Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 112

368
RITSJA
[EIMREIÐIS
III. bindi, sem nær yfir tímabilið 1319—1537, eða allar síð-mið-
aldirnar, ritar prófessor dr. A. Taranger. Petta tímabil stingur
fyrst í stúf við hinn fj’rri tíma, því að nú hefst glundroðinn í
sögu Noregs og alt fer að stefna niður á við. Hefir verið vandi
mikill að skrifa sögu pessa tímabils og gripa yfir hana jafn vel
og hér er gert. Fj'rri parturinn nær að 1442, en síðari parturinn
hefst með ríkistöku Kristófers af Bayern og skýrir mjög írá að-
draganda hinna miklu viðburða siðaskiftanna, par til Kristján 3.
tekur ríki.
IV. bindi ritar prófessor dr. Yngvar Nielsen. Pað tekur yfir
tímann 1537—1660, eða pann tíma, sem konungsvaldið er að ná
sér niðri, uns fullkomið einveldi kemst á. í fyrra partinum er
sagt frá hinni miklu brej’tingu, pegar Noregur er sviftur sjálfs-
forræði sínu um leið og siðaskiftin voru keyrð yfir þjóðina. En
síðari parturinn, frá 1588—1660, er saga ríkisstjórnar Kristjáns
IV. og laumuspil Friðriks III., er hann var að smeygja á ein-
veldinu.
V. bindi, sem tekur yfir timabilið 1660—1813, ritar prófessor
dr. O. A. Johnsen. Er nú lítið orðið eftir af hinum forna Noregi,
en pá er líka komið að dögun nýs tíma, pví að nú voru um-
brotatímar i álfunni.
VI. bindið ritar svo loks prófessor dr, J. E. Sars. Það er prí-
gilt, eða í prem stórum pörtum, og tekur yfir tímann-1814—1905.
Sars gripur petta feikna efni föstum tökum, og leysir upp í
rakinn sögupráð. Hefir þetta líka hlotið að vera ^itthvert hug-
næmasta tímabilið, líkt og saga vor á svipuðu tímabili, einliver
vonbjartur vorblær yfir öllu, rosalegur að vísu á köflum, en alt-
af með loforð um eitthvað fagurt í framtíðinni. 1814—1905 er
merkilegur kafli í sögu Noregs. Æsingurinn 1814 var fyrirboði
annars meira, pótt báglega sýndist ætla að fara. En þegar kemur
fram á þann tíma, er hitna fer fyrir alvöru milli Norðmanna
og Svia, fer sagan fj'rst að verða fyrir alvöru áhrifamikil, eins
og æstasti »róman«. Er afar' gaman að lesa svo skýra og gríp-
andi frásögn um pessa viðburði alla.
Pá hefir nú verið minst afar lauslega á helsta efni bókarinnar.
Höfuðkostur hennar er það, hve skýr og ýtarleg hún er. Pað er
ágripsblærinn, sem jafnan gerir söguna þreytandi og óeðlilega,
en þegar honum má sleppa, er hægt að lifa með rás viðburð-
anna og finna til með hverri kynslóðinni eítir aðra.
Ef eg ætti að nefna einhvern galla á pessari sögu, pá mundi
eg nefna pað, að í henni skuli ekki vera greindar heimildir fyrir
neinu. Pað gerir liana minna virði fyrir pann, sem vill vita enn
meira, og nota hana eins og vegvísi um torfærulönd heimild-
anna. En petta er vitaskuld gert með vilja. Pað er skýrt tekið
fram, aö þessi Noregssaga sé fyrir »fólkið«, fyrir allan almenn-