Vínland - 01.09.1902, Blaðsíða 3

Vínland - 01.09.1902, Blaðsíða 3
Afrlku; Frakkland sigraði Madagascar; Bandarikin unnu Filipps-eyjar; 8tór- veldin kæfðu sameiginlega uppreistina í Kína: mörg smærri strið önnur liafagerst á sama tíma. En mun nd bvrjað þúsund ára rísi friðarius, eða eru pjóðirnar að eins að hvíla sig um stund og blása mæðinni eftir hálfrar aldar morð ogbrennur? Lik- lega hið síðara. Ekki er dreift. úr hern- um; flotarnir sta*kka; metnaður þjóðanna er engu minni nú en áður. I það minsta keppast fjórar þjóðir uin að verða ylir- drotnar heimsins, nfl. Kússar, Bretar, Baudamenn og Þjóðverjar. Sem stend- ur er yflrdrotuanin að nafninu í höndum Breta,'en er sj'nilega að sleppa úr greip- um þeirra í liendur Bandaríkjanna. Þó alt sé nú með spekt og friði, þarf ekki mikið útaf að bera, svo alt fari í bál og brand. Fáir hinna liygnari stjórnmálamanna gera sér vouir um varanlegan frið. Enn þá eru mennirnir blóðþyrstir. (Jetur að sönuu verið, að hin ofsafengna dýrkun verzlunarguðsins dragi menn nokkuð frá dýrkun stríðguðsins. Verzlunarkong- arnir ná ef tii vill nokkru af völduni úr höndum stríðsforingja, og verzlunar kongarnir vilja ekki öunur stríð en þau, sem háð eru í verzlunarsamkund. unum með dollarnum. Alþýðumervtun í B a. n d aríkj- \jnum. Það er vanalega tekið sem mælikvarði fyiir mentun alþýðumanna, hvað margir eru læsir og skrifandi, og samkvæmt síðustu manntalsskýrslum verður alþýða Bandaríltjanna eftir því að dæina ekki á háu stigi meðal mentaþjóða heimsins; í samanburði viö sumar þjóðir í Evrópu standa Bandamenn á mjög lágu menta- stigi. Eftir skýrslum frá Þýzkalandi, Sviss og Svíþjóðu um uppfræðslu ungra manna, sem árlega eru teknir í lierþjón- ustu, og sýna nógu nákvæmlega menn- ingarástand karlmanna í liverju landinu um sig, eru þeir mjög fáir, sem hvorki kunna að lesa né skrifa. Á Þýzkalandi eru að eins 0.11 af hundraði (eða rúml. einn maður af þúsundi) sem kunna hvorki að lesa né skrifa. í Sviss eru 0.18 af liundraði (eða tæpl. tveir af þús.) sem ekki eru lesandi, og 0.67 af huiidr aði, sem ekki eru skrifandi. I Sviþjóð eru að eins 0.08 af hundrað (eða einn maður af hverjum 1250) sem ekki era lesandi og 0.86 af liundraði kunua ekki að skrifa. En meðal fullorðnra karimanna hér í landi sýna skýrslurnar frá 1900, að í bæjunum eru 5.8 af huudraði, og í eveitahéruðuuuin 12.8 af hundraði, sem ekki eru læsir og skrifandi, og mun flest- um, sem búa hér í norðvestur-ríkjuinim virðast það ótrúlega mikið, eu þegar bet- ur er að gætt kemur það í ljós, að meiri lilutinn af hiniiin óupplýstu alþýðumönn- um eru í suður-ríkjuiium, og mest svert- inejar eða nýkomnir menn frá suður- og austur-iöndiun Evrópu. Ef taldir eru að eins hvítir menn, fæddir hér í landi, þá er ekki mei>' en 0.8 af hundr., sem eru hvorki læsir né skrifatidi, og í norðvestur- ríkjunum eru þeir iangfæstir, að eins 0.8 af hundr. meðal bæjarbúa. En í suður-ríkjunum eralþýðumentun á mjög lágu stigi; ef vér tökum til dæmis Louisianaríkið, þá flnnuin vér, að þar eru 37.7 af hverjum liundrað karlmöntuim, sem livorki kunna að lesa né sltrifa, eða töltivert. meir, en þriðji liver karlmaður. Þetta er auðvitað mest af því, að i þessu ríki er næstum helmingur íbúanna svert,- ingjar.—.iafnvel í Hawaii er alþýðument- un ekki svo bágborin, því þar eru ekki nema 81.4 af liundr. ólæsir, og á Ítalíu, sem stendur einna iægst að alþýðutnent- un af öllum liindum i Evrópu, eru 33.76 af hverjum hundrað karlmöunum hvorki læsir né skrifandi. Helztu VerzIunarþjóSir Heimsins. Samkvæmt áætlun stjórnarinnar á Þýzkalandi eru útfluttar og inníhittar vörur allra þjóða virtar samtals á 23,800 miljónir dollara árið 1901. Þær þjóðir, sem mesta verzlun reka við önnur lönd, eru Bretaveldi, Þýzkaiand og Bandarík- in. Allar vítfluttar og innfluttar vörur Bretaveldis (að meðtöldum öllum ný- lendum og skattlöndum) eru virtar á 7,000 miljónir dollara, Þýzkalands á 2,718 miljónir og Bandaríkjanna á rúml. 2,118 miljónir doilara. Þess konar reikningar eru aldrei nákvæmlega réttir og verða mjög mis- munaudi eftir því, liver aðferð er höfð til að virða vöruruar. Skýrslur frá fjár- máladeild Bandaríkjanna gefa þessa upphæð: Bretland, $2,906,523,868: Þýzka- land, $2,464,142,282; Bandarikin, $2,318,- 505,040. En þar er að eins talin útleud verzluu Englands sjálfs, en hin víðleudu ríki, sem því lúta í öðruin heimsálfum, eru ekki talin með, þó sum þeirra, eins og nýlendurn ii' í Suður-Afríku, Indland og Canada hafl hvert um s'g meiri verzluuarviðskifti við aðrar þjóðir en sum óháð ríki. En samt sem áður er verzlun Englauds við öiinur lönd svo miklu meiri en þeirra þjóða, sem næst stauda, að Englendingar skipa sæti út, af fyrir sig sem mesta verzlunarþjóð lieims- ins, en Þjóðverjar og Bandamenn eru taldir í öðruin flokki. Þá verða í þriðja flokki Frakkland, $1,713,784,609 og Hol- land, $1.472,562,786, en áætlunin um verzlun Hollendinga er einu ári eldri en liinar. Eugar þjóðir aðrar en þær, sem nú eru taldar, reka verzlun við útlend- inga, er nemi 1,000 miljónum dollara. Næst verður Belgía, $778,357,613 og Austurríki og Lngverjalaiid,$739,089,978. Verzlun hvers lands stendur alls ekki í neinu sambandi við stærðina; bæði Hol- land og Belgía hafa iniklu meiri verzl- unarviðskifti við önnur lönd en Austur- riki, Ítalía og liússland. í næstum öllutn Evrópulöndum, að undanskildum Aust- urríki, Ungverjaíandi og Rússlandi, eru innfluttar vörur miklu meiri en lítfluttar vörur. En að því leyti eru Bandaríkin ein í sinni röð, að þar eru útfluttar vörur miklu meiri en innflutt ir vörur. Útflutt- ar vörur, $1,438,083,900; iunfluttar vörur, $880,421,056. Verzlurv Canada.. Sir AVilfred Laurier, stjórnarfoimaður Canada, er nú i París og með honum eru þar W. 8. Fielding, fjá. málaráðgjafl, og William Pattersnn, toilmálaráðgjnfi Can- ada. Er það talið víst, að þeir séu þar í þeim erindagerðum, að semja við Frakka fyrir hönd Canadabúa, um frjálslega verzlun og toll-lækkun á vörtim. Haf- þráða-skeyti flytja þá fregn, að Sir Wil- fred hafi boðið Fiökkum, að lækka toll (i öllum iuufluttum vörum frá Frakklandi um 15 per cent í Canada, ef Frakkar vilji aftur á móti tawa við vörum l'rá Canada nieð lægsta tolli, sem er frá 12 til 25 per eeut. lægri en toilur á vörum frá Bandaríkjunum. Ef Frakkar viljaslaka til enn meir en það, er sagt að 8ir Wil- fred sé fús á að taka vörur þeirra með jafn-lágum toili og vörur frá Englandi. Það er einnigá orði, að stofna gufuskipa- línu beina leið milli Frakklands og Canada, er fái 60,000 dollara styrk árlega frá hverju ríkiuu um sig. Bandaríkin gætu haft í höndum sér næstum alla verzlun Canada. Það er mest fyrir eigiugirni og þrákelkni trjá- verzlunarmanna i noi'ðvestui'-ríkjunum,, að vér töpum þeirr’ verzlun. Þeir vildu ekki iáta lækka tolla á við frá Canada. Það var ekki meir en sem svaraði einum doilar á þúsund fetuin, sem ágreiningur- inn var um, en þeir vildu með engu móti slaka t.il, og fengu senatorana frá Michigan, Wisconsin og Minnesota til að framfylgja siuu niáli á þingi, og af því leiddi það, að allir sérstakir verzlunar- samniugar við Canada voru ónýttir. En til þess, að gjalda Bandamönn'im líku likt, lækkuðu Canad ^búar tolla á iun- fluttum vörum fiá Englaudi, og reyndu að l,ikka kaupmenn sína til að kaupa vörur síuar þar, en ekki í Bandaríkjun- um. En þrátt fyrir þá tilraun, fer verzl- un Canada við Baudaríkin enu vaxandi, og má því nærri geta, liversu mikil sú verzlun mundi nú vera ef sambands- þing vort vildi lækka tollana.—Á síðustu tíu inánuðum liefur Canada kevpt $95,- 362,429 vii ði af tolluðum vörum; af því er $28,339,870 frá Englandi, sem er $1,- 309,026 meir en á sama tímabili í fyrra> eu frá Bandaríkjunum eru $48,104.781, sem er $5,417,618 meir en ásama tímabili í fyrra. Tollfríar vörur frá Englandi voru virtar $10,998,417 og var það um $3,651,200 meir en í fyrra. Útlend verzl- nn Canada nemur nú alt að fjögur hundruð miljónum dollara, og ef rétt væri að fariö ættu Bandaríkin að geta haft næstum alla þá verzlun.

x

Vínland

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vínland
https://timarit.is/publication/219

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.