Verkamaðurinn - 20.12.1964, Blaðsíða 14

ljós, lífið. Af því báli verða kynslóðirnar, þær,
sem á eftir okkur koma, að kveikja á blysum
frelsisins. Þótt Jerúsalem deyi, mun andinn lifa.
Við erum þjóð orðsins og bókanna. Þegar öllu
er glatað, er það hið eina sem stendur. í hellum
fjárhirðanna, jafnvel í gröfum framliðinna munu
bækur okkar finnast, og sá andi, sem týndist
þessari kynslóð, mun vakna að nýju, sterkari
en hann hefur nokkru sinni áður verið. Af harmi
okkar mun æska framtíðarinnar rísa til baráttu
og nýrra átaka, þar til við verðum aftur frjálsir,
— einnig við, sem dóum til að lifa.
Þetta sagði hann. Ég hlustaði sem í leiðslu.
Úr ræðu hans heyrði ég endurtekið, annað hvort
af vörum hans sjálfs eða sem bergmál frá mín-
um eigin huga:
Þótt Jerúsalem deyi, mun andinn lifa.
Var hann spámaður, sem leysti gátur hinna
ókomnu tíma? Á öðrum stað og af annars vörum
hafði ég heyrt:
— . . . og hér mun ekki standa steinn yfir steini.
Eg byrgði andlitið í höndum mér, og hendur
mínar skulfu og andlitið skalf undir höndunum.
Ég hefði viljað hrópa sorg mína inn í hjörtu þessa
fólks, hrópa anda minn og kvöl inn í samvizku
þess og sál, svo að þetta þyrfti ekki að verða.
Það leið langur tími, og þennan tíma var ægi-
leg þögn, þögn þess óps, sem er kæft í myrkum
ótta við ákæru þess og sannleika.
Þegar ég leit upp, sat hann ekki lengur á móti
mér, hann var farinn. Hlæjandi, drukkin andlit
og blóðlitar skikkjur Rómverjanna mættu aug-
um mínum.
Ég var einn, -— aleinn sem fyrr.

K R I STJÁN B E N D E R :
Undir Skuggabjörgum
Ó litli drengur, þú stóri Heimur og mikli Guð.
Hafði hann fæðzt til að sjá — og heyra? Hann
beið. Hvert nýtt fyrirbæri, er sjón hans nam, var
gáta, sem hjartað og heilinn fengust við að leysa.
Hver dagur, hver stund, var dulræn fjöl-
breytni atvika, sem risu í huga hans eins og tré
ólesinna aldina. Á neðstu grein, í seilingarhæð
festi hann hönd á sínum fyrsta ávexti.
Ó, þú stóra aldin — og þú mikla gleði. Hann
hugsar:
En hve kjarninn er lítill.
Á himninum eru dökk alvöruský. Svo brýzt
sólskinið gegn í brjósti drengsins. Hann beygir
sig niður og sáir í akur lífsins korni sinnar fyrstu
þekkingar.
En hve hann hlakkaði til. Á morgun bíða hans
ný fyrirheit á þessari stóru, dásamlegu jörð,
sem er allt.
Einhverntíma vex mikið tré af þessum kjarna
— tré leyndardómsins.
Hann beið. Lífið var undarleg spurning. Hann
hlakkaði til.
Hann hlustaði á tal fullorðna fólksins, og
heyrði það segja:
— Hann er harmonikkuleikari, og hún heitir
Anna. Þau eru nýtrúlofuð.
— Af hverju eru þau nýtrúlofuð?
Þvílíkri spumingu svaraði enginn. En vinnu-
konurnar, sem þó voru orðnar stórar, heyrði hann
hvísla:
— Harmonikkuleikari! Er það ekki dásam-
legt?
Og í augum þeirra sá hann einhverja óskiljan-
lega þrá, einhverja forvitna gleði. Það var skrýtið.
Hann skildi það ekki.
Aftur á móti vissi hann, að harmonikka var
bara kassi, sem dreginn var sundur og saman, —
og á þessum kassa voru ótal skelplötuhnappar.
Hann vissi líka, að undan þessum hnöppum komu
tónar, sem voru ennþá fallegri en lóukvakið á
vorin.
Lengra gat hann ekki jafnað neinni fegurð.
í sumar myndi verða mikil gleði á Núpi. Tón-
list. Það var eitthvað, sem barðist óvenju sárt og
ákaft í brjósti drengsins. Tónlist?
14 — VERKAMAOURINN
Hann leit upp til heiðarinnar, þar sem vegur-
inn lá niður skörðin. Þaðan myndu þau koma.
— Svo verður dansað í töðugjöldunum! Skyldi
hún vera lagleg þessi kærasta?
Þetta heyrði hann vinnukonurnar segja úti í
fjósi.
Hann gerði sér orðið far um að láta lítið á því
bera, þó hann liti oft upp til heiðarinnar, því
bóndinn hafði sagt:
— Þið hugsið og talið ekki um annað en þenn-
an harmonikkuleikara.
Drengurinn fann, að í þessum orðum var ávít-
un, þó hann gæti engan veginn skilið að þetta
væri neitt ljótt.
Eftir það var aðeins pískrað um harmonikku-
leikarann. Eftir það leit drengurinn með var-
færni upp til heiðarinnar.
Svo komu þau.
Hann sá fyrstur hestana, — hvítan hest og
brúnan, svo var klakkhestur. Á eftir þeim reið
vinnumaðurinn á Núpi. Hann hafði farið að
sækja þau daginn áður. Drengurinn gekk í bæinn
og horfði þegjandi á fólkið.
Húsbóndinn var inni.
Svo gat hann ekki lengur dulið það, sem
hann vissi, og hann sagði:
— Þau eru að koma.
Hann sá bros í augum fólksins, en í andstöðu
við þetta bros sagði einhver kæruleysislega:
-— Jæja, eru þau að koma.
Drengurinn velti því lengi fyrir sér, af hverju
fullorðið fólk segir annað en það, sem sjá má
í svip þess og framkomu. Hann fann, að það var
óró yfir stúlkunum, þær urðu hraðvirkari, —
jafnvel dálítið fumandi. Þó var dóttir bóndans,
hún Agnes, alveg eins og venjulega. I svip hennar
var aldrei hægt að sjá annað en það, sem hún
sagði. Það var dálítið skrýtið, — samt gat hann
ekki fellt sig við andlit hennar, því það var svo
undarlega þögult um þá hluti, sem hún sýnilega
vissi. Stundum hafði honum flogið í hug, að
svipur hennar væri dáinn. En þessa vitneskju
mátti hann ekki segja nokkurri lifandi mann-
eskju.
Svo þegar þau riðu heim að bænum stóð hann
úti á hlaði með báðar hendur í buxnavösunum,
— stóð og horfði á þau til skiptis. Hún brosti til
hans öðruvísi en ókunnugt fólk brosir til ókunn-
ugra drengja. Hann sá að tennur hennar voru
mjallhvítar eins og í ungu folaldi. Af hverju
liorfði hann svona mikið á hana? Þá hrökk hann
við, því honum heyrðist sagt:
— Ætli hún sé lagleg, þessi kærasta?
Hann áttaði sig á því, að um þetta höfðu mjalta-
konurnar spurt hvor aðra úti í fjósi endur fyrir
löngu, en honum bara flogið það svona skýrt í
hug á þessu andartaki. Jæja, nú vissu þær það.
Hann hafði alveg gleymt harmonikkunni. Þarna
var spilarinn. Hann var hár og grannur,
andlitið fölt og veiklulegt, hörundið glært og
hrjúft. Hönd hans var þunn, köld og flöt, •—
alveg öfugt við hennar hönd, sem var þykk og hlý.
Svo gengu þau í bæinn.
Drengurinn stóð eftir og horfði á þau fara inn.
Hún var lág og hnellin, með mjaðmir, sem minntu
á ávöxt. Hreyfingar hennar voru mjúkar og
stæltar eins og hreyfingar folalds. Eftir að þau
voru horfin inn í dimm göngin, var hann sem
í leiðslu og ígrundaði viðburði dagsins og vonir
framtíðarinnar.
Nýtt fólk, —- það var dálítið skrýtið. Átti hann
að fara inn og heyra það tala? Ne-ei, það skyldi
hann ekki gera. Kannski myndi það segja annað
en sjá mátti í svip þess.
Svo ránkaði hann við sér, og mundi eftir harm-
onikkunni. Hann gekk að dótinu. Líklega var
hún í þessum orgellagaða kassa. Mikið var hann
annars fallegur. Hann varð að fá að koma við
hann, aðeins með einum fingri. Drengurinn laut
niður og strauk yfir lok kassans með flötum
lófanum.
— Hv-iss, þú átt ekki að fálma í hlutum, sem
koma þér ekkert við!
Hann kippti að sér hendinni. Harmonikkuleik-
arinn! Drengurinn eldroðnaði.
— Ég ætlaði ekki að . . ., stamaði hann.
Harmonikkuleikarinn greip fram í og sagði:
— Þú ætlaðir ekki! Þið ætlið ekki að vera
ormar, þessir strákar á þínum aldri, en þið
eruð það nú samt!
Hann sá andlit harmonikkuleikarans fyrir
framan sig, glært og reitt. Hann óskaði þess að
vera orðinn að litlu strái einhvers staðar langt
úti í túni.
Svo gekk maðurinn í bæinn með harmonikk-
una undir hendinni.
Drengurinn laumaðist út fyrir túngarð, lagð-
ist þar niður og fór að gráta.
JÓLABLAÐ 1964