Umferð - 01.11.1959, Blaðsíða 13

Óhæfni og
ökuní ðingshá ttur
Hæfni ökumanns, kostir hans og ágallar, eru
bæði sálræns og líkamalegs eðlis, einkum það
fyrrnefnda, og virðast þeir jafnan þýðingar-
meiri en liinir, en þó oft erfiðari að átta sig á.
Líkamlegir ágallar valda að jafnaði fremur
litlum vandræðum í umferð, enda skilja lækn-
arnir þá frá, sem af þeim orsökum eru taldir
óhæfir ökumenn. Sálrænar ástæður geta ekki
aðeins valdið umferðarslysum, heldur eru þær
ein af meginorsökum þeirra hjá ökumönnum
almennt, svo sem t. d. er getu þeirra og hæfni
er ofboðið í daglegri stórborgarumferð. Er um-
ferðarsérfræðingum og sálfræðingum löngu
orðinn Ijós þessi þáttur í orsökum umferðar-
slysa. Hefur sums staðar komið til tals að bæta
sálfræðilegum leiðbeiningum við almenna öku-
kennslu í því augnamiði að gera ökumenn hæf-
ari til að forðast slys af þessum ástæðum. Þessu
sviði tilheyra og slys, sem stafa af óeðlilegri
hegðun ökumanna vegna vanalegrar minnimátt-
arkenndar, stórbokkaháttar, geðbrigða vegna
reiði eða sorgar eða ýmsra skýndilegra góðra
eða slæmra atvika í lífi þeirra o. s. frv. Allt telst
þetta þó innan takmarka hins eðlilega, og ann-
ars eðlis en þau slys, sem stafa af óhæfni eða
raunverulegri sálsýki.
Sumar manneskjur virðast þannig gerðar, að
þær geta aldrei komizt upp á lag með að aka
bíl, jafnvel þótt þær byrji á góðum aldri. Þetta
fólk er alltaf að valda tjónum eða slysum, enda
þótt það sé búið að aka árum saman og ætti
því að vera búið að læra eitthvað. Snmir öku-
menn valda aldrei slysum. Þetta er ekki einber
tilviljun. Misferli þessa fólks í umferð þarf
ekki að stafa af glannaskap eða ökuníðings-
hætti, heldur veldur hitt, að þetta fólk bregður
ekki rétt við er á reynir, sökum meðfæddra,
sálrænna ágalla, og það hefur ekki viljað skilja,
að það er ekki fært um þá hluti, sem mörgum
öðrum er leikur einn, og hefur ekki lært að
hegða sér við stýrið samkvæmt því. Sálfræði-
rannsóknir, gerðar víða um heim, hafa leitt í
ljós, að þessir slysarokkar eru að ýmsu leyti
frábrugðnir fólki almennt. Margar raunir hafa
verið lagðar fyrir þetta fólk og hefur það yfir-
leitt sýnt sig, að það mætir þeim öðruvísi og
verr en fólk almennt. Fólk þetta líkist að ýmsu
leyti fólki, sem tekur ökupróf of gamalt. Það
heldur sjg geta ekið, finnst það vera fimt og
fært, en reynslan sýnir annað.
Þá eru það hinir meira og minna sálsjúku
ökuníðingar. Til þeirra telst allur fjöldinn af
ökubyttum, því að andlega heilbrigður maður
sezt tæplega við stýri á bíl sínum, sé hann undir
teljandi áhrifum áfengis. Tæknihæfni ökuníð-
ingsins getur verið í fullkomnu lagi, en hann
gerir sér ekki grein fyrir ábyrgðinni, sem því er
samfara að aka bíl í nútíma umferð. Hann ger-
ir sér varla grein fyrir því, er hann stofnar sjálf-
ttm sér í hættu. Hann er eins konar „outsider".
fytírlítur jafnvel samborgara sína og lög þjóð-
félagsins, hefur sterka tilhneigingu til að gera
það, sem honum sýnist sjálfum. Hann hagar
sér gjarnan líkt við stýrið og hann myndi gera
fótgangandi í fólksþvögu, treður sér, olnbogar
sig áfram án tillits til annarra Umferðarlögin
eru vart til fyrir honum, nema hann í augna-
blikinu sjái sér hag í því að fara eftir þeirn, og
svo hagar hann sér gjarnan einnig gagnvart
■ öðrum lögum. Þegar hann er kominn að stýr-
inu, er hann orðinn að ófreskju, sem jafnvel
ekur frá slösuðum manni, sjái hann sér færi á.
Okuníðingshátturinn er þó auðvitað á misjafn-
lega háu stigi hjá mönnum.
\
UMFERÐ
Tímarit Bindindisfélags ökumanna
um umferðarmál.
Ábyrgðarmaður:
Sigurgeir Albertsson.
Ritnefnd:
Framkvœmdaráð B.F.O.
Skrifstofa blaðsins og Bindindisfélags
ökumanna. Klapparstíg 26.
Sími 1-32-35.
PRENTSMIÐJAN HÓLAR HF
'-------------------------------------/
Það er víst hægt að segja það með nokkuð
miklum rétti, að aldrei hafi verið fundin upp
vél í heiminum, sem lýsi manninum, sem henni
stjórnar eins vel og bíllinn gerir. Sýndu mér,
hvernig Jiú ekur, og ég skal segja þér, hvernig
þú ert.
Að lokum skora ég á góða menn á Alþingi,
að hlutast til um, að lögleitt verði, að hver sá
ökumaður, sem veldur umferðartjónum oftar
en þrisvar sinnum á einu ári, verði ráðlagt að
gangast undir sérstakt hæfnispróf og almenna
læknisskoðun á ný. Sé tæknilegri hæfni hans
ekki talið ábótavant, sé hlutaðeigandi öku-
manni ráðlagt að gangast undir sálsýkirann-
sókn. Okuleyfi missi hann alltaf á meðan að
þessum athugunum er ólokið, og hljóti ekki aft-
ur, teljist hann að rannsókn lokinni lítt — eða
óhæfur til að stjórna bíl, eða neiti að undir-
gangast rannsókn.
Mér er ljóst, að ég muni verða talinn „eitt-
hvað verri“ að bera annað eins og þetta fram.
Grunur minn er þó sá, að ekki líði á mjög
löngu, þar til eitthvað þessu líkt verður orðið
að lögum. Nauðsyn mun valda því. Á. S.
Bílskúr úr alúminíum
Odýr, þœgilegur og her.tugur. Kostar í Noregi röskar 2 þúsund krónur. Hvað skyldi
þeim takast að láta hann kosta hér?
DKW-„Junior"
Stór smábíll. Er nú að koma á markaðinn. Hreyfill þriggja
strokka, 30—35 hk. Mesti hraði 110—120 km/t. Líkist
Anglia eða Moskwitz.
UMFERÐ
13