Þjóðhvellur - 23.11.1907, Qupperneq 1
ÞJÓÐHVELLUR
BLAÐ TIL SKEMTUNAR, FRÓÐLEIKS OG ALVARLEGRA ATHUGANA
Nr. 16 BEYKJAVÍK, 23. NÓY. 1907. I, 3. ársfj.
Jóhann Armann Jónasson, úrsmiður, Laugaveg 12. Telefón 112. Jónatan Porsteinsson, kaupm., Húsgagnaverslun. Laugaveg 31. Telefón 64. C. & L. Lárusson, Laugaveg, 1, Reykjavik. Pósthólf A. 31. Telefón 10.
Munið eftir T o m b ó 1 n
S,júkrasanilags prentara, semhald-
in verður í Bárubúð í kvöld og
annaðkvöld. Par er úrval góðra
muna. I'ar verður glaumur og
gleði.
Pistlar
eftir swinlenskan smáskamtalœknir.
,,Sérviska“.
Eg er nú orðinn gamall í hettunni,
grár og lotinn, og' margir hafa löngum
talið mig afturhaldssaman og fullan sér-
visku; hef eg venjulega tekið hið sið-
arnefnda mér til inntekta, því sérviska
er oft ekki annað en f r a m s ý n i, hrein
og bein viska, sérstök skoðun ein-
staks manns á mönnum og málefnum,
er oft hefur staðist próf á borð við
skoðanir og íhuganir hinna »lærðu«,—
en afturhaldssemin hefur aldrei verið
minn fylgiflskur.
A árunum, þá er eg var i broddi lífs-
ins og mín var vitjað til sjúkra, kom
það stundum fyrir meðal annars, að
eg þurfti að gefa mönnum ráð við kvill-
um, er stöfuðu af óhóflegri vinnautn,
og er eg ráðlagði, að þeir skyldu hætta
»að drekka«, sögðu mýmargir, að eg
færi með flrrur; töldu það sérvisku
eina að ráðlegga slíkt. En hvað er nú
orðið uppi áteningnum? Mér heyrist
ekki betur, en að sú ráðlegging sé tal-
in góð og gild nú, bæði meðal lækna
og annara.
»Bölvuð sérviska er í manninum«,
sögðu sveitakonurnar, eftir að eg hafði
snúið við þeim bakinu og brýnt fyrir
þeim, hversu sóðalegt það væri, að nota
»stækju« til þvotta. Og þegar eg inti
að því við þær, að hætta því, sögðust
þær ekki ansa slíku sérvisku-þvaðri.
Nú er þetta orðið breytt, og húsfreyj-
ur yfir höfuð orðnar skynsamari, að
þvi er þetta, og fleiri hreinlætis-atriði,
snertir; nofa nú vatnið en ekki »stækj-
una«, og svona mætti benda á margt,
ef rúmið leyfði.
Enn í dag er eg talinn sérvitur vegna
skoðana minna, og er eg ekki spor upp-
næmari fyrir því nú, þótt gamall sé,
en forðum. — En það sé eg vel, að
nútíminn hefur sina galla, sína lesti.—
Og einn liðurinn í þvi gallakerfi eru
Dansleikarnir.
Eg hef frá því fyrsta liaft þá skoð-
un, að þeir væru eitur fyrir heilbrigð-
an likama, hvað þá heldur veiklaðan.
Á síðari árum hef eg litið á þá, sem
einskonar plágu meðal yngra fólksins,
og hef nú beinlínis hreinustu andstygð
á þeim, einkum síðan berklaveikin fór
að verða svona ískvggilega almenn í
fólki af ðllum stéttum.
Mýmargir eru þeir, er segjasemsvo,
að »dansinn sé einhver saklausasta
skemtunin, sem »guð hafi skapað(!) eða
sblásið mönnunum 1 brjóst«(!); hann
sé afl, sem komi blóðinu til að renna
örar hjá báðum kynjum, hann fram-
leiði tiðari æðaslög(!), auki andardrátt-
inn, er geri það gott, að lungun hreins-
ist(H), auk þess, að hann leiðifram ör-
ari hjartaslög, sem svo aftur skapi nýj-
ar og notalegar tilfinningar, sem streymi
frá brjósti til brjósts á hringferðinni
um gólfið, er leiðist af mildum bg ang-
urblíðum hörputónum(!).— O-jæja! lýs-
ing'in er ekkert hrak; hún er dillandi
skínandi; auðsjáanlega smíðuðafþeim
fjölda manna, sem minsta hefur for-
sjá, í þeim tilgangi, að töfra og leiða
sem flestar ungar sálir inn í þessa para-
dís samkvæmislífsins — dansinn —
inn á þetta sástarinnar akurlendi« —
er sumir kalla. — Lýsingin er als ekki
smíðuð fyrir mig; mér geðjast hún
ekki og margt misjafnt mætti um hana
segja, en fátt til liðs, en þó skal eg
ekki fara orðum um þá hlið málsins.
En það er önnur hlið á þessu máli,
sem er eins varúðarverð og hin er lát-
in vera dýrðleg; og gefur mér, sem
reyndum og athugulum manni, tilefni
til alvarlegra athugana, frá sjónarmiði
heilbrigðisfræðinnar. Um þá hlið vil
eg fara örfáum orðum.
Hér í höfuðstaðnum eru dansleikar
mjög algeng skemtun meðal fólks af
öllum stéttum. Flest félög, cf ekki öll,
liafa dansinn fyrir aðalatriði á »pró-
graminu«, þá er skemta skal, — að eg
ekki tali um Templarafélög höfuðstað-
arins, er undanfarið hafa borið langt
af öllum öðrum félögum í þessu efni,
enda hefur hið holla og heilnæma ald-
rei verið takmarkalaust þar, fremur en
annarstaðar. —
Á dansleikana eru stúlkurnar leiddar
i stór-hópum. Er svo að sjá, að þeim
þyki það nauðsyn, að vera þá sem
allra minst klæddar; eru þær stund-
um með bera handleggi upp fyriroln-
boga, eru »flegnar« niður ábrjóst, svo
sjá má í geirvörtu; og sá klæðnaður,
sem kroppinn hylur að öðru leyti, er
svo gisinn og veigalítill, að likt er og
á slör sjái. Sokkarnir, t. d., sem venju-
lega eru hvítir eða svartir bómullar-
sokkar, eru svo gisnir, að glögt sér í
fæturnar, og alt er eftir því. — Svona
búnar sprikla svo veslings stúlkurnar
á gólfinu, sprengmóðar, svitinn bogar
af þeim í lækjnm, og þær kunna sér
ekki læti fyrir fjöri; — þær fara út til
að kæla sig, verða svo innkulsa, og
sumar þeirra veikjast að dansleiknum
loknum. — Líkt er að segja um pilt-
ana, nema livað klæðnaður þeirra er
töluvert skárri. — Pað er kunnugt, að
eigi allsjaldan hefur dauði orðið arf-
ur af dansleik, að eg ekki tali um kvef,,
máttleysi, höfuðverk og fjöldamörg
önnur meinleg óþægindi.
Hverjum meðalgrcindum manni ætti
líka að vera það auðskilið, hversu holl-
ur slikur snarsnúningur muni vera fyr-
ir líffærin yfir höfuð, einkum heilann,
og mörg dæmi veit eg til þess, að höf-
uðveikir menn þola alls ekki þessa
villimannahringferð, og flesta, þótt
hraustir séu, snarsvimar svo illa, að
Afgreiðsla ))Pjóðhvells<( er á Bergstaðastræti 19.