BFÖ-blaðið - 01.03.1967, Síða 10

við út af. Strax og við reynum að hafa
áhrif á hina „beinu línu" hreyfiork-
unnar, beygja, kemur fram það sem
við nefnum miðflóttaafl. Þessi orka
knýr bílinn út á við í beygjunni. Allir
kannast við vatnið í fötunni, sem hægt
er að veifa í lóðréttan hring án þess
að dropi fari til spillis. En stanzi mað-
ur hana skyndilega, t.d. uppi yfir höfð-
inu á sér, fær maður bað. Hér er það
handleggurinn á manninum, sem vinn-
ur á móti miðflóttaaflinu. En er um
bíl er að ræða, er það aðallega viðnám
barða við veg, sem þetta gerir. Sé
þetta viðnám ónóg, verður miðflótta-
aflið ofan á og bíllinn hlýðir ekki
stjórn.
Miðflóttaaflið vex með kvaðratinu
af hraðanum. Þrisvar sinnum meiri
hraði veldur ekki þrisvar sinnum, held-
ur níu sinnum meira miðflóttaafli.
Þá hefur lengd beygjugeislans (hve
kröpp beygjan er) einnig mikil áhrif.
Helmingi styttri geisli veldur helmingi
meiru miðflóttaafli. Aftur geta menn
séð það, hve mikið hraðinn hefur að
segja.
Vel gerð beygja, (rétt hallandi
miðað við geisla) vinnur vel á móti
þessari oft hættulegu orku fyrir öku-
menn. Sé vegur lárétmr í beygju, að
ekki sé talað um öfugan halla (út á
við), gemr hún orðið stórhættuleg,
einkum sé geisli hennar smtmr.
Mjóg snöggar breytingar á ökulínu
bíls geta verkað eins og hætmleg
beygja. Þetta verða menn einkum var-
ir við í hálku og lausamöl.
Viðnámið.
Núir þú hlut við yfirborð myndast
núningsmótstaða, viðnám. Sé þunga
hlutarins deilt í afl það, sem þarf til
að hreyfa hann eftir yfirborðinu, kem-
ur fram viðnámstalan, sem ekki getur
orðið hærri en 1. Viðnámstala góðs
hjólbarða og þurrar steypubtautar
verður vart hærri en 0,8 en í hálku
niður í 0,1 við versm aðstæður jafnvel
allt að 0,05.
Viðnám barða við veg er auðvitað
skilyrði þess, að hægt sé að stjórna
bíl. En þessu grundvallarskilyrði virð-
ist anzi oft vera gleymt þar til upp-
götvað er að það er ekki til staðar eða
alveg ónógt. Eins og sagt er hér rétt
á undan getur vegur verið þannig, að
viðnám barða við hann sé mjög Utið,
jafnvel svo slæmt að helzt sé óstýrandi.
Hins vegar er oftast um eitthvert
verulegt viðnám að ræða, smnd-
um ágætt. Samt má með kæruleysi,
klaufaskap og kunnátmleysi eyða þessu
viðnámi svo mjög að önnur öfl verði
ofan á. Kemur þar fyrst og fremst til
hraði, klaufaleg hemlun eða ótíma-
bær, sviftingar með stýri o.fl. Skulum
við nú athuga smttlega, hvernig öku-
maður gemr haft áhrif á viðnám bíl-
hjóla sinna við veg. Oft veitir hreint
ekki af því að þekkja þessi lögmál og
að hafa æft viðbrögð við þeim.
1. Hjóþsem rennur laust, sem kallað
er, þ.e. verður hvorki fyrir áhrifum
frá hreyfli eða hemlum, veitir við-
nám í allar áttir.
2. Sé hraði bíls aukinn hófleea, eða
hemlað hóflega, dregur úr viðnámi
hjólanna til hliðar og þar með úr
fullri verkun stýris, en er þó yfir-
leitt til staðar svo nægir.
3. Sé hemlað svo sem verða má, eða
hraði bíls aukinn mjög snögglega,
hverfur þetta hliðarviðnám og öku-
maður missir smndum valdið á
10
BFÖ-BLAÐIÐ