Verkamaðurinn - 20.11.1964, Blaðsíða 2

Á
sjónskífunni
Vor kynslóð
Stolt má það fólk vera, sem
fæddist eftir aldamótin síðustu,
fólkið, sem tók við landi sínu í
höndum nýlenduherra, landi ó-
uppbyggðu, óræktuðu, landi
harðinda og vonleysis, þegar
fjöldi bræðra og systra hafði
flúið vestur, gefizt upp.
Það fólk getur litið til baka
með nokkru stolti, því það hef-
ur unnið einstakt stórvirki. Hér
var varla byggilegt hús, engir
skólar, enginn vegur, ekkert
nema órækt og kargaþýfðir tún-
kragar.
Ef við lítum á ísland í dag
má segja að hér hafi orðið al-
ger bylting í atvinnu- og bún-
aðarháttum. Það hafa verið
lagðir vegir, ræktað, byggt. Það
er komin vélvæðing til lands og
sjávar, sími, útvarp, bráðum
myndvarp og hver veit hvað.
Unga kynslóðin, sem erfir
þetta allt mun vissulega ham-
ingjusöm og þakklát, skiljist
henni hvað faðir og móðir unnu
hörðum höndum svo landið yrði
jafngóður arfur eftir því sem
maðurinn fær gert það gott. En
landið var vissulega alltaf hið
sama, átti sína möguleika, ann-
ars var ekkert hægt.
Þó er það grunur minn, að
erfingjarnir vanþakki margt. Ég
veit þeir muni eiga eftir að út-
hella mörgum blótsyrðum yfir
steinhúskumböldum þeim, sem
við skiljum eftir. Við höfum
eyðilagt fegurstu bæjarstæðin
með þessum gervi klettaborgum,
sem við köllum hús, jafnvel
hallir. En var von að fólk torf-
kofanna (sem gátu verið góðir,
og fólkið gæddi sál), var von
það kynni að reisa ný hús af
nýju efni? Smekkurinn, hið lif-
andi samband við landið og efni-
viðinn sem það lagði til, rofn-
aði. Úr varð fimbulfamb, ill-
nothæft klúður. Hugsið bara til
fyrstu steinhúsanna í sveitum.
Hin svokölluðu Byggingar- og
landnámssjóðshús eru vand-
ræða hús, óeinangraður sements-
og malarklettur, sem vont er að
afmá, en verður að fara. Víða
ná þessi vandræði í bygginga-
málum inn í bæina. Skipulags-
leysið, handahófið og þó kann-
ske ekki sízt varanleiki óskapn-
aðarins, verður erfingjunum
þungt hlass að velta. Nú mun
runnin upp öld nýrra byggingar-
efna, létt og þæg efni, sem von-
andi verða sniðin að hæfi tíma
síns og tilgangs. En við eigum
þá afsökun, að vera byrjendur,
brautryðjendur. Við áttum ekki
annað að byggja úr. En við
hefðum án efa getað gert það af
meiri hagsýni og smekk.
En við megum muna foreldr-
unum þeirra ofurmannlegu átök
til uppbyggingar. Við megum
hlessa landið, sem gerði það
mögulegt að byggja hér upp
fagurt mannlíf. Okkur ber að
halda svo fram sem horfir í
framkvæmdum, en það er heilög
skylda að vernda þetta allt fyrir
innlendum og erlendum ráns-
höndum. Landið er fyrir okkur
öll. Það, sem hefur verið gert og
það sem verður gert er eign
okkar allra.
En heiðurskransinn skal lagð-
ur um háls þeirrar kynslóðar,
sem leysti landið úr fjötrum ný-
lenduvalds, sem byggði það upp
af þvílíkri bjartsýni og lífsorku,
og gaf okkur það allt án ann-
arrar endurkröfu en halda því
verki áfram og varðveita það.
Traðkað ó hugsjón
Þegar feður okkar lifðu þá
sigurstund 1918, að sambands-
lögin gengu í gildi, stóðu þeir á
sjónarhól, er af sá bæði til for-
tíðar og framtíðar. En bar okkur
afkomendum ekki að heiðra af-
rek þessara manna og virða þau
höfuðatriði, er þeir bundu í
þennan samning? Ein merkasta
grein sambandslaganna er 19.
gr. undir VII. kafla: Danmörk
tilkynnir erlendum ríkjum, að
hún samkvæmt efni þessara sam-
bandslaga hafi viðurkennt Íst
land fullvalda ríki, og tilkynnir
jajnjramt, að lsland lýsi yfir
ÆVARANDI HLUTLEYSI sínu
og að j)að hafi engan gunnfána.
Þessa mikilvægu grein höfum
við forsmáð og eiga þar hinir
ólíklegustu nútímamenn hlut í.
Hér höfum við traðkað á göf-
ugri hugsjón þeirra feðra, er
leiddu til sigurs frelsisbaráttu
þjóðar sinnar. Þeir áttu þó ann-
að skilið og hugsjónir þeirra, en
við gerðum þær að fánýtu papp-
írsgagni. Enda mun okkur hefn-
ast grimmilega og er dagur
hefndarinnar þegar á lofti.
Það vildi ég, að ný pólitísk
samtök vildu taka sér fyrir hend-
ur að endurvekja þessa hugsjón
og berjast fyrir framgang.i henn-
ar. Þá yrði þveginn Ijótur kokk-
húslykill af ásjónu föðurverr-
unga.
Þjóðmenningin
Annað verkefni heiðarlegra,
leiðandi þjóðfélagssamtaka er
að gera sér grein fyrir, að ís-
lendingar hafa skapað í landi
sínu rótgróna, þjóðlega menn-
ingu. Þessi menning er sérþróuð
og sjálfstæð fyrir okkur og hana
ber að varðveita og efla. Bak-
hjall hennar eru bókmenntir
þjóðarinnar fornar og nýjar. Á
því eina sv.iði megum við og eig-
um að vera íhaldssamir, því
þjóðmenning okkar fornhelg er
sá grunnur, sem við hljótum að
byggja á ef við eigum skilið að
vera sjálfstæð þjóð.
Til varðveizlu þjóðmenningar
heyrir, að varðveita fornar hefð-
ir, forna muni, sagnir og siði.
Einnig að varast og v.inna á móti
innflæði erlendra áhrifa, sem
geta haft afmennandi áhrif og
sækja á hin fornu vígi þjóðmenn-
ingarinnar.
Er þá fyrst að nefna: erlenda
hersetu og áhrifavald hennar
t. d. sjónvarp hersins, erlenda
fjárfestingu og vinnuafl, erlend
sorprit, kvikmyndir af lægri
gráðum og alls konar áróðursrit
erlendra velda, sem mjög er
þrengt upp á okkur.
Þessar.i þjóð ber að vera hún
sjálf fyrst og fremst en ekki eitt-
hvað alþjóðlegt viðundur. Haldi
hún vöku sinni mun hún einhvers
virt af öðrum, annars ekki. Við
eigum að læra af öðrum hið
bezta, en ekki gerast apar alls.
Þegar neyðin er stærsf
Islendingar eru viðbragðs-
fljótir til hjálpar ef til þeirra er
leitað í neyð og það er ótalið
fjármagn, sem við fórnum í alls
konar safnanir og styrktarstarf,
misjafnlega þarflegt.
En það, sem ég vildi þakka nú,
er hinar góðu viðtökur, sem
hjálparbeiðnin vegna blindu
barnanna fékk. Fjárhagshlið
þess máls mun nú tryggð, hvað
sem læknavísindin geta svo gert.
Þess má geta, að hingað hafa
borizt hvorki meira né minna
en rúmar 12 þúsund krónur frá
hinu fámenna eyríki Hrísey, til
blindu barnanna, er það einstakt
framtak og velvild.
En nú er hafin önnur fjársöfn-
un. Vestfirðingar vilja reyna að
hlaupa undir bagga með því
fólki, sem missti sína í hinum
hörmulegu sjóslysum á Flateyri
vestur. Það er að vísu aldrei
hægt að bæta slík svöðusár, sem
einstaklingar og hreppsfélag
Qull
í
tá
Okkar ágæti eldhugi og bar-
áttumaður, Jón Rafnsson í
Tjarnargötu 20, Rvík, sendi
blaðinu árgjaldið og lét fylgja
þessar bráðskemmtilegu vísur.
Skilja má fyrr en skellur í tönn-
um.
Um leið og ég þakka Jóni vís-
urnar skora ég á hann að láta
hér ekki staðar numið. Það
kemst mikið gull í þessa tá og
það rennur ekki í vasa einka-
auðvaldsins, það gull, heldur er
því dreift milli hinnar elskulegu
alþýðu íslands. Koma hér vísur
Jóns:
Legg ég þetta umslag í
aura fyrir gamalt blað,
einkanlega þó af því:
það er rautt á einum stað.
Enrifremur:
Þinggjold
Innheimta þinggjalda stendur nú yfir og eru gjaldendur
minntir á að greiða þau skilvíslega.
Skr.ifstofan verður opin á mánudögum fyrst um sinn til
kl. 7 að kvöldi, til þess að auðvelda mönnum skil þeirra.
Bæjarfógetinn Akureyri,
sýslumaður Eyjafjarðarsýslu.
Hjartanlega þökkum við öllum nœr og f jœr, sem glöddu
okkur á gullbrúðkaupsdaginn.
AÐALBJÖRG HELGADÓTTIR,
JÓHANN JÓNSSON,
Krabbastíg 1, Akureyri.
hlutu þar, en samhjálp lands-
manna á sviði fjármála til hinna
eftirlifandi, er meir en fé til
nauðþurfta. Það er samúðarvott-
ur, Iilýtt handtak. Enginn veit
hverjir verða dæmdir til að
standa í sporum syrgjendanna á
Flateyri. Við höfum nálæga
minningu hér við Eyjafjörð frá
páskaveðrinu mikla í hittiðfyrra.
Svo er það annað mál, hvort
sameignarsjóður landsmanna,
Ríkissjóðurinn, á ekki að taka
algildari og sjálfsagðari hjálpar-
hlut í öllum slíkum neyðartilfell-
um. En nóg um það nú.
Heyra vil ég „Skrjáf í skræðum“,
skoða vil ég „Gull í tá“,
annað vil ég ekki ræða’ um
utan það, sem veit að fræðum
og vísukornið aftan á.
En sem ég skrifa þetta, les af
vélinni Rögnvaldur Rögnvalds-
son og biður mig að senda Jóni
þessar þakkir:
Rafnsson glósur ritar nú,
rímar hrós um náinn:
Rann að ósi Rússatrú,
rauðu ljósin dáin.
Þá hafa okkur borizt tvær
stökur frá „Bæjarbúa“. — Eftir
lestur Verkamannsins 13. þ. m.:
Þekkar listir þróast hér,
þær er sízt má glata.
Húmoristi Emtil er
allra fyrstur krata.
Eftir lestur „Laust og fast“ í
Alþýðumanninum 12. þ. m.:
Um starfið sóttu tveir merkir
menn,
mæddir af hvers kyns ati.
Bakveikir voru báðir, en
barasta annar krati.
H. H. sendir gangnavísu:
Eins og krakki ég hef hlakk-
að til flakks í göngum.
Fyrst ég hnakkinn hef og Blakk
held ég smakki á föngum.
Nafnagáta ennþá. í þessari
leynast 12 kvennanöfn:
Ein er kennd við Unnarslóð,
önnur jafnan leynist,
þriðja er dísin dýr og góð,
dugleg fjórða reynist,
fimmta er kennd við styrk og
stríð,
stormur sjöttu hreykir,
sjöunda er björt og blíð
beztu ljósin kveikir,
áttunda á grundu grær,
grasasafnið prýðir,
níunda við heimi hlær
henni unna Iýðir,
tíunda er björt á brá,
blessun líka hlýtur,
ellefta er grimm og grá,
geisla tólfta lítur.
Ráðningar á bls. 4.
2) Verkamaðurinn
Föstudagur 20. nóvember 1964