Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1886, Page 156

156
f ér kannist við víðáttu og dýrleika hinna opinberu
landeigna Bandaríkjanna. Við árlega sölu þessara
eigna lúkast stórar fjárupphæðir í fjárhirzlu þjóðarinn-
ar, og notar stjórnin þær til almennra útgjalda. f eirr-
ar meðferðar er engin þörf. J>að er sannsagt, að
landið hefur haft skaða af sínum hóflausu tekjum. En
nú spyr eg, hví skal ekki helga þessa almenninga —
að nokkru eður öllu, eptir því sem á þarf að halda
— þjóðinni til uppeldismenntunar? Sú ráðstafan mundi
óðara tryggja það, sem þjóðin mest þarfnast, og það
eru duglegir, velgáfaðir, vekjandi kennarar fyrir gjör-
valla hina upprennandi kynslóð. Hin vesælu laun, sem
kennarar nú hafa, er dapurlegt teikn, enda er það og
hin eina verulega mótstaða, sem uppeldismálið á við
að stríða. Oss vantar handa skólunum gáfaða menn
og konur, sem eigi það skilið sakir þekkingar og
siðprýði, að þeim sé trúað fyrir æskulýð þjóðarinnar;
og til þess að afla oss þeirra verðum vér að launa
þeim ríflega, um leið og vér sýnum þeim á annan hátt
vott þess, að vér kunnum að meta þá. í lands vors
núverandi ástandi eru ótal vegir opnir til auðs og virð-
inga, og því er ekki unt að fá duglega menn til svo
ábyrgðarmikilla og erfiðra embætta, sem kennslan er,
nema glæsilegri kostir en nú eru boðnir séu í aðra
hönd. Eg- undanskil höfuðborgirnar. Kennaraembætt-
ið ætti að njóta metorða og launa til jafns við helztu
embætti félagsins ; en eg sé ekki hvernig því ætti við
að koma, eins og nú stendur á, nema tekið sé til
þjóðeignanna. pjóðin á þær, og þær eru sá einasti
partur af eign hennar, sem líkindi eru til að í bráð
verði teknar til styrktar háskólum fyrir alþýðu uppeldi.
þ>etta efni, sem er öllum stéttum dýrmætt, tekur þó
helzt til þeirra, sem búa við svo þrönga kosti, að fram-
farameðöl þeirra verða mestum tálmunum bundin.
fessa ætti öll alþýða að leita með einum huga, einni