Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1885, Blaðsíða 131
131
eins hafa ágætt lyf gegn útbreiðslu miltisbólgunnar,
heldur mundum vjer þá einnig geta gjört oss góðar
vonir um, að geta uppgötvað eitthvert það efni, sem
varnað gæti öðrum þeim sjúkdómi, sem bakteriurnar
valda, og þannig afla oss ágætra vopna gegn hin-
um skaðlegu áhrifum þeirra yfir höfuð. þ>að hefur
þegar heppnast ýmsum fræðimönnum, að finna efni
það, er varið getur skepnur gegn miltisbólgu, og það
sinum með hverju mótinu. Hinn fyrsti, er uppgötvaði
slikt efni. var Toussaint; bjó hann það til úr blóði dýra,
er voru að drepast úr miltisbólgu ; hafði hann um á-
kveðinn tíma 52 mælistiga hita (C.) á blóðinu. Pasteur
hafði þá aðferðina, að hann stráði bakteríum þeim,
sem samfara eru miltisbólgunni, í súpu af hænsnakjöti
og ljet hana síðan standa um þriggja vikna tíma svo,
að hiti hennar var hjer um bil 42 mælistig Cels. Koch
getur lagað slíkt efni á 6 dögum. Með þessu móti
breytast bakteríurnar svo, að þegar þeim er stungið í
hörund heilbrigðra dýra, sem sýkinni geta tekið, þá
kveykja þau miltisbólgu, en mjög væga, hjá dýrum
þessum, og þá er þau eru aptur heil orðin, bíða þau
ekkert mein af, þótt sóttnæmi reglulegrar miltisbólgu
geti til þeirra náð, eða þótt bakteríum sje stungið inn
i hörund þeirra. En enda þótt sigrast þurfi á ýmsum
örðugleikum í þessu efni, þá er til framkvæmdarinnar
kemur, áður en auðvelt sje og það verði almennt, að
pota miltisbólguefni inn í hörund alidýra, og það
verði að lögum gjört, þá er þó aðferðin örugg fundin.
Jeg á nú eptir að tala um annan sjúkdóm, sem
bakteríurnar valda, og það er kólera hjá hænsnum, og
er það hinn annar sjúkdómur í röðinni, af þeim sjúk-
dómum þessa kyns, sem eru fyllilega rannsakaðir, og
hinn fyrsti, sem það heppnaðist Pasteur að finna varn-
arefni gegn. Hænsnakóleran er mjög banvæn sýki hjá
hænsnum, og drepur mjög fljótt. þegar dýrið sýkist,
sækir mjög á það svefndrungi og máttleysi; það lokar
augunum, vængirnir hanga niður, og fiðrið á kroppn-
um stendur upp í loptið, og venjulega deyr dýrið mjög
fljótt, án þess að það færist þaðan, sem það var, þá
er sýkin tók það fyrst fyrir alvöru. Sýki þessi leggst
að öðru leyti eigi að eins á hænsni, heldur einnig á hesta,
9*