Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 37
37
ýmsum ójöfnuði þeirra og rangsleitni. Tóku höfð-
ingjar þá það ráðs, að banna mönnum að fara
erlendis, nema leyfi höfuðsmanns kæmi til. Urðu
þeir, er slíkt Jeyfi fengu, að játast undir kosti þá og
skilmála, er slikt leyfi var bundið. Var það auð-
sjáanlega gjört í þeim tilgangi, að konungi bærust
sem minnstar frjettir hjeðan af landi. En Guðbrand-
ur biskup kom 1 veg fyrir þetta, og fjekk konungs-
brjet fyrir því 1573, eins og áður er sagt, að engum
skyldi meina að fara af landi brott, hvort sem það
svo heldur væri til iærdóms, frama eða til annara
nauðsynlegra erinda. Þó ljetu höfuðsmenn sjer eigi
segjast við þetta. Þegar þeir vissu, að einhver
mundi ætla á konungsfund, er þeir hjeldu, að sjer
væri óþarfur, tóku þeir það ráð að banna kaup-
mönnum að flytja hann af landi brott, eða þá að
flytja hann tii Islands aptur, ef honum tókst að ná
konungsfundi. Að minnsta kosti er þess getið bæði
um Jóhann Bochholt og Herluf Daa. Er það sann-
ast að segja, að margt gekk þá öfugt hjer í lands-
stjórninni, og smælingjar áttu eigi ætíð hægt með
að ná rjetti skium.
2. Hvernig siðbótin kerrist d. Trúrœkni. Siðferði.
Hegningar. Menntun. Hjátrú.
Þó að siðbótin væri lögtekin yfir land allt eptir
aftöku þeirra feðga Jóns biskups og sona hans, þá
var það þó meira í orði en á borði um langan tíma,
að alþýða manna aðhylltist hana eða fylgdi henni.
Margar aðfarir siðbótarmanna hjer á landi, bæði
iunlendra og útlendra, voru þannig vaxnar, að þær
hlutu að vekja viðbjóð á hinni nýju trú — meðan
menn þekktu hana eigi gjör — og á fylgismönnum
hennar hjá öllum þeim mönnum, er nokkur alvara