Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 81

EIMREIÐINJ ATHUGASEMDIR UM KRISTNITOKUNA
337
framans að leita fyrir unga menn, framgjarna og af góð-
um ættum. Á íslandi var fámennið og fásinnið, en í Nor-
egi var konungurinn og dýrð sú, sem honum fylgdi. Þar
var hirðin, hæsta markmið ungra höfðingja, því það, að
verða handgenginn maður, þ. e. hirðmaður konungs, var
hin mesta upphefð, og hefir án efa aukið mönnum mjög
álit, er heim kom til íslands, og geflð þeim það öryggi
í umgengni við aðra, sem leiðir af meðvitundinni um
verndarfulltingi sjálfs konungsins. Áttu þeir nú að gefa
þetta alt frá sér? Vér eigum ef til vill erfitt með að hugsa
oss fullkomlega, hve viðkvæmt mál þetta hlaut að vera.
Oss hættir við að líta á þetta á annan veg. Vér sjáum, í
ljósi þess er sagan segir oss, að þessi hirðvistarsólt ís-
lendinga var einmitt einhver mesta hætta fyrir sjálfstæði
ríkisins, því að hvað gat verið háskalegra sjálfstæði
þjóðarinnar en það, að flestir leiðtogar hennar væru
þegnar þess konungs, sem var að ásælast landið? En í
þann tíð gátu menn ekki litið á þetta öðruvísi, en sem
mikilvæg réttindi, sem þeir vildu fyrir engan mun glata.
Og þótt ekki væri um hirðvist að ræða, þá fóru menn
utan, nálega hver sem nokkuð átti eða nokkurs mátti, til
þess að framast, kanna siðu annara þjóða og skemta sér,
og var þá förinni nálega ávalt heitið til Noregs, að minsta
kosti fyrst. Yfirleitt má segja, að íslendingar hefðu orðið
að loka svo að segja aðal-lífæð menningarinnar, ef þeir
hefðu átt að láta af Noregsferðum. Ef til vill er ekki
margt, sem sýnir ljósar þelta samband, en Noregskonunga
sögurnar, sem íslendingar söfnuðu til og rituðu. Þar fengu
skáldin íslensku frægð sína, og fræðimönnum fanst það
sjálfsagður hlutur, að safna til sögu Noregskonga, eins og
þeir væru þeirra konungar.
En svo var þó annað, sem enn fastar hlaut að sverfa
að, og það var verslunin við Noreg. Ólafur Tryggvason
hótaði beinlínis viðskiftabanni við íslendinga, ef kristnin
gengist ekki við á íslandi (Fms. X, 296—7). Yfirleitt var
megn ýmugustur meðal kristinna þjóða á því, að eiga
mök og viðskifti við alheiðna menn. Því var það, að
heiðnir menn, sem hafa vildu mök við kristnar þjóðir,
22