Eimreiðin - 01.01.1918, Side 122

122
RITSJÁ
[Eimreiðin
staðarlífs, sem sagan fjallar um. ÞaS eru hugsjónamenn, sem hann
lýsir, og hann horfir á það frá þeirra hlið. Sagan er eins og náttúran
er oft á kvöldin. Allir eðlilegir litir hverfa og bræðast yfir í sama
æfintrýraroðann. Grjót og gras, klappir og vellir sverst alt i eitt fóst-
bræðralag. Það er ef til vill ekki sannasta myndin af náttúrunni. En
hún er sönn eins langt og hún nær, og hún er fögur.
En mér finst höfundurinn hætta, þegar erfiðleikarnir byrja. Hvað
verður um félagið? Fær það nokkru áorkað, til þess að varðveita barns-
sálirnar óflekkaðar af kaupstaðar óþverranum? Og hvernig verða við-
skifti þess og spillingarinnar?
Ályktarorðin: „Þegar friður og gleði trúarinnar skín í hverju and-
liti, koma nýir tímar. Þá verður unaðslegt að lifa,“ eru fögur og sönn.
En þau eru almenn. Tókst félaginu að leiða þessa „nýju tíma" yfir
Silfurvík? Það er sú spurning, sem sagan vekur, og henni er ekki svarað.
En það er eitthvað við höfundinn, sem lætur engis örvænt um hann.
Hann getur, þegar minst varir, lagt í lófa okkar verulega góða bók.
Og nú kvað hann hafa hætt sér á vigvötlinn! M. J.
ALFRED J. RÁVAD: ÍSLENSK HÚSGERÐARLIST, ISLANDSK
ARCHITEKTUR. Dansk-islandsk Samfunds Smaaskrifter Nr. i. Á
dönsku og islensku, lesmál alls io bls. Kbh. 1918.
Þetta örlitla kver er að því leyti stór-merk bók, að hér er fyrst riðitt
á það vað, sem vonandi er að fjölmargir fari á eftir. Þessar 5 bls.
geta orðið upphafið að bókmentum er nemi mörgum hundruðum blað-
síða. Það er að minsta kosti vonandi, því að hér er um verulegt nauð-
synjamál að ræða.
Það er hörmung að sjá það, hvernig litur út á þeim sveitabæjum,
þar sem er „vel bygt“, sem kallað er. Þarna blasir við skrúðgrænt túnið,
oft með hólum og dældum, undir grænni hlið. Peningshús, græn og
mjúk eru hingað og þangað um túnið. Alt er það yndislegur sveita-
blærinn. En svo, þar sem mest ber á, stendur íbúðarhúsið, ferhyrndur
hjallur, klæddur bárujárni, með stórum gluggum „eins og i kaup-
stað“, kuldalegt og undarlega hjáróma við alt það, sem er umhverfis,
likast og það væri, að sjá piltana með hvíta skinnhanska og „lakkskó"
við orfin. Og þetta smádrepur allan smekk fólksins, svo að það fer
að þykja fallegt. Oft heyrir maður þetta: „Hér væri fallegt, ef vel
væri bygt“, og er þá átt við það, að hér þyrfti að koma upp einum af
þessum hrufóttu járnkössum, en rýma burtu gamla bænum með 5
eða 7 þiljunum.
Auk þess eru þessar húsabætur að ýmsu óhentugar í sveitunum. Eg
kalla það þó húsabætur, því að það er það án efa, þegar borið er saman
við gömlu torfbæina, loftbetra, auðveldara til vinnu inni við o. s. frv.
En á því eru ýmsir stórkostlegir annmarkar, eins og reynslan hefir