Vestri - 13.04.1912, Síða 1
R'itstjóri: Kr. H Jónsson
%!• irg.
ÍSAFJÖRÐUR,
13. A P R í L 1912.
Nýko mið
með aukaskipim: í þcssarí Tiku:
úrvaJ af 01 um vörutegundum,
t. d. Kailxnannaskyptup. hvítar og mialitar.
Sla,nfup og Hálslín.
Epflðisbuxup o. m. fl.
Fyrir kveníólkið:
Skyptup.
Nátttreyjur og skyrtur.
Sjöl og Sjalklútap, margskonar.
Kvensokkar o. s. frv.
Svuntutau, tniög íal leg og ðdýr.
JjttT Ennfremur mœli eg með minum
miklu ÁLlNAVÖRUBIRGÐUM :
svo sem kaplmannafataeíni, kjólaog svuutu-
tau, lépeft, bomesi[o., s. fpv.
Tílbúin kaplmannaföt.
Verslun Quðríöar Ái naáúttur.
Bókmentafélagið.
EngitHj íslendingur mun neita
þvi, að árið 1816, árið sem Hið
íslenska bókmentaíélag var stofnað,
hafl verið hamingiuár fyrir okkur.
Alt til þessa dags heflr félagið at
megni haldið uppi tilgangi sínum :
,,að slyðja og styrkja íslenska tungu
og bókvísi, og mentun og heiður
hinnar ísiensku þjóðar, bæði með
bókunt og öðru, eftir því sem efni
þess fremst leyfa“. Pó örðugt
gengiífyrs^u, sökum skilningsleysis
landsmanna á nytsemi félagsins,
hefir félagið stórvel dafnað siðustu
áviD, og niargt þrekviikið unnið
bókmentUffi okkar til sæmdar, er
einstaklingum myDdu hafa reynst
ókleyf viðfangs; munu því ílestir
sammáia nmj að RasJc hafi rétt
oss dýigrjp i niund er hann kom
Bókmentafélaginu á stofn.
Eins 0g getið hefir verið um
verða nú í ár miklar breytingar á
félaginu, og virðist ekki úr vegi
að vekja eftirtekt almennings iítið
eitt á þeim, þar sem jafn þýðing-
armikið félagið á hlut að. — Hafn-
ardeiidin legst nú niður en félagið
verður óskift með heimilisfangi í
í Reykjavik; önnur áðalbreytingin
er sú, að nú fá allir félagsmenn,
hvar sem eru í landinu, atkvæðis-
rétt, og hafa kiörseðlar nýlega verið
sendir út, en vald aðalfunda hverfur
úr sögunni. í stað stjórnar þeirrar
er áður heflr verið verða nú kosnir
forseti og varaforseti til tveggja
ára og sex menn í fulllrúaráð til
uex ára; þó fara tveir þeirra frá
eftir næstu tvö ár og svo koll af
kolli. Yerða því allar framkyæmdir
félagsins í höndum forseta og full-
trúaiáðs, og varðar mikluað vandað
verði valið.
Sg vil nú hór gera litla grein
því hverja eg teldi heppilegast að
velja í atjórnina nú, sem þeir einir
hafa kiörgengi til sem búsettir eru
í Reykjavík. — Er þá fyrst að
nefna til forsetann, og virðist sjáif-
sagt að endurkjósa núv. forseta,
bæði sökum stöðu hans við há-
skóiann, en sérstaklega vegna þess
að hann er hinn kunnasti vísinda-
maður hérlendis, er nú liflr, B.
M. Ólsen heflr og stýrt félaginu
svo röggsamlega, að vandfenginn
myndi betri maður; og varafor«
■etann munu flestir hugsa um að
hafa hinn sama, Þjóðskaluið vort
sí-unga, Stgr. íh-; °8 £áir munu
bókfróðari en hann.
í fulltrúaráðið virðist og ekki
muni völ betri manna en þeirra
dr. phil. Björns Bjarnasonar og
Sigurðar Kristjánsson bóksala. —
Björn hefii nú verið ritstj. Skírnis
tvö seinustu árin og farist, það vel
úr hendi; að eins skrifað þar of-
lítið sjálfur, eða svo flnat, mér, en
fair munu elska meira íslenska
tungu og þjóðerni en hann. — j
Sigurður er þjóðkunnur sæmdan |
niaður og verður vafalaúst kosinn,
enda hefir hann verið einn af mestu
gagnsmönnum Bókmentafélagsins
síðustu árin, eins og allstaðar þar
sem hann gengur að verki.
Sem hina fjóra í fulltrúaráðið
vildi eg benda á: Jón Jónsson
sagnfræðing, dr. Jón Porkelsson,
Þorleif H. Bjarnason mentaskóla-
kennara og Þórhall Bjarnarson
biskup, eru þetta alt hinir bestu
menn, þó svo só reyndar um nsarga
fleiri, og efast eg ekki um að vel
væri séð fyrir félaginu í þeiri a
höndum.
Að endingu vildi eg brýna það
fyrir mönnum, að verða félagar
Bókmentafélagsins; sex krónum
verður varla betur varið, og þuð
er skylda okkar allra að efla fé‘
lagið, svo að það nái sem best
tilgangi sínum. 1000 meðl. verður
félagið að hafa á 100 ára afmæli
sínu, 1916.
A. F. B.
Smápisllar
um
sambúð íslendinga og Dana.
Eftir A. I. B.
I.
Margt hefir verið ritað og rætt
um flestar þær hliðar er snerta
þetta málefni, og mun svo enn
verða um langan aldur. — Fáar
þjóðir munu hafa haft jafn skrif-
finskumikil verk við stjórnarbætur
sínar, eins og við íslendingar,
enda þótt eg vilji á engan hátt
gera lítið úr sögulegum réttind-
um vorum. Höfum vér að mestu
tekið upp óbreytt hið mikla skrif-
finskuform Daua frá 19. öld, en
hins höfum vér síður gætt, að
læra af hinum miklu verklegu
framförum þeirra síðustu ára-
tugina.
Oft skopumst við mjög að
Dönum, og það með réttu, að
því er viðkemur þekkingu þeirra
á eðli lands vors og þjóðar, en
hinu gleymum vér að jafnaði, að
þekking okkar á Danmörku og
dönsku þjóðinni mun yfirleitt
ekki vera á marga fiska. Hvað
vita flestir okkar um búnað Dana,
er nú þykir fyrirmynd hvervetna
í Norðurálfu. Og hve vel þekkj
um vér hinar miklu iðnaðarfram-
farir þeirra á síðustu árum? —
Slíks er og heldur ekki von, því
vér höfum furðulítið verið fræddir
um Dani sem þjóð, og or þó rétt
þekking á nágranna sínum aðal-
skilyrði þess, að við hann megi
búa, ekki síst ef hann er ofjarl
manns í öllu.
II.
Þegar rætt er um sambúð
íslendinga og Dana skiítir venju-
l«ga í tvö horn; aðrir bölsóta
öliu dönsku, ekki einungis á ís-
landi heldur og í Danmörku;
fara hæðilegum orðum um Dani
og land þeirra; nefna Danmörku
t. d. >rúsínustein, er hrökkvi
ofan í kok stórveldanna er minst
varic, >litlutá menningarinnar«
o. fl. þesskonar góðgæti; hinir
eru oftast jafnmikiir hlífiskildir
alls þess sem danskt er, bæði
hér á landi og í Danmörku. —
Slíkar skeðanir lýsa okkur sem
mentunarlitlum og dómgreindar
snauðum möunum, því það er
ærið bil milli þess, að óska helst
skilnaðar við Danmörku, eins og
eg, eða geta ekkert nýtilegt séð
hjá Dönum.
Því ber ekki að neita, að
blöðin eiga mikla sök á þessum
skoðana-andstæðum; þau eru að
j jfnaði svo einiit, að flokks of-
stækið situr í fyrirrúmi fyrir
skynseminni, svo að margar nýtar
' hugsjónir og framkvæmdir and-
stæðinganna eru jafnt hinum
fánýtu troðnar í sorpið.
En mein okkar íslendinga eru
svo mörg, ekki síst þau» er
sundrungin og flokkí;deilurnar
valda, að meira en mál væri til
þess komið að þessaii flokka-
óöid linni sem fyrst.
Nú mun eg tjá um afdrif
nokkurra íslenskra maia er Ijós-
lega sýna þetta, og hafa þau lítt
1 verið tii sæmdar okkur lslend-
ingum.
III.
Fyrst er þá að nefna fána^
rnálið, Euginn mun neita því,
að fán imálið var sprottið upp af
vaxandi þjóðræknishreyfingu hér
í landi, og var því skylt að
styrkja það sem best; ekki síst
sökum þess, að það mál er ná-
tengt kröfum vorum um stjórn-
arfarslegt sjálfstæði, svo að sjálf
sagt hetði virst að við sýndum
Dönum, að við gœtum orðið
sammála og samtaka um kröfur
okkar. — En þetta fór á ult aðra
leið. Ilreyíing þessi var ekki
fyr sloppin úr reiíunum en út
at henni varð hinn mesti úlfaþytur;
aðrir héidu henni tram sem líts-