Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 60

316
RÓMANTlK
[EIMREIÐIN
En fyrir utan orðatillækið »að gera alt að trúarbrögð-
um« finst einnig »að gera alt að list«; á þessu er enginn
annar munur en sá, að listnautnin er í rauninni uppruna-
legri, og fjálgleikurinn fær fyrst gildi við það, að hann
er hin æðsta listnautn. Eins og inntak sæluhugmynda
Múhammeðstrúarmanna er hugsunin um hinar fögru para-
dísarmeyjar, þannig er og sáluhjálparvon rómantíkurinnar
eftirvænting eilífrar listnautnar. »Æðsta nautn imyndunar-
aflsins er vonin um að fá einhverntíma að heyra enn þá
hátignarlegri himneskan samhljóm hnattanna, sem öll
jorðnesk list er ruddaleg og ófögur í samanburði við«,
segir Wackenroder. Og við getum ekki að eins gert okkur
von um hljómlist, — »málararnir geta ef til vill líka gert
sér von um að hitta hinar miklu fyrirmyndir listar sinnar,
sem hreyfast líkamsvana í hinum fegurstu myndum«.
Til lengdar varð samt þessi almenni trúarlegi geðblær
án nokkurs áþreifanlegs innihalds ófullnægur, og þar voru
það aftur kröfur listarinnar, sem réðu úrslitum.
Bræðurnir Schlegel, sem lesið höfðu bókmentir og þektu
list alls heimsins, höfðu við rannsóknir sínar komizt á þá
skoðun, að alstaðar þar, sem mikilfengleg list hefði skap-
azt, á Indlandi, á Grikklandi, í Róm, á Spáni, á Þýzka-
landi á miðöldunum o. s. frv., — hefði goðafræðin alt af
verið undirstaða listarinnar.
Ef menn vildu skapa mikilfenglega nútímalist, yrðu þeir
því að skapa nýja goðafræði, — undir því væri komin
endurfæðing listarinnar og heimsins.
Sem kunnugt er, hepnaðist rómantíkinni ekki að skapa
nein ný trúarbrögð; þeir hurfu allir, þótt ekki gerðu allir
það formlega, aftur í móðurskaut katólsku kirkjunDar.
Katólskan varð úrlausnin, og því olli aftur, að minsta
kosti að mestu leyti, hliðsjónin af listinni.
Atjánda öldin hafði, sem kunnugt er, algerlega horft
fram hjá miðöldunum í söguskoðun sinni; skynsemis-
stefnan leit á miðaldirnar sem tímabil fáfræðinnar, hjá-
trúarinnar og andlegs myrkurs, tímabil vitlausra draum-
óra, — svart hyldýpi milli fornaldar og nýjaldar, — og
sneri sér frá þeim með andstygð. Þessi fyrirlitning á mið-