Umferð - 01.02.1959, Blaðsíða 11
U MFERÐ
II
spóla á meðan viö reynum að færa hann
og sjá, nú þarf ekki nema tiltölulega lít-
ið átak til þess að hreyfa afturhlutann
til hliðar, jafnvel fært einum manni, ef
hann fær reglulega góða viðspyrnu. Er
hjólin snúast (spóla), eyða þau hinni
litlu núningsmótstöðu sinni við snjóinn,
en sem þó nægði til þess, að við gátum
ekki hreyft bílinn áður. Ef við ökum
bíl á verulegri ferð í beygju á þurrum
og góðum vegi, fer mikill hluti nún-
ingsmótstöðu hjólanna við veginn í það
að þvínga bílinn eftir beygjunni. Ef við
svo hemlum skyndilega, þannig að hjól-
in „standi", eins og kallað er, eða svo
til, verkar skyndilega svo til öll núnings-
mótstaðan á lengdarás barðanna, svo að
lítið sem ekkert verður eftir fyrir þver-
ásinn. Miðflóttaaflið yfirgnæfir því þá
núningsmótstöðu, sem enn kann að vera
eftir á þverásinn, og afleiðingin verður
sú sama hér og venjan er yfirleitt með
þann sterkari: miðflóttaaflið sigrar. öku-
maðurinn veit ekki fyrr til en hann er
kominn á hraðan ,,krabbagang“, þ. e.
ganandi með aðra bílhliðina á undan,
máske beint út í skurð, eða út í eitthvað,
sem miklu er verra. Mjög hár hund-
raðshluti allra bílslysa á þjóðvegum
skeður af þessum ástæðum.
Iskur og hvín. en léleg hemlun.
Eins og þegar er á drepið, er núnings-
mótstaða hjólanna við veg breytileg eft-
ir gerð (munstri) hjólbarðanna, ástandi
vegar og færð, ásamt þyngd farartækis.
Að vísu eru sorglega margir ökumenn
þannig gerðir, svo stórgallaðir vegna t.
d. duldrar sálsýki, að þeir virðast aldrei
neitt læra af afglöpum sínum. Þessi orð
eru heldur ekki þeim ætluð, því að það
er þýðingarlaust að tala til þeirra. Til
allrar hamingju eru þó flestir ökumenn
fljótir að uppgötva, hvaða áhrif mismun-
andi færð hefur á stöðugleika bíls, eink-
um við hemlun. En það er eins og það
fari fram hjá ótrúlega mörgum, hvað
nauðsynlegt það er að æfa vel rétta og
viðeigandi hemlun, þessa eina mestu list
ökukunnáttunnar. Fljót viðbrögð, eða
það að vera fimur, eins og kallað er, eru
út af fyrir sig ágæt, en dugar ekki til,
ef önnur kunnátta er ekki fyrir hendi.
Og það eru víðast hvar um heim ein-
mitt unglingarnir og ungt fólk — þessir
fimu —, sem tiltölulega flestum slysum
valda. Það verður enginn góður öku-
maður fyrir það eitt að vera fimur, og
eins getur maður verið ágætur ökumað-
ur, enda þótt ekki sé beinlínis hægt að
kalla hann fiman. Bezt er auðvitað að
hvorttveggja fari saman, fljót viðbrögð
ásamt nægri þekkingu og æfingu. 1
þessu sambandi skulum við enn frekar
minnast á hemlunina. Eitt af þeim at-
riðum, sem hefur veruleg áhrif á nún-
ingsmótstöðu hjólanna við veginn, er
gjörhemlunin, eða þegar hemlað er svo
mjög, að hjólin ,,standa“. Á sama augna-
bliki og bílhjól hættir að snúast, heldur
rennur áfram x kyrrstöðu á vegi, dregur
úr núningsmótstöðunni. Þetta er skýr-
ingin á því, að bezta hemlunin skeður,
séu hjólin ekki sett alveg í kyrrstöðu,
heldur sem næst mörkum hennar, en þó
leyft að snúast aðeins. Séu hjólin látin
„standa“ alveg, skortir oft ekki á Isk-
ur og læti, sem talið er af mörgum bera
vott um ágæta hemlun, en sem því mið-
ur reynist oft á misskilningi byggt.
Slæmar og blindar beygjur þarf að
aka með mikilli varúð. Það er hættu-
legt að snögghemla á mikilli ferð í
krappri beygju. Sé það samt óhjákvæmi-
legt, er bezt að setja hjólin ekki í al-
gera kyrrstöðu, og eins er rétt að sleppa
hemlunum annað slagið meðan beygjan
er tekin, á þann hátt að láta vagninn
renna sem mest beint áfram örstuttan
spöl, beygja og hemla aftur o. s. frv., þ.
e. „kanta" sig I gegn um beygjuna.
Þetta dugir auðvitað ekki heldur, sé
glannalega farið, og þar að auki krefst
þetta sérstakrar æfingar. Eins og áður
er á drepið, þyrftu menn yfirleitt að æfa
góða hemlun sérstaklega, og miklu meira
en almennt er gert, því að fátt eða ekk-
ert er nauðsynlegra fyrir góðan öku-
mann ag kunna vel. Hinar mismunandi
hemlunaraðferðir þurfa að vera hin ör-
uggustu ósjálfráð viðbrögð ökumanna,
þannig að ætíð sé gert það rétta undir
mismunandi aðstæðum. Það er of seint
að spyr.ja sjálfan sig, er út í voðann er
komið, hvað maður hafi heyrt eða lesið
einhvern tíma um þetta. Réttu viðbrögð-
in verða að ske ós.iálfrátt hverju sinni.
Hér kemur því önnur aðalregla öku-
manna þetta varðandi, sem leiðir beint
af þeirri fyrstu: Varastu aö hemla um
leið og þú beygir.
Vitanlega dettur oss ekki í hug að
halda því fram, að það sé álltaf hættu-
legt að hemla i beygjum, en það er það
oft. Og hófleg hraðaaukning í bevgjum
er ekki hættuleg, heldur þvert á móti
ágætur ökuvani, vel að merkja, sé byrjað
hægt og ekki fariö yfir bann hraöa. sem
vit et í aö vera á, miöaö viö þaö, hve
krö'pv beygian er oq hvernia vequrinn
er aöööru levti (sjá „UMFERÐ'T. tbh).
Við hraðaaxxkninguna þrýstast hjólin,
sem snúa að ytri brún beygiunnar mik-
ið betur að veginum og fólkið situr bet-
xxr. En þetta á aðeins við um hraöaaukn-
ingu, og aðeins i beyajum. Hver öku-
maður verður að mynda sér meginregl-
ur við akstur í samræmi við revnslu
sína og annarra og augljós eðlisfræði-