Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 77
77
lijer á landi. Ber nú og konungur Þjóðverjum á
brýn, að þeir hvetji íslendinga til uppreistar og
trúarvillu. Voru þeir jafnvel grunaðir um að hafa
farið með vináttumál milli Jóns Arasonar og Karls
V. Þýzkalandskeisara. Er alls eigi ólíklegt, að
hinum þýzku kaupmönnum hefði þótt vel íara, að
ísland hefði losast undan yfirráðum Dana. Þeim
var orðið það full-ljóst, að Danakonungar vildu
hnekkja verzlun þeirra; og 1544 hafði hirðstjórinn
Otti Stígsson látið taka af þeim öll fiskiskip þau,
er þeir áttu á Suðurnesjum. Ein af sakargiptum
Kristjáns skrifara við Jón Arason og syni hans var
sú, að þeir hefðu lofað Hamborgarkaupmönnum því,
að ekki skyldi einn einasti danskur maður vera lífs
á íslandi um vorið 1551. En þó að borgarstjórar Kaup-
mannahafnar fengju að nokkru leyti ráð yfir verzlun
landsins, höfðu Þjóðverjar þó verzlunina eptir sem
áður. Enda virðist svo, ekki sízt eptir að siðabótin
kom, sem íslendingum hafi verið fullt svo vel við
Þjóðverja sem Dani, og vel má vera, að Jón biskup
hafi vænt einhverrar hjálpar frá þeirra hendi.
Þá er Friðrik II. kemur til sögunnar, kemur
fram ný aðferð við verzlunina frá konungs hálfu.
Konungur skoðar nú verzlunina sem sína eign, er
hann megi fara með eins og honum sýnist bezt. —
Hinn forni forkaupsrjettur konungs á íslenzkum
varningi var nú endurnýjaður. 1562 hinn 23. marz
býður konungur íslendingum að selja sjer einum
allt lýsi, er þeir láti af hendi. Árið eptir (20. marz)
bannar konungur landsmönnum að selja öðrum en
sjer hesta, tóuskinn og bjarnfeldi, rostungstennur og
hvaltennur, nema svo sje, að hirðstjóri konungs hafi
ekki viljað kaupa vörur þessar honum til handa.
En hver sem þetta konungsbcð bryti, skyldi gjalda