Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 2
2
hafa áhrif á hugsjónir vorar, tilfinningar vorar, vilja
vorn. Mjer finnst rnönnum gleymast það opt, að það
eru til óendanleg kynstur af meira og minna ljeleg-
um bókum og allmikið af ljótum, vondum bókum;
því að enda þótt það sje óvíst, hvort ágætustu höf-
undarnir hafi nokkurn tíma komið því bezta, sem í
sálum þeirra hefur búið, í bækur sínar, þá er hitt
áreiðanlegt, að verstu hugsanir vondra manna hafa
komizt á prent.
En það er ekki um vondar bækur — bækurnar,
sem almennt eru kallaðar siðspillandi — að jeg
ætla að tala. Það sje fjarri mjer að draga taum
þeirra. I mínum augum lýsir það sýktu hugarfari,
að hafa sjerstaka ánægju af þeim. En tiltölulega
hef jeg minni beig af þeim en af ljelegu bókunum,.
sem almennt eru taldar meinlausar. Jeg skal taka
til dæmis bækur, sem særa skirlífistilfinningar manna.
Jeg hef aldrei sjeð neitt í þeim, sem menn ekki, aó
sjálfsögðu, kynnast í lifinu, ef ekki á annan hátt, þá
af tali annara manna. Það er til saga um glæpa-
mann, sem átti að fara að hengja. Hann grátbændi
lögreglustjórann um að láta halda regnhlif yfir sjer
á leiðinni til gáigans, af því að það væri sallarign-
ing og í vætum væri sjer svo kvefhætt. Við þenn-
an kvefhrædda mann hefur Macaulay likt þeim
mönnum, sem hræddastir eru víð, að lauslætisbæk-
ur muni granda þeirri viðkvæmu blygðunarsemi
sem ekki er unnt að varðveita í lífinu. 0g mjer
finnst samlíkingin aðdáanlega heppileg. Vitaskuld
verður því ekki neitað með rjettu, að vondar bækur
geti haft beint skaðleg áhrif. Þær geta dregið hug-
ann niður í sorpið, eins og góðar bækur geta lypt
honum upp; þær geta saurgað hann, eins og góðar
bækur geta hreinsað hann. En að hinu leytinu er