Eimreiðin - 01.01.1898, Page 62

6 2
frekur mjög og þó ósíngjarn, elskar þá, sem ekki elska hann, og
bítur þá, sem elska hann. Hann er óttalegur erkiskrumari, sem
svo eptir á af andstyggð á sjálfum sjer lýgur upp á sig lýtum og
kömmum. Hann endar líf sitt sem ráðgáta, sjálfum sjer og öðr-
um, fær sóttarflog og steypir sjer í hafið, sem kælir hann fyrir
fullt og allt. Þetta er vafið í moldviðrisbulli um allt, sem er og
heitir, frá hverjum kyma jarðarinnar og frá sólkerfunum í tilbót.
Lesarinn á á hættu að verða jafnörvita og hann. Stíllinn úir og
grúir af öðrum firnunum frá. Hann hrönglar upp tilgátum í
feikna stórum lögum, hverju ofan á annað, svo glæfralega að furðu
gegnir, hærra og hærra, svo vjer færum oss lengra og lengra
undan, til þess að fá það ekki allt sarnan beint ofan í höfuðið; —
stendur heima, svo stjakar hann við því með hnittyrði eða fúk-
yrði, og þá hrynur allt niður með hvínandi braki og brestum.
Og samt sem áður er »Leyndardómur« ein af miklu bókunum
bókmenntunum! Hún er eins og blindbylur, þar sem ofurmagn
kraptarins bregður á leik. Og hve örugg er uppreist hennar gegn
vanadíki smábæjarins! —
— Hjer vil jeg láta staðar numið. Jeg vil enda á þessari
óhemjulegu mynd hins ófullgjörva. A þann hátt virðist mjer fram-
tiðin auðugust.
í öllum norska bókmenntaflotanum ekki ein einasta skemmti-
skúta; jafnvel þessi ærslaseggur hefur sitt ákveðna erindi. Það er
altjent eitthvað, sem hann vill losa oss við, eða sem hann vill að
við skulum öðlast. Einnig hann finnur, að hann er ráðinn í þjón-
ustu ættjarðarinnar, sem verður með hverjum degi erfiðari. Norsku
bókmenntirnar birta það í verkum sínum, að þær vilja taka á sig
sinn hluta, stærsta hluta hinnar sameiginlegu ábyrgðar; að sú, bók
sem enga braut ryður, eða byggir þannig upp, að hún auki mdtt vorn
og megin, gjöri oss einbeittari að komast niður í þeirri erfiðu íþrótt,
hvernig vjer eigum að lifa, og þannig gjöri oss lífið Ijettara, er Ijeleg
bók, af hve mikilli list sem hún annars kann að vera rituð að bún-
ingnum til.1 Það er aðeins og eingöngu til þess að fá að lokum
tækifæri til að segja heiminum þessi orð, að jeg hef tekið að mjer
að rita framanskráða bókmenntalýsingu, — einu bókmenntalýsing-
una, sem jeg hef nokkurntíma skrifað og mun skrifa.
Að norsku bókmenntirnar yfir höfuð að tala — að undan-
fi Leturbreytingin er gjörð af mjer. ÞÝÐ.