Þjóðhvellur - 26.10.1907, Qupperneq 1
ÞJÓÐHVELLUR
BLAÐ TIL SKEMTUNAR, FRÓÐLEIKS OG ALVARLEGRA ATHUGANA
Nr. 15
REYKJÁYÍK, •>(>. OKT. 1907.
I, 3. ársfj.
Jóhann Ármann Jónasson, úrsmiður,
Laugaveg 12. T’elcfón 112.
Afgreiðsla »t>joðhv.« er á
Bergstaðastræti 19, þangað leita
drengir, er selja vilja blaðið í bæn-
um. Á Hverfisgötu 5 er blaðið
ekki lengur afgreitt.
Brallarar.
Peir eru margir hér í Víkinni, — en
svo eru þeir menn kallaðir, sem sjald-
an sjást vinna ærlegt handarvik, en
ganga hér um götur og strseti, eins og
greifar, með hvít brjóst og háa hatta,
og reifa göngustöfum í samræmi við
höfuðóra sina. Menn þessir lifa á
»sþekvílasjónum«, sem svo eru nefnd-
ar á Reykjavíkurmáli —: rýja náung-
ann og draga undir sig verðmætar
eignir manna með ýmsu móti, stund-
um leyíilegu, en aftur jafnoft með mið-
ur heiðarlegu móti — til þess að
pranga á. Meginregla viðskiftanna
er sú, að það sem þeir svæla undir
sig lijá Pétri og Páli fyrir sanngjarnt
verð, selja þeir aftur fyrir okurverð.
Brallararnir hafa augun viða; þeir
reka neflð í hvern grjótgarð og girð-
ingu, líta j'flr löðarskikana og mæla þá
með augum ágirndar sinnar og eigin-
girni, eftir sjónhending; ákveða verð
þeirra í huga sínum, sem þá mun
gjarnast fara eftir því, sem hugsjón
þeirra og undirmeðvitund segir þeim
um það, hvað fj'rir lóðarskikanum
liggi, er stundir líða; séu gildar líkur
fyrir þvi, að hann eigi framtíðarvor í
vændum, — en það sjá þeir oft ýms-
um betur, — ná þeir skriflegu og vott-
föstu eignarhaldi á lóðarskikanum, og
bralla svo og bralla; ganga svo þessi
kaup frá einum til annars með svo
uppskrúfuðu verði, að engin skynsemi
botnar í. IIús og lóðir eru þannig á
sífeldri hringferð í kaupum og sölum
alstaðar í bænum og eru viðskiftin
alloft svo einkennileg og ósvífin að
undrun sætir.
Jónatan horsteinsson, kaupm.,
Húsgagnaverslun. Laugaveg 31. Telefón 64.
Eins og kunnugt er, er nú svo ástatt
hér í bæ, að þriðja og íjórða hvert
greni er á valdi einhvers gróðabrallara,
og þegar svo er komið, er ekki að
spyria um verð eða sanngirni; grenin
eru öllum mögulegumveðböndumreirð,
svo, að hver spíta i þeim er þrefalt
dýrari en hún er verð, auk þess, sem
brallararnir áskilja sjer álitlega fúlgu
fyrir snúð sinn, þá er þeim tekst að
svæla út einhverju húsgreni. — Með
öðrum orðum: það sem í raunogveru
kostar tugi, verður i höndum brallar-
ans hundraða og þúsunda vert.
Svo vísdómsfult er viðskiptafyrir-
komulagið orðið i þessu efni, á þeim
tímum, er nú standa yfir.
Nú sem stendur, eins og undanfarið,
eru höfuð brallaranna reykvísku svo
úttroðin af brasksýki og allskonar ó-
lj'tjan, að við sjálft liggur, að til stór-
vandræða horfl. Eðlilegum og hollum
viðskiftum er hrundið, en íjárglæfra-
brellum, svikum og prettum í ýmsum
myndum, sem látin eru heita góð og
gild viðskifti, er hleypt inn i viðskipta-
líflð. — Menn eru fyrir löngu farnir að
missa traust hver á öðrum, efnalegt
sjálfstæði er óðum að fara í hundana,
og peningastofnanirnar, sem vonlegt er,
bera mjög svo lítið ogjafnvel alls ekk-
ert traust til þeirra manna — þótt á-
reiðanlegir hafi rej'nst — sem gefa sig
bröllurum eða fjárglæframönnum á
vald. Afleiðingin verður eðlilega sú,
að þeir, sem lifa án bralls, og eru á-
reiðanlegir, súpa seyðið aí þessu, þeir
eru tortrygðir, að öllu óverðskulduðu,
og fá ekki bón sína, nema með ærnum
kosti, og standa oft í vandræðum vegna
sviksemi annara. — Iskyggilegt skulda-
böl er farið að þrengja að fjöldmörg-
um, er vel voru efnum búnir áður, —
og þeir, sem nú eru efnalega sjálfstæð-
ir, af heiðarlegri starfsemi sinni,
og í ábj'rgðum standa fyrir hina, eru
í hættu staddir, og milli vonar og ótta
fyrir því, að þeir þá og þegar missi
eigur sínar og dragist með ofan í skulda-
fenið.
C. & L. Lárusson, Laugaveg, 1,
Reykjavík. Pósthólf A. 31. Telefón 10.
Og petta eru ávextirnir af starfi fiár-
glœframanna peirra og brallara, er höf-
uðsiaður vor elur!
Enginn hygginn maður lætur ógert
að hugleiða það, hve varúðarverðir
þeir eru, tímarnir, sem yfir standa, og
hve stón-varúðarvert það er, lóða- og
húsasölubraskið, hér i bænum. Hann
veit það og býst við þvi, sem eðlilegri
afleiðing', að öll þessi viðskifti, jafn-
rotin og óheilnæm og þau eru orðin,
eigi ekki annað eftir en að v c 11 a um
hrygg.
»Allsherjarskuldadágar svo óheil-
brigðra viðskifta, hljóta að standa fyrir
dyrum«, sagði merkur maður um dag-
inn, sem veit hvað hann segir.
Fjárglæframaðurinn — brallarinn er
i raun og veru ekki annað en lús á
þjóðfélagslíkamanum, er sí og æ þjáist
af blóðpening'aþorsta, sem um fram alt
leitar lags til þess að svala honum og
ágirnd sinni. Hann er skaðlegastur
þegar hann þj'kist forsjálastur og hróp-
ar sem hæst um hagkvæmni sína; —
þegar hann smíðar álitlegustu loftborg-
irnar, röksfyður best hugmj'ndir sinar
um gróða gulls og grænan skóg og seg-
ist vera ráðdeildin sjálf, þá er hann
að vinna sjálfum sér inn þúsundir, en
aftur á móti að velja veiðinetið að fót-
um meðbræðra sinna. — Margir þeir,
er á brallarann hlusta, og um fram alt
óska sér ríkidæmis, verða bráðskotnir
í öllum lestrinum — gleyma sjálfum
sér og krafti sínum til að rj'ðja sér
braut á annan heiðarlegri hátt —
varpa síðan áhyggjum sínum á brall-
arann — eins og kona á klerkinn í
prédikunarstólnum, — og loks fer svo
að þeir tapa öllu sínu, standa nærri
naktir eftir. En brallarinn — hann
heldur velli, með báðar hendur fullar
og brosir í kampin j'fir féráni sínu.
Hvað segja löglærðir og ólöglærðir
»spekúlantar« um þetta?
»Þjóðhvell« geta menn fengið keyptan í Söluturninum á Lækjartorgi. — Eintakið á 10 a.