Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 5
6
vatns, sem þeir hafa í sig dembt og ekki hefur
fengið neinn varanlegan samastað í huganum.
Vist er um það að minnsta kosti, að frá mennt-
unar-sjónarraiðinu er slíkur lestur i meira lagi litil-
mótlegur. Vitaskuld ætlast jeg ekki til, að menn
lesi sjer til leiðinda í tómstundum sínum. Jeg hef
enga trú á þeim lestri. Jeg ætlast til að menn lesi
sjer til ánægju. En jeg ætlast til þess, að menn
lesi jafnframt 1 þvi skyni að auka þekkingu sína,
að vekja hugsjónaaflið, að styrkja viljann, að skerpa
skilninginn á því æðsta, sem fyrir mannsandanum
vakir, að efla kærleikann, að hreinsa fegurðartilfinn-
inguna, aðfá glöggvari sjón á fullkomnunarhugsjón-
unum, í einu orði: að auðga andann. Og jeg hef
trú á þvi, að þegar lesið er með þessu markmiði
fyrir augum, margfaldist ánægjan, lyptist upp í æðra
veldi. En þessu fæst ekki framgengt með því að
lesa af handahófi hverja bók, sem berst manni upp
i hendurnar. Það verður ekki með öðru móti en
því, að vandlega sje valið úr hinum botnlausu ó
grynnum bókanna, og að fast skipulag komist á lest-
urinn. Það er vafalaust eitt at mikilvægustu
menntunar-atriðunum og menntunar-skilyrðunum. Jeg
efast um, að f'yrir oss yrði sem stendur unnið annað
meira andlegt þarfaverk en það, að koma skipulagi
á lestur vorn, að hjálpa oss á þann hátt til að færa
oss í nyt það af prentuðu máli, sem vjer megum
sizt án vera, að ná fyrir oss ódauðlegu hugsununum
út úr blekfossinum.
Tilraunir hafa verið gerðar til þessa verks i
öðrum löndum,. misjafnlega víðtækar og misjafnlega
heppilegar. Víðtækust er, að því er mjer er fram-
ast kunnugt, tilraun sú, er Auguste Comte, frægasti
heimspekingur Pósitívistanna, gerði. Hann hafði þá