Vestri - 27.05.1905, Blaðsíða 1
IV. arg.
SYeitfestistíminn.
Jeg hefi verið að lesa frumvörp
milliþinganefndarinnar í fátækra-
og sveitarstjórnarmálum og getist
að mörgu leyti vel að, enda ætla
jeg ekki að fara að rekja þau
hjer. Pað er að eins tillaga hennar
um sveitfestistímann sem jeg vildi
fara um nokkrum orðum.
Jeg skal játa það með nefndinni
að það er mjög vandleystur hnútur
og furðar mig ekki þótt neíndin
gæti ekki orðið þar á eitt sátt,
því skoðanir manna á því máli
munu yfirleitt vera mjög skiptar,
hvorirtveggja færa líka ýms góð
rök fyrir máli sínu og það er
ekki hægt að neita því, að hvort
tveggja, 10 ára sveitfestistiminn
gamli og tveggja ára sveitfestis-
timi hafa bæði ýmsa annmarka
og kosti, sem vandi er að meta.
Það sem fyrst má finna að
tillögu meirihl. nefndarinnar er
það, að hún er hvorki fugl nje
fiskur, hún getur varla kallast
byggð á rjetti að vinna sjer sveit,
og hún er heldur ekki samkvæm
hugmyndinni um það, að styrk-
þurfi njóti þar styrks sem hann
fyrst þarfnast hans.
Mjer finndist þó að önnur þessi
hugmynd ætti að verci ráðandi,
en ekki grauta þeim svona óeðli-
lega saman og jeg vil álíta að
hugmyndin að vinna sjer sveit,
sje sú langrjettasta og eðlilegasta
og jafnvel hagkvæmasta hjá oss,
og þá áliti jeg að hver maður
ætti að eiga þar sveit sem hann
hefir dvalið lengsl eptir 16 ára
aldur, hvort það eru 2, 10 eða
20 ár, þar ætti hann að hafa
unnið mest gagn, svo það er
rjettlátast að þar hafi hann fyllstan
rjett til framfærzlu.
Auðvitað mundi þetta fyrir-
komulag ekki koma í veg fyrir
fátækraflutningana, sem mörgum
þykja svo hneykslanlegir Og vilja
koma í veg fyrir, en jeg get ekki
sjeð að fátækraflutningarnir sjeu
neitt hneykslanlegir eða erfiðir
eins og nú er orðið ástatt, ef þeim
værirjettkomiðfyrir. Samgöngur
eru orðnar svo tíðar og góðar nú
að engir erfiðleikar eru að ferðast
landshornanna á milli með strand-
ferðaskipunum, enda gerir verka-
fólk það árlega. Til þess að koma
því til leiðar að dvalarsveit þurfa-
linga gætti alls sparnaðar, þar til
hún kæmi þurfalingunum af sjer
'og við ferðakostnaðinn, mætti
gera henni að skyldu að greiða
það úr sínum sjóði endurgjalds-
laust, en miða þó þá framfærzlu
ESTR
Útgefandi og ábyrgðarmaður: Kr. H. Jónsson.
ÍSAFJÖRÐUR, 27. MAÍ 1905.
Nr. 30.
\s> t il sölu. U [!
Hjá Islandsk Handels & Fiskeri kompagni
fást eptirfylgjandi skip keypt:
Fet á Rogist. tons Hve-, Bygging-j arefni Sann- P' 00
Nafn skipsins Sigling lengd Ibreidd dýpt miðsk. nær byggt sýnt verð ►5’
1. Arney Kútter 64-5 19.o 9-6 59 1872 Eik Kr. 8000
‘2. Bjarney — ■ 59.7 16'5 8.5 43 ? Eik 6000 ►d
0. Drangey — fi2.t 18.! 8.7 53 1885 Eik 8500
4. Engey — 65.# 17-9 9.4 57 1871 Eik 11000
5. Flatey Skonnert 52.4 14-4 6.2 32 1875 Eik, fnra 5000 œ P
6. Grímsey Kútter 70.g I8.0 9.6 61 1885 Eik 9000 3 f*r
7. Hvanney — 63.5 17» 8.5 50 1883 Eik 8000 B
8. Jómsey — fil.7 18.6 9-8 60 1884 Eik 10000
9. Kiðey — 74.6 19.4 9.7 78 1878 Eik 12000 crg_
10. Langey — 56.2 16.4 8.s 43 1873 Eik 7500
11. Málmey — 63.0 18.5 9.3 52 1881 Eik 8500
Skipunum hefir verið vel við haldið frá því þau voru keypt og
nú síðustu árin, igoz/oz, hafa þau hvert af öðru fengið grandgæfa
viðgerð (frá 2000—5000 kr, hvert skip) og þá allt tekið burt, sem
nokkuð þótti athugavert við, hátt og lágt, og nýtt sett í staðinn.
Skipum þessum er því nú hægt að halda út í fleiri ár, án nokkurs
viðgerðarkostnaðar, og það mun ýkjulaust mega fullyrða að þau
sjeu í lang fremsta flokki af íslenzkum fiskiskipum, hvað gæði og
allan útbúnað snertir. — Skipin ganga til fiskiveiða ffá Patreks-
firði og má þar sjá þau af og til í sumar, en að loknum fiskiveiðum,
í ágúst lok, fást þau til kaups, og verða til sýnis á Patreksfirði »g
í Flatey, frá september byrjun. — Af því fjelagið hefir í hyggju
að hætta þilskipaútveginum fást skipin með vægara verði og betri
skilmálum en nokkursstaðar annarsstaðar er hægt að fá jafn góð
og vel útbuin skip fyrir.
Frekari upplýsingar hjá undirrituðum aðal-erindreka fjelagsins
hjer á landi.
Patreksfirði 1. maí 1905.
(épjetwr tM. f' lafsson.
skyldu við vissan tíma ef vafi
kynni að vera á sveitfestunni, og
lengri timi gengi í að komast
fyrir, hvar þurfalingurinn ætti
sveitfesti.
Það er satt að með tveggja
ára sveitfestinni mundu fátækra-
flutningar minnka, en hrakningur
fátæklinga ef til vill mikið vaxa
og stympingar milli sveitarfjelag-
anna fá nýtt magn. Nú leggja
menn aðal-áherzlu á, að koma í
veg fyrir að þeir, sem útlit er
fyrir að verði ef til vill ósjálfbjarga,
geti unnið sjer sveitfestu í
hreppinum, en hinu koma menn
örsjaldan við, að láta þá, sem
sveitfesti eiga vinna sveit annars-
staðar, af því að það tekur svo
langan tíma, sje nú sveitfestis-
tíminn færður"niður í 2 ár, munu
ekki einungis stympingarnar, að
varna mönnum að vinna sjer sveit,
haldast áfram, heldur munu margir
reyna að nota sjer að koma byrð-
um af hreppinum, með því að láta
þá, sem líkur eru til að verðistyrk-
þurfar, vinna sjer sveit annars-
staðar, halda þeim á einhvern hátt
við í annarigsveit, til að koma
þeim af sjer.
í stað þess sem veslingarnir,
sem menn hafa ekki viljað gera
sveitlæga, hafa fengið að vera
óáreittir í g ár og svo verið skotið
út úr sveitinni 10. hvert ár, fá
þeir nú ekki næði að vera nema
1 ár í senn, og getur verið hrint
þannig sveit úr sveit í það óend-
anlega. W
Og meðan hreppsnefndir hafa V
leyfi til að synja mönnum um
aðsetursleyfi (húsmennskuleyfi),
getur tveggja ára sveitfestistími
orðið þess valdandi, að fátækir
menn eigi hvergi friðland eða
fái hvergi að setjast að nema í
framfærzlusveit sinni eða ef hún
á ráð á jarðarparti í annari sveit,
til að smella þeim á, sem hún vill
losna við meðan þeir eru að vinna
sjer sveit annarsstaðar.
Ur því meirihl. nefndinni ekki
þótti tiltækilegt að láta sveitfest-
una vera byggða algerlega á því
að maðurinn ætti þar framfærzlu,
sem hann hefði unnið lengst,
heldur vildi byggja algerlega á
sama grundvelli og áður, virðist
hún hafa tekið allt of langt skret
til breytingar. Það virtist hyggi-
legra, að reyna fyrst fyrir sjer
með 5 árum og sjá hvernig það
gæfist, en með þessu getur svo
farið að síðari villan verði verri
hinni fyrri.
Otti nefndarinnar fyrir því, að
hefði sveitfestan verið bundin við
dvalarstað eða eins árs dvöl,
mundu hreppsnefndir hafa komið
af sjer mönnum þeim, sem útlit
er fyrir að sveitarstyrks þurfi,
bendir á það, að hún sje þess
fullviss, að stuttur sveitfestistími
hafi þetta sem eðlilega afleiðingu
í för með sjer. Það mun líka
raun sanna að tveggja ára sveit-
festistiminn verður opt ásteyting-
arsteinn í þessu efni.
Ef nefndin hefir miðað ákvæði
sitt við það, að með tveggja ára
avöl mætti skoða að menn væru
búnir að velja sjer heimkynni,
held jeg að það sje nokkuð fljótt
álitið, því svo skamma dvöFhata
menn opt án þess að velja sjer
það sem fast framtíðar-aðsetur,
og það er ekki fyr enn eptir
i—5 ár, sem menn geta, yfir
höfuð að tala, álitist vera búnir
að velja sjer framtíðar-heimkynni.
Menn dvelja svo opt 1-^-3 ár í
sama stað, eins og til reynzlu,
og opt með þeim fasta ásetningi
að velja sjer þar ekki framtíðar-
dvalarstað.
Mjer virðist að þingið ætti að
skoða mál þetta nákvæmlega, frá
öllum hliðum, áður enn það sam-
þykkir svona stórvægilega breyt-
ingu, er gjörbreytir því fyrirkomu-
lagi, sem nú á sjer stað. 5 ár
eru það allra lengsta, sem rjett
væri að fara, ef haldið er þeirri
hugmynd að menn vinni sjer svc 1
með ákveðnum dvalartíma. En
í hinni nýju álHaverubúd ^ranis Terzlnnar eru byrgðimar svo fjölbreyttar að nærri ómögulegt er að telja þær upp.