Verkamaðurinn - 02.10.1964, Blaðsíða 5

NEHRU
Blekking
hans unga lífs
kynborins Hindúa aldahvarfanna
átti sér tvær meginrætur
Brahmadóm
fornan átrúnað ótal kynslóða
kyrrstæðra búenda á bökkum stórelfa
sunnan jökulheima Asíu
Bretadýrkun
nýja aðdáun á háttum og stjórnvísi
herraþjóðarinnar í vestri
sjóveldi gráu fyrir jámum
sjálfskipuðum drottnara Indlands
Úr óvizkusora
hlekkjum aldinnar trúar
málmklóm nýlendukúgunar
bræddi hann og mótaði
gull vitsmunaþroskans
hið siðfágaða trúleysi
Innilokuðum
mörgu sinni og árum saman
í fangelsi framandi valdhafa
hans eigin ættjarðar
Teikning eftir höfund Ijóðsins.
opnaðist honrnn
útsýn æ víðari
veittust honum
lausnir hins fjötraða
andlegt frelsi sjáandans
Nákominn
Tagore
skáldi kærleikshörpunnar
við hlið
Gandhis
mahatma frelsisbaráttunnar
í samfylgd
enn annarra fyrirmenna mikils málstaðar
óx hann
til forystu
í sókn til mannbóta og framfara
þjóðar örbirgrar og þjáðrar
þjóðar hinna óhreinu Paría
útskúfunarlýðsins ósnertanlega
þjóðar með tað á arni og tréplóg á akri
þjóðar
hinna helgu nautgripa
hinna vanhelgu manna
þjóðar
ofurölva af
áfengi aldagamalla trúarbragða
óx hann
í hlutverki leiðtogans
fyrir þjóð
særða klóaförum Brezka Ljónsins
fyrir þjóð
sundraða til grunna
í andstæður stéttaskiptingar
hinna fáu ríku og hinna mörgu snauðu
fyrir þjóð
deilda af ofstæki rétttrúnaðarins
Brahm og Allah til dýrðar
óx hann
vopnlaus stjómvitringur
til stærðar friðflytjandans
milli vopnaðra óvitringa samtímans
Heim vorn
auðgaði hann af göfgi og hreinleika
í minningunni um hann
vakir draumur djúprar skynjunar
vakir fágætur þokki
fagur og hljóður
eins og geislabrot í tári
júní 1964
D. Á. Daníelsson.
Finnbogason þjóð sinni þessi
mál fyrir 50 árum.
Guðmundur Finnbogason
ræddi margt og ritaði um þreytu
og hvíld.
Hann segir t. d. á einum stað
frá þeirri kenningu Seniors,
ensks hagfræðings á fyrri hluta
19. aldar, „að það vœru síðustu
vinnustundir verkamannsins,
sem gcefu ágóðann fyrir vinnu-
veitendur, og mundu þeir því
fara á höfuðið, ef vinnutíminn
vœri styttur.“
Þessi kenning er löngu afsönn-
uð úti í hinum stóra heimi, en
hér á landi virðist hún enn eiga
marga fylgjendur. Um það ber
hinn óhæfilegi vinnutími vott-
inn.
Guðmundur Finnbogason skýr
ir frá margvíslegum tilraunum
frumkvöðuls vinnuvísindanna,
Winslow Taylors, sem afsönn-
uðu gersamlega þessa kenningu,
og sýndu, að hóflegur vinnu-
tími og hvíldir á réttum tímum
eru forsenda þess, að verk gangi
vel og eðlilegum afköstum verði
náð.
Auk þess tók hann tvö dæmi
úr íslenzku atvinnulífi. — Hið
fyrra var frá togaraútgerðinni,
þannig:
„Orð hefur verið á því haft,
að mönnum hafi stundum verið
misboðið með hóflausum vökum
á botnvörpungunum, einkum
framan af, en mér er sagt, að
reynslan sé nú búin að kenna
skipstj órunum það, sem vísind-
in hefðu getað sagt þeim fyrir
fram, að slíkt svarar ekki kostn-
aði.“
Samt þurfti nú að setja lög-
gjöf um að banna hinn óskyn-
samlega þrældóm á togurunum.
Hitt dæmið:
Um aldir þræluðu íslenzkir
bændur myrkranna milli og
héldu þetta búhyggindi. — En
um styttan vinnutíma og árang-
ur hvíldarstunda á réttum tím-
um segir Guðmundur þessa
skemmtilegu sögu af íslenzkum
bónda.
„Það var fyrsta heyskapar-
daginn í búskap hans: Rétt eftir
að piltar hans voru komnir á
teiginn og farnir að bera niður,
fóru þeir að masa við aðra
hverja brýnu og híma fram á
orfið. Svona gekk það allan dag-
inn. Bóndi horfði á þetta og var
gramur, en vissi ekki, hvað til
bragðs skyldi taka til að venja
þá af þessu, og sagði því ekkert.
En næsta dag hafði hann hugs-
að ráð sitt, og þegar piltar hans
fóru að híma fram á orfið eins
og fyrri daginn, segir hann:
„Við skulum setja okkur niður,
piltar mínir, og hvíla okkur dá-
litla stund. Svo skulum við taka
skorpu.“ Þeir litu hver á annan.
„Við erum nýkomnir að verki,“
segja þeir. — „Þ.ið gerið eins og
ég segi,“ svarar bóndi. Og nú
sezt hann niður og þeir líka og
skrafa nú saman í bróðerni um
stund. Svo stendur bóndi upp,
og nú keppast allir við. Þegar
fer að síga í sama horfið, fer
hann eins að og áður, og þetta
lætur hann ganga um daginn.
Klukkan 7 var stórt horn eftir
óslegið. „Við skulum ljúka horn-
inu því arna, piltar mínir, og
hætta svo,“ segir hann. „Ekki
ljúkum v.ið því x kvöld,“ svara
þeir. „Við skulum sjá til,“ seg-
ir hann. Og þeir voru búnir með
það klukkan átta. — „Nú förum
við heim. Við höfum unnið gott
dagsverk í dag,“ segir bóndi.
„Heim! Það fer enginn heim
fyrr en kl. hálf ellefu um þetta
leyti sumars,“ segja þeir.
„Ég er nú húsbóndinn hérna,
og komið þið nú, piltar mínir,“
segir hann, og svo var haldið
heim.
Svona sagði bóndinn, að það
hefði gengið allt sumarið. Eng-
ir hefðu komið eins seint í teig-
inn og þeir, engir sett sig oftar
niður, engir farið eins snemma
heim á kvöldin og — engir heyj-
að eins vel að tiltölu í sveitinni
og þeir þetta sumar.
Þetta var ríkasti bóndinn á
Jökuldal á sínum tíma. Hann
var hagsýnn maður og kunni á
því réttu tökin að nota vinnuafl-
ið án þess að misbjóða fólki
sínu með óskynsamlegum vinnu-
tíma,“ sagði dr. Guðmundur.
Hverfum nú frá brautryðjand
anum í hagræðingarmálum og
vinnuvísindum, dr. Guðmundi
Finnbogasyni. Hann mætti mik-
illi tregðu og varð minna ágengt
en skyldi.
Nú hefur merki hans verið
hafið á loft á félagslegum grund-
velli. Nú eru komin til sögu Iðn-
aðarmálastofnun íslands og
Stjórnunarfélag íslands og helga
sig þessum málum. Og nú á ís-
Framhald á bls. 7.
Föstudagur 2. október 1964
VerkamaSurinn (5