Verkamaðurinn - 16.10.1964, Page 3

Orlofsheimilahverfi Alþýðusambandsins
Svo stór orð viðhefur Jónas
Jónsson frá Hriflu nýlega í
blaSagrein um byggingu orlofs-
heimilis þess, sem AlþýSusam-
bandiS er nú aS byggja undir
Reykjafjalli í Ölfsi.
Og þó aS hinn aldni hugsjóna-
maSur og hugkvæmi stjórnmála-
garpur taki hér, ef t.il vill full
djúpt í árinni, þá er þaS samt
víst, aS þarna er óvenjuleg og
r.’arkverð framkvæmd á ferð-
inni.
Það, sem gerzt hefur, er
þetta:
Alþýðusamband Islands hef-
ur fengið á leigu hjá ríkinu 12
hektara lands austur undir
Reykjafjalli í Ölfusi. Land þetta
er í landareign hinnar svoköll-
uðu Reykjatorfu og fylgja jarð-
hitaréttindi. Fyrir rúmu ári
síðan var landið mosaþembur
og mýrafen. Við því hafð.i ekki
verið hreyft frá landnámstíð.
Nú hefur land þetta verið ræst
fram og þurrkað vandlega. Um
það hafa verið lagðir vegir. Brú
hefur verið byggð niðri við
þjóðveginn austur, og myndar-
legur vegur lagður upp til lands-
ins.
Byggð hafa verið 22 vönduð
hús, hvert um sig 40 fermetrar,
og er lítið anddyri, setustofa,
eldhúskrókur og þrír svefnklef-
ar í hverju húsi. — Skápar eru
í eldhúsi og anddyri.
Annar hliðarveggur húsanna
nær nokkra metra út fyrir gafl-
veggi, og eru þau horn, sem
þannig myndast við báða gafla,
hugsuð sem sólbyrgi. Munu þau
síðar varða talin góður húsauki.
Vinnuskáli verkamanna er 7
herbergi, eldhús og borðstofa.
Þetta er bráðabirgðahús, en þó
betur vandað en venjulegt er um
slík hús, sem aðeins er ætlað að
standa skamman tíma. Tré-
smíSaverkstæði hefur verið
byggt á staðnum.
AuSvitað hefur rafmagn ver-
ið leitt til staðarins, og húsin öll
tengd sameiginlegu rafveitu-
kerfi. Vatnsveita hefur verið
lögð um hverfið frá tærri berg-
lind, sem fannst efst í landinu.
Skólpveita er einnig fullgerð, og
vönduð rotþró hefur verið byggð
að fyrirsögn sérfræðinga.
Þá hefur hitaveitukerfi verið
lagt um orlofslandið og öll hús-
in tengd við það. Borað var eftir
jarðhita í landinu, en það mis-
heppnaðist. En önnur borhola
nær Hveragerði skilaði gnægð
vatns og ofsahita. Þarf allt or-
lofsheimilið aðeins lítinn brot-
hluta þeirrar firnaorku, sem
þarna fékkst.
Samkvæmt skipulagi því, sem
gert hefur verið á svæðinu, er
„Alþýðusambandið hefur nú í Ölfusdal forystu um eitthvert glæsilegasta
menningarfyrirtaeki, sem íslenzkir menn hafa unnið að á síðustu árum.,/
eftir að byggja 9 hús, af sömu
gerð og þau 22, sem þegar hafa
verið byggð. Þá er einnig óreist
hótelbygging, sem verða skal
miðstöð allrar stofnunarinnar.
Sundlaug verður byggð á
svæðinu, svo og sérstök barna-
sundlaug. Loks er áformað að
gera leikvelli, svo að dvalargest-
ir geti iðkað ýmis konar íþróttir
auk sundsins (tennis, blak, hand-
knattleik o. s. frv.)
NauSsynlegt hefur þótt að fá
skrúðgarðaarkitekt til að gera
heildarskipulagsuppdrátt af
ræktun orlofssvæðisins, þó að
ræktunin sjálf verði framkvæmd
af hinum ýmsu verkalýðsfélög-
um. — Að sjálfsögðu verða
gróðurhús reist á orlofslandinu,
þegar sameiginlegur rekstur er
hafinn.
Frá upphafi hefur það verið
ætlunin að koma upp orlofs-
heimilum í öllum landshlutum,
og verður hafizt handa um þá
framkvæmd strax er þetta hverfi
er fullgert.
Þó að þessi framkvæmd ætti
ekki almennum skilningi að
mæta, á undirbúningsstigi, er
nú svo komið, að verkalýðs-
hreyfingin öll væntir sér mikils
af þeirri lausn orlofsmálsins, sem
unnið er að með byggingu or-
lofsheimilanna. Allmörg verka-
lýðsfélög hafa þegar lagt fram
sinn fjárhagslega skerf til fram-
kvæmdanna. Þegar bíða nokkur
félög eftir því, að bætt verði við
fleiri húsum, er þau geti fengiS.
En merkir menn utan verka-
lýðssamtakanna hafa líka fylgzt
af áhuga með þessum fram-
kvæmdum.
Þeirra á meðal er Jónas Jóns-
son frá Hriflu. — Raunar er
ekki með öllu rétt að telja Jónas
verkalýSshreyfingunni óviðkom-
andi. Hann var nefnilega jyrsti
ritari Alþýðusambands Islands
og einn þeirra manna, sem mót-
uðu lög þess og skipulag í önd-
verðu. — Hann var einn af feðr-
um þess og forgöngumönnum.
Með vissum hætti á Jónas líka
góða forsögu í sambandi við
sj álft orlofsheimilamálið, sem
hanrt hefur sýnt brennandi áhuga
frá því fyrsti undirbúningur
þess hófst.
Sem umsvifamikill ráðherra
knúði hann það fram, að ríkið
keypti eitt mesta jarðhitasvæði
landsins — Reykjatorfuna, þ. e.
5 bújarðir í Ölfusi, fyrir einar
100 þúsund lcrónur.
Fyrir þetta fékk Jónas mikið
Hannibal Valdimarsson.
aðkast á sínum tíma: „Öþarft“
— alll of dýrt — sóun á ríkis-
fé“, sögSu klókir fjármálamenn
þess tíma.
Nú fyrir skemmstu rifjar Jón-
as það upp í blaðagrein, hvað
gerzt hefur á landi Reykjatorf-
unnar.
Hann minnir þar á hinar
miklu jarðboranir, sem undir-
búning að fyrstu gufuaflstöö á
íslandi — á stórbýli Guðjóns í
Gufudal, Garðyrkjuskóla ríkisins
á Reykjum, sem aliö hefur upp
lieila stétt
Hann
Síðar verður í þessu sumar-
landi reist sundlaug fyrir full-
orðna og önnur grynnri fyrir
börn og eldra fólk. Þá koma
gufuböð, leirböð og rafmagns-
böð í heimilisstíl. Ennfremur
leikvellir fyrir æskumenn og
fullorðna.
garðy rkj umanna.
minnir á, að Skógrækt
ríkisins er að hefja þarna land-
nám. — í landi Reykja byggði
Lárus Rist eina fullkomnustu
sundlaug landsins — í mynni
Ölfusdals er Náttúrulækninga-
hæli Jónasar Krist j ánssonar
reist, þar hefur Gísli Sigur-
björnsson reist myndarlegt elli-
heimili og undirbýr nú enn
stórbrotnari framkvæmdir, og
þar eru risin upp ýmiskonar iðn-
fyrirtæki, nú síðast ullarþvotta-
stöð Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga.
En í sömu grein segir Jónas
líka hug sinn til orlofsheimilis-
málsins. Um það segir hann
m. a. þetta:
„Nú síðast er komið að ein-
hverjum stórfelldasta þætti
landnáms á Reykjum, hinu fræga
býli Gissurar jarls, áður en
hann tók við æðstu stjórn lands-
ins. Ingólfur Jónsson ráðherra
hefur látið í hendur Alþýðusam-
bandsins mikið land og gott
syðst í Ölfusdal austan Varmár.
Þar er nú unniö að myndarleg-
ustu sumarhúsagerð íslenzkra
verkamanna. Þar verða fyrst
reist 30 sumarhús, öll af sömu
gerð. Munu flest þeirra eða öll,
verða fullgerð í sumár.........“
Hvergi eru betri skilyrði til
að rækta blóm og suðræn aldin
undir glerhimni. Verkamenn
hafa nú brátt mánaðar sumar-
leyfi. Munu þeir og fjölskyldur
þeirra nota sumarhúsabyggðina
á öllum árstímum. Innan tíðar
munu verkamenn á íslandi, kon-
ur öreiga og börn geta notið í
Ölfusdalnum jafn breytilegra og
hressandi sumarleyfa og starfs-
bræður þeirra austan tjalds, sem
er boðið að stöðum við Svarta-
haf, þar sem ríkismenn voru
áður einir um hituna.
AlþýðusambandiS hefur nú í
Olfusdal forystu um eitthvert
glœsilegasta menningarfyrirtœki,
sem íslenzkir menn hafa unnið
að á síðustu árum.
Furöuleg eru þau náttúru-
gæði í verkamannalandinu á
Reykjum, að þar sprettur fram
í þeirra landi lind í hlíðinni meS
Reykjavíkurvatni. Og þegar leit-
að var eftir jarðhita í þessari
landareign, spratt skjótt upp
bæði gufa og sjóðandi vatn,
meira en landnemar munu þurfa
til sinna þarfa fyrst um sinn.
Reyna þeir í Ölfusdal hið
forna spakmæli, að allt er fag-
urt í Baldri.
Fulltrúar bænda og verka-
manna stóðu á Alþingi að kaup-
mála um Olfusdal. Þótti fésýslu-
mönnum þau kaup bera vott um
grunnhyggni og vanþekkingu.
Nú er litið öðrum augum á
þetta mál. Ölfusdalur er dýrmœt-
asta jarðeign ríkisins. Engin
landsstjórn mund.i vilja selja
dalinn, þó að milljaröar væru í
boði.
Mikið hefur nú þegar veriö
unnið við að nota geymdar gull-
lindir þessa staðar, þó er hér
aöeins um byrjunarverk að
ræða. Ein kynslóð hefur starfað
með atorku og fyrirhyggju að
því að gera þennan töfradal að
virkum þætti í atvinnu- og menn-
ingarbaráttu þjóðarinnar, en
stærri verkefni bíða komandi
kynslóða.“
Hér lýkur umsögn og hugleiö-
ingum Jónasar Jónssonar um
hvíldar- og sumardvalarheimili
verkalýðssamtakanna, sem nú er
að rísa í Ölfusdal undir Reykja-
fjalli. — Hafi hann þökk fyrir
spjalliö.
Mega slíkar undirtektir hins
mikla hugsj ónamanns og þjóð-
málaskörungs orka nokkuð í þá
átt að magna þrótt verkalýðs-
samtakanna og sannfæra þau
um, að hér er AlþýðusambandiÖ
þau verk að vinna, sem til fram-
tíðarheilla horfa.
Faðir okkar,
Lárus J. Rist,
andaðist 9. þ. m. að Hrafnistu.
Jarðarförin fer fram frá Akureyrarkirkju föstudaginn 16. þ. m.
kl. 2 e. h.
Börn og tengdabörn.
Appeliínnr
Epli
Sítrónnr
Bananar
Vínber
Kjörbúðir
Föstudagur 16. október 1964
VerkomaSurinn — (3