Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 10

10
irins menntaða heims, höfundana, sem valdið hafa
gráti og hlátri kynslóðanna, aldanna, árþúsundanna,
,þá lesum vier ekki, reynum ekki að færa oss þá í
-nyt fremur en þeir hefðu aldrei í heiminn fæðzt.
Minnir það ekki átakanlega á frásögnina í »För
Pílagrímsins«, þar sem þýðarinn sýnir vegfarandan-
um gamla manninn, sem er að róta í hálnrinum og
skarninu, en lítur ekki við englinum, sem er að
bjóða honum kórónu úr gulli og gimsteinum?
Jeg legg það til, að vjer förum að sinna þess-
um fjársjóðum, og að þeir, sem eitthvert vald hafa
yfir hugum annara, fái þá til að sinna þeim. Því
að jeg hef fasta sannfæring um, að það hefni sin
að afrækja þá. Það gerir einstæðingsskapinn marg-
falt einmanalegri. Hugurinn fer í órækt, eius og
tún, sem ekki er borið á. Hugsanirnar verða hús-
gangslegar. Deilurnar verða að vinnukonurifrildi.
Vjer verðum umburðarlausir, einstrengingslegir,
heimskir, af því að sjóndeildarhringurinn er svo
þröngur. Og vor andlega sigling verður óstöðug;
hver kenningarþytur finnst oss vera nýr öflugur
stormur, sem beri með sjer anda lífsins eða dauðans,
enda þótt hann hafi verið að blása árþúsundum
saman. Og vjer förum á mis við það ómetanlega
afl, sem svo mikið af hinum æðri skáldskap hefur
til að hreinsa hugann, halda honum gljúpum og
móttækilegum fyrir allt gott, fylla hann karlmennsku,
skilningi, hluttekning, góðvild, þolinmæði, kærleika.
Jeg held ekki fram neinni stefnu, ekki neinum
skóla. Jeg held fram skóla stórmennanna gegn skóla
smámennanna. Og jeg skammast mín ekki fyrir þá
vanatrú, að ganga að því vísu, að það, sem hinn
menntaði heimur hefur komið sjer saman um, að
því er hinn æðsta skáldskap snertir, eptir að hann