Eimreiðin - 01.05.1901, Page 33

113
»Ríðum vér á alþing enn — alþing enn
fjögur hundruð fræknir menn — fræknir menn«.
Tilgangurinn er þó naumast sá, að flokkurinn eigi að æfa sig í að
kunna að hegða sér í tónleik (opera). Hinir fornu söguritarar vissu
vel, að orðið gat rist eins djúpt og sverðið. Síðan þeir rituðu hefir
sverðið fallið mjög úr tízkunni; en orðsins neytum vér allir enn, og vér
vitum, hve örðugt er að koma því vel fyrir sig; þess vegna hafa gagn-
hittin tilsvör mikinn kraft í sér fólginn og því verður lítið úr sverðs-
höggunum á leiksviðinu. Afrek Jóns Arasonar á alþingi og annar-
staðar gera hann því ekki meiri mann í skáldleiknum.
Ekki vex hann heldur við það, að mótstöðumenn hans eru annað-
hvort dáðlausir, vankaðir eða dulir og afskiftalausir. Menn sakna sýn-
ingar á borð við sýninguna í »Hákoni jarli«, þar sem andstæðurnar
mætast af afli, er þeir þeir Ólafur Tryggvason og »hinn ríki« standa
andspænis hvor öðrum.
»Jón Arason« er því ekki verk fullkomins og eiginlegs leikskálds, —
■en það er skáldverk. Það kveður mikið að hinum aldna biskupi.
Bróður Birni og förukonunum, sem eru ómissandi persónur í leiknum,
er skemtilega lýst. Séra Matthías getur líka lýst hinum djúpu tilfinn-
ingum eiginkonunnar (Helgu) fyrir þónda sínum og hreykni og þótta
dótturinnar (Þórunnar) yfir föður sínum.
Þeir Danir. sem koma fram i leiknum, eru lítt aðlaðandi. Lárus
Mule flýr jafnskjótt og á reynir; Kristján skrifari er reyndar hugrakkur
maður, en á ekki nóg undir sér og verður hlægilegur sökurn hrogna-
máls þess, sem hann talar. Það mundi hafa orðið stórvinningur fyrir
skáldleikinn, ef sagan hefði hér gefið höf. kost á atkvæðameira manni.
En lýsing mannsins er öll í skorðum eins og hún er, þó fullmikið kunni
að vera borið í drættina.
í leiknum eru sýningar, sem ekki gleymast, t. d. sú, er Ari lög-
maður kemur heim til Hóla. þreyttur af ferðavolki og örmagna af
svefnleysi, harmandi konu sína, sem hann getur ekki gleymt, og getur
ekki ráðið við sjálfan sig, hvort hann eigi að fylgja föður sínum eða
ekki. Sonarástin krefst að hann geri það, en honum ofbýður lögleysis-
ástand landsins, og það heldur aftur af honum. Svefninn yfirbugar
hann. Þórunn systir hans kemur inn og sér að hann sefur fast. Hún
smeygir skauti á höfuð honum og stingur lyklakippu í hönd hans og
kallar: »Viltu mjólk Ari? góða geitarmjólk?« Hann vaknar við orð
hennar og eins ættræknistilfinningin við hin nístandi bituryrði hennar
•og móðganir.
Og tilsvörin eru oft hæfilega aflmikil. Hvað sem öðru líður, þá
má sjá, að hér hefir skáldeyra heyrt mannshjörtu slá.
Olaf Hansen.
BENEDIKT GRÖNDAL: KVÆÐABOK. Reykjavík 1900.
XV -f- 379 bls. (Með mynd höfundarins).
Þó um víða veröld sé leitað, mun verða erfitt að finna eins fjöl-
hæfan rithöfund og Benedikt Gröndal. Hann hefir samið orðabók yfir
skáldamálið (Clavis poetica ant. linguæ Septentrionalis) sem lykil að hinni
írægu orðabók föður síns, ritað bækur um dýrafræði, steinafræði og landa-
8