Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 84

340
ATHUGASEMDIR UM KRISTNITOKUNA [EIMREIÐIN
málið sem Þorgeir var að glíma við þegar hann lá undir
feldinum.
Þorgeir hefir rakið alla þessa viðburði i huga sér. Og
hann hefir séð, að þetta gat náð óralangt út fyrir trúar-
skiftin. Sjálfstæði landsins var í veði. Ef ólafur Trj'ggva-
son hefði fengið átyllu til þess, að fara með her á hendur
Islendingum, þá hefði hann ekki skilið við þá kristnaða að
eins, heldur og skattskylda. Þetta vopn varð því umfram
alt að slá úr hendi hans. Hér var um meira að ræða en
gömlu trúna og meira en gamla goðavaldið. Hér var sjálf-
stæði landsins í veði.
Og hvað þýddi svo að spyrna á móti trúarskiftunum?
Porgeir hefir án efa þekt vel sigurför kristnu trúarinnar
og hann hefir séð, að ekki gat verið nema stundarbið,
þar til hún kæmi hingað. Hún var meira að segja komin
og jókst ár frá ári. Það gat þvi varla orðið áhorfsmál í
huga þessa vitra og rólega spekings, hvað gera átti. Með
þvi að taka trú að nafninu til var öllu afstýrt. Þá var
vilja konungs framgengt. Pá gátu íslendingar umgengist
kristnar þjóðir fullum fetum. Þá var gíslunum slept. Og
þá var sjálfstæði landsins borgið, því að þá var konungur
búinn að missa þennan réttargrundvöll undan ásælni sinni
í lsland.
Einhver kann að svara því, að ef þetta hefði svo mjög
riðið baggamuninn í huga Þorgeirs, þá ætti það að sjást
á ræðu þeirri, sem hann flutti við uppsögn laganna. En
sá sem slíkt segir, misskilur alveg sögustílinn gamla.
Nærri má geta, að það er ekki nema örlítið brot af ræðu
Þorgeirs þetta, sem geymst hefir, ef það er þá nokkur
fótur fyrir þvi. En það er einkenni á fornsögum vorum,
að þær fella nálega ávalt niður allar stjórnmálabrellur, en
setja í þess stað einhverjar rniklu ljósari og »dramatfskari«
ástæður fyrir viðburðunum. Einn kinnhestur er látinn
valda þvi, sem í raun og veru er sprottið af ákveðinni
stjórnmálastefnu. Svo er það og hér. Sagan lítur að eins
á það dramatiska, að þjóðin stendur þarna öll skift í tvo
andstæða flokka og svo þetta, að Porgeir svo að segja
setur heiðna ílokkinn algerlega út af laginu með einu