Vestri - 02.09.1905, Side 3
44- lM.
V E S T R I.
»75
land verði að álíta Japan sero
hættuleg'an óvin. Óeirðirnar í
sjálfu Rússlandi geta ekki haft
nein áhrif á utanríkispólitík þess
og enn síður á það, hvort stríð-
inu verður haldið áfrara eða friður
verður samitin.«
Friðarskilmálarnir, sem Japanar
halda fram, eru meðal annars þeir,
að Rússar endurgjaldi þeim her-
kostnað þeirra, en ijárhæð þsss
kostnaðar verði síðar ákveðin;
Rússar láti af hendi eyna Sak-
halin og verði með alit sitt á burt
úr Mandchuríu, en láti af hendi
allt það, er þeir hafa á leigu af
Liaotung-skaga (þar er Port Art-
hur), og sörouleiðis alla járnbraut
ina suður frá Harbin. Japanar fái
verndarvald yfir Kóreu, og tak-
mörkuð verði tala og stærð þeirra
herskipa, er Rússar mega hafa í
Austurhöfum.
Friðarfulltrúarnir hafa frestað
um sinn að ræða afsalið á Sak-
halin og herkostnaðinn. En ræða
á meðari önnur frumskilyrði. —
Óvíst er, hvort frestun á að ræða
þessi atriði þýðir það, að upp úr
■ samningnuro slitni, af annara
hvorra hendi; en fastlega eru
roenn þeirrar trúar í Japan, að þó
að Rússar neiti í íyrstu að ganga
að þessum tveimur skilyrðum, þá
sje það í raun rjettri látalæti, en
ekki alvara. A laugardagsfundi
fulltrúanna (12. ág.) sagði Witte,
að Japan vildi gera Kóreu að
japönsku lýðríki, en Rússar hefðu
ekkert á móti því, ef Bandaríkin,
sem við það mundu bíða mest
tjón, og Norðurálfu stórveldin
samþykktu það.
19. ág. hafði fundurinn útkljáð
öll þau atriði, sem engri alvar-
legri mótspyrnu höfðu mætt á
hvoruga hlið, þar á meðal um
stöðu Kóreu, sem á að verða
skjólsta ðingur Japana; Rússar og
Japanar ásáttir um að verða á
brott úrMandchuríu báðír, Rússar
sleppa öllum rjettindum þar og
selja af hendi járnbrautina suður
írá Harbin á vald Kinverjum,
Rússar gefa einnig eptir leigu-
rjett sinn aðPort Arthur ogDalny.
Það sem lokið er hefir gengið
iijótara enn við var búist. En
hræddir eru menn um, að upp
úr slitni þá Og þegar út úr her-
kostnaðinum og eyn i Sakhalin.
Þrátt fyrir það, þótt óvænlega
þyki horfa, vona menn, að ein-
hver miðlun komist á með tilslökun
á báðar hliðar. Fundurinn hefir
rætt um skaðabótamálið, en ekki
tekist að koma á samkomulagi.
Roosevelt forseti hefir gefist
upp við að koma á vopnahlje.
Blöðin í Japan mæla stöðugt
á móti friði, ef Rússar slaki ekki
hæfilega til.
Japanar aítóku þ. 19. aðbreyta
því, sem þeir höfðu farið íram á
um Sakhalin og herkostnaðinn,
og var þá fiiðarfundinum frestað
til 21. Einn af fulitrúum Rússa,
Rosen, var lengi á einfi.H við
RooseveJt forseta, og vndt ekki
segja neitt af því hvað þeim fór
á milli. Kunnugt er, að áður enn
forsetinn bauð Rcsen til sín, hafði
hann tryggt sjer eindregið fylgi
Englands, Frakklands og Þýzka-
lands og jafnvel skipst á skeytum
við ^apanskeisara. Mikilvægur
ráðgjafafundur var haldinn i Tokio
20. ág. og átti forsætisráðgjafinn
langt tal við brezka sendiherrann.
>Times« segir að\ Rússakeisari
hafi^ haldið ráðstefnu þann dag,
og að þar hafi verið afráðið til
fullnaðar, hvaða tilslakanir mætti
gera.
1 Rússlandi er sagt, að óyinir
Witte rói að því öllum árum, að
fá keisarann til að hætta við friðar-
samningana. Enda vonast Rússar
eptir að sigra nú, ef til orustu
kemur í Mandchuríu, þar sem
Lenevitsh hershöfðingi þeirra
hefir nú 150,000 meira lið enn
Kuropatkin hafði í orustunni
við Mukden.
Sagt er, að Rússar hafi hörfað
undan Japönum norður yfir fljótið
Tumen, er rennur á landamærum
Kóreu og Síberíu.
Annars ekkert markvert frá
ófriðinum og ekki búist við stór-
tíðindum að svo stöddu.
-----i-OOglSigo-X-
Álit meiri hluta
hraðskeytamálanefndarinnar.
(Frh.)
Það mun engum blandast hugur
um, að þessi árgjöld leggja lands-
sjóði eigi þá byrði á herðar, sem
verði honum eða þjóðinni veru
lega tilfinnanleg, sjerstaklega
þegar um er að tefla framgang
hins þýðingarrnesta og víðtækasta
velterðarmál lands og þjóðar, sem
um 14 ár hefir verið efst á baugi
hjá öllum framsýnni áhugamönn-
um þjóðarinnar. Geta má ogþess,
að þegar nú er ljett af landssjóði
að minnsta kosti 45,000 kr.árgjaidi
til gufuskipaferðanna, þá verða
gjöld hans nær því engu þyngri
í framtíðinni fyrir þetta, en þau
hafa verið yfirstandandi fjárhags-
tímabil.
Til þess enn ljósar að leiða
mönnum fyrir sjónir, að hjer er
ekki reistur þjóðinni >hurðarás
um öxl,« skulum vjer til saman-
burðar benda á, að þjóðin hefir
á undanförnum 15 árum lagt á
siff gjöld svo milljónum skiptir,
og verið undir þeim ánægð, til
fyrirtækja, sem engan eyri gefa
landssjóði í tekjur, en að allra
dómi eru nauðsynleg til þess að
efla viðskiptalifið, bæta hag lands-
mannaogglæðalífiðí landinu. Það
eru vegir, brýr og skipagöngur,
málsem í eðli sínu eru hraðskeyta-
málinu náskyld. Til þessara mála
hefir eptir landsreikningum og
fjárlögum verið varið árin 1891
til 1905 samtals 2,259,500 kr.
Vjer hikum því eigi við, að
láta það í ljósi sem vort álit, að
símasambandið muni verða hið
ódýrasta fyrir landið, eins' og
málið nú liggur fyrir, og eigi
baka því nein þau gjöld, er óttast
þurfi að verði þjóðinni of vaxin.
Enginn vafi getur leikið á því,
að talsímasamband innanlands
stendur framar öllum öðrum sam-
böndum að gagnsemi fyrir þjóðina.
Fyriy atvinnu- og viðskiptalífið
hefir það, svo aðgengilegt og
auðnotað sem það er, meiri þýð-
ingu, en nokkuð annað, og hin
>kultúrella« þýðing, sú að glæða
lífið meðal þjóðarinnar almennt,
verður eigi borin saman við þýð-
ing hinna óaðgengilegu andnesja
stöðva loptritanna. Hvort sem
litið er til gagnseminnar fyrir
landið og þjóðina eða til kostn-
aðarins, þá verðum vjer að líta
svo á, að símasambandið sje svo
miklum mun betra enn hin fyrir-
liggjandi tilboð um lopritun, að
það sje eigi saman berandi. —
Að því er sambandsöryggi snertir
þá er það fram að taka, að allar
menntaþjóðir, er vjer þekkjum,
byggja hraðskeytasambönd sin
á þráðum, en nota loptrita að
eins þar, sem þráðum verður eigi
komið við. Vjer þekkjum enga
þjóð, er byggi sambönd sín á
loptritun eingöngu. — Vjervitum,
að þráðsambandið hefir reynzt
fullnægjandi fyrir sambandsþörf
annara þjóða, þar sem alveg eins
og engu betur er ástatt enn hjá
oss. Það kemur vitanlega fyrir,
að þræðir bila, sjerstaklega land-
símar hinn fyrsta vetur, en eptir
reynzlu annara þjóða eru eigi
þau brögð að því, ef símalínur
eru í upphafi traust byggðar, að
hnekkja þurfi gagnsemi þeirra.
Hitt er og víst, að loptritastöðvar
hafa opt eigi getað komið skeytum
stöð frá stöð og það brestur enn
mikið á, að það samband geti
talist reynt að öryggi.
Þó að vjer höfum gert ráð fyrir
að kostnaður við landsíma frá
Seyðisfirði til Reykjavíkur geti,
ef illa tekst, farið upp í 180,000
kr. auk tillagsins frá »M. N.,< þá
búumst vjer alls eki við, að hann
verði svo mikill, heldur muni
áætlun Forbergs fara mjög nærri
sanni og þessi útgjöld ekki geta
farið upp úr 175,000 kr. Álma,
til Isafjarðar mundi ekki fara fram
úr 125,000 kr. Reksturskostnað
og viðhald á landsímanum teljuin
vjer, samkvæmt því, sem áður er
sagt, fullhátt sett ef áætlaðar eru
50,000 kr. á ári, að ísafjarðar-
álmunni meðtaldri.
Hjer fer þá á eptir til yfirlits
samanburður á útgjöldum lands-
sjóðs til símasambands og lopt-
skeytasambands:
Stofn- kostnaður Símasam 300,0001 Cai>ito 037,000 Brodow 8V8,5oo
Rekstur og viðhald . . Rentur og
85,0002 77,859 100,692
20 ára afb. 22,500 47,775 65,85(7
Samtals 107.500 125,6348 172,579
Arstekjur Utgjaldab.á 30,000 30,000 30,000
ári .... 1 77,500 95,634 142,579
1 Til síma frá Seyðisf til E,v. 375,000
(300,000 frá „M. N.“)
— — — Hrútftf. til ísafj. 125,000
2 Til sœsíma 35,000
— landsíma 50,000.
8 Fjelag-ið býðst til að lána stofnkostn.
og annast allan rekstur í 20 ár fyrir
7078 L — 128,819 kr. á ári.
Það er þannig augljóst, að
símasambnndið er miklu ódýrast,
og þar við bætist, að gngnið af
talsímasambandinu innan lands er
margfalt á við gagnið af lopt-
skeytastöðvunum; tekjur at því
verða vafalaust eins miklar eða
meiri enn af loptskeytasamband-
inu í heild sinni (innanlands og
til útlanda) og að öllum líkum
talsvert hærra enn hjer er áætlað.<
Ur Reykjavík.
Göfugur gestur kom hingað 23.
ágúst, úr rannsóknarferð um íshaf-
ið, það var LoðríJc FilJpp Eobeií
liertogi of Orlecms; langafi hans
var Lúðvík Filipp Frakkakonungur,
er Ijezt 1850 í hárri elii. Hertog-
inn gerir kröfu til konungsdóms
yfir Frökkum og fylgja honum
nokkrir að málum, enda er hann
höfuðmaður Orleansættarinnar. —
Hann er fæddur og uppalinn í Eng-
landi og hefir eigi til Frakklands
komið, hertoginn er nú 36 ára og
kvæntur prinsessu af Habsborgar-
ættinni í Austurríki, og eiga þau
engin börn. 4. júní síðastl. lagði
hertoginn í haf frá Noregi, og komst
langt norður, kvað jafn vel hafa
fundið ókunnar eyjar. Hann fór
þ. 24. til Heklu og Geysis.
Með „Laura" er kom hingað 24.
ógúst komu hingað 8 íslendingar,
alkomnir frá Ameríku, og hófðu
þó flestir fieirra dvnlið þar Jang-
vistum. Er þetta gleðilegt tákn
þess að vesturfarar muna þó eptir
móðurlandinu, og verða vonandi
margir til þess að feta í fótspor
þessara 8.
þiý-stofnað er hjer í borginni
fiskiveiðarit, er .,Ægir“ nefnist.
Útgefandi þess er Matthías Þórðar-
son skipstjóri. Blaðið bætir úr til-
finnanlegum skorti meðal sjómanna-
stjettarinnar. í því sem út er
komið af blaðinu, er skýrt frá ýms-
um nýungum í fiskiveiðum Norð-
manna. ? ?
Smjörsala erlendis.
Smjörsalan til Englands gengur
mjög vel. Consul George Davidsen
í Leith voru sendar um 60 tn. af
smjöri með „Botniu," er fór frá
Rvík 8. þ. m. Seldist það strax
fyrir 85—87 aura pundið, að öllum
kostnaði frádregnum. Sjálfsagt
hefir það ráðið miklu um verð 5,
hve fljótt smjörið komst á mai k
aðinn og hið góða kælingarrúm
skipsins. Bendir þetta á hve brýn
nauðsyn er á slíkum ferðum.
Ofsaveftur
gekk um Austurland 5. og 6. ágúst.
Tatnagangur varð mikill og skriður
gerðu víða skaða, kriða hljóp á
bræðsluhús Tmslahds káupmanns á
Seyðisfirðí og eyðilagði þau að
mestu. Skaðinn er metinn 2000 kv.