en menningararfurinn
allur, arfur, sem okkur hefur þó
verið fremur ósárt um nú síðan
við urðum „sjálfstæð þjóð.“ Er
von að allt leiki í lyndi hjá jafn
gleymnu og gleypigjörnu fólki
sem okkur?
En það þarf meir en fá hand-
ritin heim og koma þeim fyrir í
væntanlegum höllum. Það þarf
marga fjölmenntaða menn til að
vinna úr þeim enn og sjá um út-
gáf þeirra.
En eitt má ekki henda meir, —
Það má ekki gefa lengur út forn-
sögur okkar á hrognamáli því,
sem notað hefur verið og kennt
er við Vimmer. Það á að gefa
sögurnar út á nútímamáli fyrir
almenning og orðtéttar tfyjár
fræðimenn um allan heim. Þær
íslenzkar fornsögur, sem gefnar
hafa verið út í nútímabúningi,
svo sem: Njála, Laxdæla, Hrafn-
katla, Grettisaga, eru snöggtum
aðgengilegri sögur fyrir okkur
en í stafsetningu Vimmers, enda
er hún fölsun.
Bókaþjóðin, sögu- og Ijóða-
þjóðin, á að vera kröfuhörð í
menningarlegu tilliti. Við höfum
of lengi haft þynnkuna í háveg-
um. Einstaklingar mega ekki fá
útgáfurétt á þessum bókum,
þeirra sjónarmið er hagnaður.
Hann skiptir ekki máli í þessu
sambandi, heldur menningin
sj álf.
*
Blómin í ónni
Það er undarlegt, að bókin
Blómin í ánni, ein fegursta skáld
saga okkar tíma, skuli um leið
og hún er fögur, afhjúpa mestu
skelfingu og glæp allra tíma.
Bókin er um afleiðingar atóm-
sprengj unnar, sem varpað var
á borgina Hírósíma í Japan. —
Höfundur þessarrar bókar er
frú Edit Morris, sænsk-ættaður
Ameríkumaður. Aðeins kona
hefði getað skrifað þessa bók.
Blómin í ánni kom út sl. ár hjá
Máli og menningu, í snilldarþýð-
ingu Þórarins Guðnasonar lækn-
is. Við eigum honum þökk að
gjalda fyrir að gefa okkur þetta
verk og einnig er það brjóst-
bætandi að vita hið ágæta for-
ystufélag í útgáfu ódýrra, góðra
bóka, halda vöku sinni.
I þessarri bók kemur enn
skýrt fram, að maðurinn, hinn
óbreytti maður, er allls staðar
eins innst inni, hvað sem líður
lit og þjóðerni. Hættir Japana
og umgengnismenning er ólík
okkar, en sálin, mannleikinn,
hinn sami. Og þetta er bókin um
mikilleik konunnar, hina allt
elskandi, umberandi, fyrirgef-
andi konu jarðarinnar, sem ber
harminn undir brosi sínu, svo
hann skyggi ekki á gleði um-
hverfisins.
Og hversu undarlegt að varpa
eldhnettinum fyrst á það fólk,
sem við kynnumst í þessarri bók.
Myrða mannleikann, fegurðina.
Og þó, pólitíkusar óttast kann-
ski ekkert meir en hið jafna
mannlíf, einfaldleikan, þrána.
Goldwater hótar atómsprengju á
Asíufólk. Ameríka sendi Híró-
símu fyrstu kveðju hinnar nýju
aldar brjálaðra pólitíkusa.
Menn ættu að ganga á vit
„Blómanna í ánni,“ ef þeim of-
býður skriðdýrsháttur íslenzkra
pólitíkusa fyrir steinhjörtum er
lendra hjáguða.
AUGLÝSIÐ í VERKAMANNINUM
PRENTUH
BÆKUR
BLÖÐ
TÍMARIT
Hvers konar
SMÁPRENT
UTPRENTUN
0
PRENTSMIÐJA BJÖRNS JÓNSSONAR H.F.
SlMI 1024
2) Verkamaðurinn
Föstudagur 2. október 1964