Vestri - 21.12.1912, Side 1

ESTRI.
Ritstjóri: Kr. H Jónsson,
ÍSAFJÖRÐUR, 2i. DESEMBER igi2. 51. tbl.
Carlsberg brugghúsin
mæla með
Carisberg skattefri
Yíuaiulalítið, extrafetríkt, bragðgott, eiuUngargott.
Carlsberg skattefrí porter
hinnf extraktríkustu af öllum portertegundum.
Carlsberg scdavatn
er áreiðanlega besta sódayatn.
XI. árg. {
Símfregnir.
Friðarsamningarnir
byrjuðu í Lundúnum á mánu
dagskvöldið. Edward Grey hefir
verið valinn heiðursforseti fund
arins.
Tyrkir mótmæla að Grikkir
taki þátt í fundinum með því að
þeir hafi ekki verið með að
semja vopnahlé. Grikkir og
Tyrkir halda enn þá áfram að
berjast.
Sambandsmálið.
Nú hefir verið birtur árangur-
nn af erindi ráðherra í málaleitun
ans við Dani um sainbands
málið.
Helstu breytingar frá frumvarpi
millilandanefndarinnar eru:
ísland nefnist >ríki< í i. gr.,
og ýmsar orðabreytingar gerðar
í orðalagi, er áður hefir vaidið
nisskilningi og yfir höfuð flestar
breytingartillögur minnihlutans á
þingi 1909 og sambandsmanna
(bræðingsins) frá síðasta sumri
teknar til greina.
Danir mega ekki gera hér
hervirki eða herskipahafnir né
hafa hér herlið, nema með sam-
þykki alþingis.
Engir samningar við erlend
ríki gilda fyrir ísland, nema með
samþykki réttra íslenskra stjórn
arvalda.
íslendingar hafa heimild til að
skipa sérstakan íslenskan ráð-
heria, er sitji í Kaupmannahöfn,
til að gæta hagsmuna íslands í
sameiginlegum málum. Hann
má ekki gegna öðrum stjórnar
störfum og skal bera ábyrgð
fyrir alþingi, en eiga sæti í ríkis-
,ráði Dana.
í tveim atriðum fara tillögur
þessar skemra en frumv. millí-
landanefndarinnar: 1) Fæðingar-
rétturinn er sameiginlegt mál, er
Danir hafa einir rétt til að veita,
þó má ekki veita neinum fæð
ingarrétt á Islandi nema með
samþykkiíslenska stjórnarráðsins.
2) Strandvarnir og landhelgi
er sameiginlegt fflál. Ef Danir
segja upp strandgæslunni missa
þeir landhelgisrétt hér, en Færey-
ingar halda honurn eftir sem
áður. En þótt íslendingar óski
að taka að sér strandvarnir er
landhelgisrétturinnsameiginlegur
eins og áður.
Jafnframt tillögum þessum er
birt athugasemd frá ráðherra
þar sem hann lýsir því yfir, um
leið og hann gefur leyfi til að
birta uppkast þetta, að hvorki
megi skoða það sem tilboð frá
Dönum né frumvarp eða tillögur
frá stjórninni. Það sé að eins
skýrsla frá sér um þau erindis-
lok hvaða kostir muni fást bestir
í 3ambandsmálinu nú, á grund-
velli millilandanefndarfrumvarps
ins 1908. Skýrsla þessi sé birt
til umræðu og athugunar fyrir
þjóðina. En frumvarp um þetta
muni stjórnin ekki leggja fyrir
þingið, nema þjóðin hafi látið
ósk sína um það í ljósi. Sömul.
að stjórnio muni ekki gera neina
ráðstöfun til atkvæðagreiðslu um
mTlið, — nema ef sama ástæða
liggi til.
Bruni á Akureyri,
16. þ. m. brunnu 12 hús á
Akureyri. Húsin átti Gudmans
Efterfölger, Höefnersverslun og
Otto Tulinius. Var eitt þeirra
verslunarbúð Gudm. Eftf., en hitt
voru geymsluhús. Öll voru húsin
gömul og fornfáleg. Hús og
vörur var vátrygt.
Haldið er að eldurinn hafi
komið upp í heyhlöðu er stóð
þar við.
Indland.
1.
Indland er eitthvert fegursta
land í heimi. Þar eru hæðstu
fjöll heimsins og nokkrar stærstu
árnar eru einmitt líka á Indlandi.
Á Indlandi eru einhver köldustu
og sömuleiðis heitustu héruðin
á hnettinum. Þar eru vísundar,
birnir, tígrar, fílar, apar, högg.
ormar o, s. frv. Á Indlandi vex:
rís, hveiti, bygg, hafrar, hirsi og
yfir höfuð flestar jurtategundir,
þar er bómull, silki, ull, tóbak,
steinolía, kol, gull, demantar og
perlur. Indland er svo auðugt
af málmum að fá lönd jafnast á
við það í því efni. Enginugetur
giskað á hve mikill auður hefir
á umliðnum öldum streymt frá
Indlandi til Evrópu.
Eg er ekki einn af þeim sem
dást að stjórn Englendinga á
Indlandi, og einhverntíma rennur
upp sá dagur að það getur ekki
orðið lengur til gagus fyrir
barnið að búa við ráðsmensku
brytans, — orðið foreldrar vil
eg ekki nota í þesssu sambandi,
því faðir eða móðir hafa Eng'
lendingar aldrei verið Indlandi,
en brytar hafa þeir verið. Þeir
hafa lagt undir sig landið í eigin
hagsmuna skyni og ef sá dagur
kæmi, að þeir sjá sér engan
hagnað í að dvelja þar lengur
mundu þeir hverfa burt frá
Indlandi án þess nokkur ræki
þá þaðan.
Meðan Austunlndlandsfélagið
réði lögum og lofum á Indlandi
— til 1858 — var varla litið á
annað en hvað gróðavænleg'
ast væri, en síðan enska ríkið
tók við hafa menn farið að sjá
að það hafði skyldur gagnvart
hinu sigraða landi. Þegar Eng-
lendingar unnu Indland var alls
engin eining eða sameiginleg
þjóðernistilfinning meðal hinna
margbreyttu og ólíku íbúa. Þeir
< voru dreifðir, ekki einungis eftir
| tungum, þjóðerni og trú, heldur
ættum, þar sem ein vildi varla
hafa nein mök við aðra, hvað þá
heldur sameiuast um nokkuð.
Ef svo hefði ekki verið hefðu
Englendingar varla unnið og
haldið yfirráðum yfir landinu með
300 milj. íbúa. Það er fyrst nú
á síðustu árum að sameiginleg
þjóðernistilfinning hefir farið að
vakna hjá hinum svokölluðu
mentuðu stéttum. Það er einmitt
meðal hinna enskmentuðu Hindúa
af hærri stéttunum, sem þessa
verður vart, en það breiðist út
og dreifist smátt og smátt út á
meðal þjóðarinnar. Hin sigur<*
sælu vopnaviðskifti Japana við
Rússa, hafa beinlínis vakið
þessa tilfinningu at dvala. Nú
er spurningin aðeins um það
hvort sá tími muni ekki þegar
nálægur, sem það sé heppilegast
tyrir Indverja að brytinn fari
sína leið. Eða með öðrum orð-
um hvort Indverjar geti náð
verulegum sjálfsþroska meðan
þeir standa undir enskum yfir'
ráðum. Eg efast um það; —
kraftar þeirra fá sig ekki fulL
reynda.
Það sem lndverja einkum
vantar er framtakssemi og starf-
semi, Þeir safna heldur peningum
í pyngju og geyma þá, en
verja þeim í atvinnufyrirtæki.
Indverjar hafa reyndar verið
gróðafíkin og hugmyndarík tiL
finningaþjóð, en framkvæmdai
samir hafa þeir aldrei verið og
eru ekki enn. Þar sem danska
kvæðið segir: »Han snakker
ej men slaar< má segja þvert á
móti um Indverja. Þeir masa,
masa og masa í það óendanlega
en til framkvæmda kemst það
aldrei. Það er þeirra veika
hlið, sem bót þart að ráða á til
þess þeir geti vænst að eiga
góða framtíð. En ætli þeir fái
tækifæri til að taka sér fram
meðan þeir búa undir erlendum
yfirráðum? Það efast eg um!
Það er ekki einungis það að
þeim er stjórnað af þjóð í 1000
mílna fjarlægð, með embættis-
mönnum sem ekki skilja þá og
oft líta á þá með lítilsvirðingu,
heldur eru hin innlendu indversku
blöð kefluð — þora ekki að tala
um ástandið eins og það er —
enda hefir það oft kostað fang-
elsi í fleiri ár fyrir >Sedition«
(uppreisn í riti eða ræðu). Það
hefir jafnvel verið farið svo
langt að menn hafa verið teknir
fast'r og haldið í fangelsi árum
saman án dóms og laga, af því
álitið var að þeir — þó ekki
væri opinberlega, þá í laumi —
væru andvígir enska valdinu og
hetðu áhrif á aðra í þá átt.
Já, það eru sannarlega sterk
öfl sem nú brjótast um í þessu
heita landi — en hvenær þau
brjótast út gefur framtíðin raun
um.
Eg gleymi aldrei dagstund
einni þar við ströndina — það