Vestri - 26.11.1904, Síða 1

^Vs'í-fö
VESTRI. «*-
Útgefandi og ábyrgðarmaður: Xr. H. Jónsson.
IV. arg.
ÍSAFJÖRÐUR, 26. NÓVEMBER 1904.
Fólksflutningur til Islands.
Eins og kunnugt er samþykkti
síðasta alþingi þingsályktunar-
tillögu þess efnis, að skora á
stjórnina »að gera ráðstafanir
til að laða útlendinga, einkum
frá Norðurlöndum, til þess að
flytja tii íslands og setjast þar að.
Jafnframt því var samþykkt
frumvarp um að veita stjórninni
heimild til að verja allt að 50,000
kr. til að styðja þennan innflutn-
ing og veita innflytjendunum
ákveðna landspildu til ræktunar.
Það hefir eins og kunnugt er
nú um nokkur ár sífellt verið
kveinað og kvartað um fólks-
leysið hjer á landi og var því
eðlilegt að þingið reyndi eitt-
hvað að þreyfa fyrir sjer í þessu
efni En nú skulum vjer stutt-
lega athuga hvort nokkur líkindi
eru til, að þessi úrræði þingsins
verði að liði.
I fyrsta lagi er það einkum
vinnufólkseklan, sem kvartað
hefir verið um, en þingið gerir
ráð fyrir að laða menn til inn-
flutnings, með því að gefa þeim
kost á landi til ræktunar, og
þeir sem flyttu inn mundu því
fremur þarfnast vinnukrapts til
hjálpar við að rækta land sitt.
en að þeir hefðu vinnukrapt
aftögum fyrir aðra.j'|
I öðru lagi eru lítil líkindi til
þess að bændur hjer í nágranna
löndunum fari að sæta því þótt
þeir eigi kost á fandi til rækt-
unar, hjer norður á Islandi. Ná-
granna löndin eru ekki svo þjett-
byggð að menn þurfi að breyta
bústað af þeirri ástæðu.
I þriðja lagi er stórt spursmál
um hvort það yrði oss til þjóð-
þrifa, þótt hægt væri að smala
saman ýmiskonar >ruslara-lýð,<
sem ekki ætti annars kost en að
flytja hingað til lands og taka
sjer hjer bólfestu. En sleppum
því að sinni. Það þarf hvort
sem er varla að gera ráð fyrir
að þetta fálm þingsins hafi nokk-
urn árgangur.
Eru þá ekki önnur úrræði?
Gætum nú fyrst að af hverju
fólksfæð og vinnukrapts-ekla
stafar hjer á landi. Það munu
allir samdóma um að eitt af aðal-
orsökutn þess sjeu fólksflutningar
til Ameríku.
Það sýndist því nær að reyna
að stemma þessa blóðrás, en að
bæta blóðtapið með útlendu blóði.
Oss sýnist því að þingið hefði
fyrst og fremst átt að skora á
stjórnina, að reyna að laða lands-
menn til að búa kyrra að sínu,
en láta ekki ginnast af fortölum
leigðra leiðtoga, Ameríku-agenta,
til að flytja til Ameríku, öldungis í
óvissu um hvort þar væri nokkur
skilyrði fyrir að þeir kæmust
betur áfram.
Þar næst sýndist liggja að fá
íslendinga þá, sem þegar eru
fluttir til Ameríku, til þess að
flytja heim aptur til gamla Fróns.
Vjer erum vissir um. að það
væri mikið auðveldari og hollari
aðferð en að fara að seilast eptir
innflutningi oss ólíkra þjóðflokka.
Vjer höfum fulla vissu fyrir
því að fjölda margir af íslend-
ingum i Ameríku myndu glaðir
vilja flytja aptur heim til íslands
ef þeir væru styrktir til þess á
einhvern hátt.
Það er lítið að marka þótt
fáir íslendingar hafi leitað heim
aptur, eins og nú stendur. —
Fæstir þeirra munu svo efnum
búnir, að þeir geti það nema þá
á þann hátt að standa, þegar
hjer væri komið með tvær hönd-
ur tómar, og eiga þá ekki ann-
ars úrkostar en vinna sjer brauð
hjá öðrum, en því munu flestir
vera búnir að fá nóg af, ef þeir
hafa lifað fyrstu ár sín í Ameríku
í þeim kringumstæðum.
Gætu menn aptur á móti flutt
til íslands, án þess að skerða svo
tilfinnanlega, eða jafnvel alveg
eyða upp, fjárstofn þeim er þeir
með súrum sveita hafa unnið sjer
inn, og eru farnir að hafa atvinnu
og lífsstöðu af, væri allt öðru
máli að gegna.
Til þess að hrinda þessu á stað,
þyrfti fyrst að senda duglegan
og áreiðanlegan mann til Ame-
ríku til að kynna sjer hag landa
þar og vilja manna í því efni,
hvort þeir væru ekki margir, sem
vildu flytja aptur heim, ef þeir
gætu komist það með hægu móti.
Þegar þeirri rannsókn væri
lokið og vissa fengin fyrir því,
að margir myndu verða til að
fiytja heim aptur væri sjálfsagt
hægt að komast að samningum
við eitthvert gufuskipafjelag um
flutninginn, helzt beina leið hing-
að upp, ef um mikinn fólksflutn-
ing væri að ræða og myndi þá
fargjald lækka nijög mikið, og
þar að auki væri ekkert á móti
að leggja fram nokkurt fje úr
landssjóði til þessa innflutnings.
Það sem dýrast yrði væri land-
leiðin í Ameríku, sem menn yrðu
að fara á járnbrautum til hafna
þeirra, sem útflutningsskipintækju
fólkið á, því Amerisk járnbrauta-
fjelög færu varla aðelækka far-
gjald þess vegna.
Að sjálfsögðu mætti búast við
megnri mótspyrnu gegn flutningi
þessum frá hálfu sálnahirðanna í
Ameríku, og annara einstakra
manna, er helzt vilja flytja alla
íslendinga til Ameríku, en þótt
mótspyrna þeirra kynni að hafa
nokkurn árangur þarf varla að
óttast, að ekki yrðu margir til
að leita aptur föðurlandsins.
Slíkur innflutningur myndi ekki
einungis f jölga landslýðnum held-
ur hlyti hann að hafa hin hollustu
og happasælustu áhrif fyrir þjóð
vora. Innflytjendurnir væru sjálfir
vanir loptslagi og staðháttum hjer
heima eða af komendur þeirra er
hjer hafa þolað súrt og sætt í
rúmlega þúsund ár. Þeir myndu
og flytja með sjer nýjar hug-
myndir og vinnu-aðferðir, er þeir
breiddu út frá sjer hjer, eins og
raun hefir borið vitni um, með
suma af þeim fáu, er hafa flutt
hingað heim aptur frá Ameríku.
Innflutningur íslendinga frá
Ameriku myndi og innan skamms
gersamlega stöðva allan útflutn-
ing hjeðan til Ameríku. Því þá
myndu þeir íslendingar í Ameríku
sem eiga hjer vini eða vandamenn
er þeir vilja vera nálægt koma
hingað til þeirra, í stað þess sem
þeir nú hafa ekki önnur úrræði
en vinna þá til að flytja Vestur
til sín.
Atvinna fyrir fátæka.
Eitt af þeim málum sem bæjar-
stjórnin hafði til meðferðar á síð-
asta fundi var atvinna fyrir fátæka
hjer í kaupstaðnum. Mál þetta
er svo þyðingarmikið, ekki ein-
asta fyrir þenna bæ heldur og
öll bæjar- og sveitar-fjelög, að
vert er að leiða athygli að því
með nokkrum orðum.
Sveitaþyngslin eru víða þyngsti
skattur er á mönnum hvílir og
allar góðar sveitarstjórnir kapp-
kosta að verjast þeim sem framast
má verða, en opt hefir það meira
komið fram í því að koma byrð-
inni á aðra en að hjálpa styrk-
þurfum til að bjarga sjer sjálfir.
í mörgum tilfellum eru sveita-
þyngslin óhjákvæmileg. Enhins
eru lika mörg dæmi að ekki
þyrfti annað en dálitla hagsýni
og umhyggju af sveitarstjórnanna
hálfu, til að hjálpa mönnum til
að komast áfram án fjárframlags
af sveitarinnar hálfu.
Ef hver sveitarstjórn hefði allt
af á reiðum höndum atvinnu fyrir
Np. 4.
þá sem í bili eru atvinnulausir,
en efna vegna ekki mega við því,
er víst að það myndi mörgum
hjálpa. Auk þess myndi slík
hjálp betri og hollari fyrir þiggj-
andann en sveitarlán og rýrði
að engu sjálfstæði hans eða kapp-
girni til að bjarga sjer sjálfur.
Og hvert það er heldur í kaup-
stað eða sveit, sýnist engin vand-
ræði með að hafa til atvinnu fyrir
fátæka í þarfir sveitarfjelagsins,
það er svo margt sem þarf að
vinna og sem gjarnan mætti haga
svo til með, að fátækir gætu fyrst
og fremst haft atvinna við það,
og það borgaði sig margfaldlega
fyrir bæjar- og sveitar-fjelög að
láta gera eitthvað, er miðaði til
almennings gagns eða hafa mætti
hagnað af, svo sem: veg, bryggju,
túnrækt eða garða o. s. frv.
Auk þess gætu sveitarstjómir
fundið upp á að láta vinna ýmls,
legt, er síðar mætti selja, því þótt
einstaklingarnir vildu gera það,
geta þeir fyrst og fremst ekki
beðið eptir að koma því í pen-
inga og í öðru lagi vantar þá fje
til þess, ef það hefir nokkum
kostnað f för með sjer.
________________ XV.
„Húsbóndans auga vinnur
hjúanna hálfa verk.“
Einar Hjörleifsson hefir nú tekið
I við ritstjórn >Fjallkonunnar< og
| virðist nú vera orðinn talsvert
einurðar betri, en meðan hann
var að reyna að skipta kápunni
á báðar axlir í >Norðurlandi.<
Enda þótti húsbændum hans hann
nokkuð hikandi meðan hann var
undir handarjaðri Norðlendinga.
Hann var því færður tilReykja-
víkur til að taka við af fríkirkju-
prestinum, sem >ísaf.< gaf þann
vitnisburð að hann færi >aðra leið
en söfnuðurinn,« og hefir hún
líklega haldið að sama yrði uppi
á teningnum með hann sem rit-
stjóra, gagnvart kaupendunum.
En þar var Einar, hinn >ágæti
samverkamaður< >ísafoldar,< vel
til fallinn, og hefir Bjöm víst
treyst sjer til að sjá betur til með
honum ef hann hefði hann svo
nærri sjer.
Það hefir líka sýnt sig að >hús-
bóndans auga vinnur hjúsins hálfa
verk.<
Úr Eyjaflrdi
er oss skrifað 24. f. m.:
v— — — Yeturimi er uú genginn i
garð í íslagðri brynju eins og vant er,
og hristir ógnandi brímhvitt hár og
skegg að mönnum og málleysingjum.