Vestri - 18.01.1916, Page 1

VEST
Ritfttj.: Krlstfán Jónsson frá Garðsstöðum.
ÍSAFJÖRÐUR. 18 JANÚAR 1916.
XV. árg.
Sparisjóðsinnieignir landsmanna
OK
í „Vestra*, sem eg fékb- í dag
(60. tölubl.) les eg, að iimieÍRUir 1
spaiisjóði LftDdsbankans i Keykja*
vík hafl írið sem ieið auki*t um
eina milljóD króna og í aparisjóði
útbúsins áísafliðium 150þúsundir.
Við likum vexti má búast t.il-
tölulega við aðra sparisjóði landsins
og enda meiri i landbúnaðaihér-
uðunum.
Það er laglegur skildingur yflr
eitt ár og gleðilegur vottur um
ráðdeild landsmanna.
Eun er ekki hægt að vita hve
margir ianismenn eiu um þessa
fúJgu.
En hafl þeim ekki íjölgað stór*
kostlega inneignarmönnunum árið
sem leið, þá er gleðisfnið að vfsu
nokkuð minna.
Áríerðið til lands og sjávar heflr
aldrei Jagt jafn mörgum landsi
mönnum tækifærið upp i hsndurnar
að leggja meira og minna upp af
atvinnuarði síuum.
Hafi það tækifæri verið vsl notað,
setti innsignamönnum að hafa
fjölgað meira en nokkru sinni
áður á einu ári.
Arið 1910 voru inneignir i öllum
sparisjóðunum samtals 61 /4 miljón
liðug, þá átti 24. hver maöur á
landinu fé í sparisjóði. Innieignir
höfðu þá siðustu 5 árin aukist. um
2 milljónir og 300 þús. kr.
A. þeim árum var þó ekkert
annað eins veltiár til lands og
sjávar og árið sem leið, og sum
árin'miklu lakari en í meðallagi.
í iok siðasta árs og má þvi vel
búast við, að innieignir í spari-
sjóöum verði komnar upp í 10
miljónir eða því sem næst.
Pað er gott til þsss að vita, sr
þeim fjölgar asm ávaxta vilja fé
það, sr þeir hafa afgangs nauö*
synlegum útgjöldum, i stað þess
að syÖa því í óþaría.
fað flýtir fyrir því, að þjóðin
komiftt úr vesalmsnskukútnum og
vsrði fjárhagslega sjálfstæð.
Ad þsss sjálfstnðis sámfara
sannri menning sr alt sjálfstnðis>
skraf og sjálfstnðisbrölt „reykur,
bóla. vindaský".
En svo gott sem það er að sjá
þjóðina efnast fyrir sparsemi og
fytirhyggju, þá er hitt þó snn þá
skémtil*Kra, er bún verður sam>
taka um að styðja nytsemdar-
fyrirtseki tr kljóta eftir eðli sínu
að hrinda benni hröðum fetum
áleiðis í sjálfntæðisáttina
Hver sJík hreyfing er vitjunaitímí
þjóðannnsu Og að þekkja þann
vitjuDartima er þjóðinni lífs nauð*
Bynlegt.
Stofnun Eimskipafélagsins var
slíkur vítjunartimi.
Með henni var stefnt að því
msrki, að Jétta af oss margra alda
oki erlendrar áþjánar og þoka oxs
upp í tölu hiona sjálfsfæðu þjóði
heimsins í verslun og viðskiftum.
En um þetta þaif ekki að fjöl*
yrða, allir íslendingar viðurkenna
það að minsta kosti i orði kveðnu.
En >að er ekki nóg.
Sýn mér ti ú þina af verkunum.
Það heffr vsrið iátið rnikið yfli
hinum góðu undirtektum lands
manna undir fjárframlögin til
Eimskipafélagsins.
Fegar litið er á i hve mikið hér
var ráðist og hinsvegar hina
rótgrónu vantiú margra vor á
sjálfum okkur, þá er ekki ást.æða
til amiai s en að vera ánægður og
bakka guði fyrir að svo er komið
sem er um það mál.
En sé aftur litið á framlögin í
sambandi við inneignir landsmanna
í ftpariftjóðunum, þá eru þau óneit*
anlaga ekki mjög stórvaxin.
Um það leyti sem h1utafjársöfn<
unin hóíst, hafa Jandsineun að
öllum likindum átt inni i sparisjóði
um um 8 miljónir króna.
Hlutafjárupphæð laudsmanna
mun hafa numið um 370 þúsuudir
króna eða að ein» rúmum Víi af
þeirri upphæð.
Til þess einir að vera um þá
upphæð þurftu inneigoamennirnir
ekki að láta nema tæpa 6 &f hundr.
aði af innieign sinni, að meðaltali.
Fá hefði lítið munað um það.
Þótt. þeir hefðu ekki haft meiri
trú á íyrirtækinu en svo, að það
gæti brugðist til beggja vona, að
þeir snu nokkurn eyri aftur af
þeim framlógum, þá gat það
naumast. talist, mikil fórnfýfti fyrir
jafn nytaamtog þjóðainauðftynlegt
fyrirtæki i ajálíu sér.
Ed hór var sannai lega um enga
fórnfýsi að ræða heldur hreint og
beiot gróðabragð sem litlu var til
hætt.
tjóðin mun sem betur fór ekki
hafa haft *vo magnaða vant.iú á
fyrirtækinu og framkvæmd þess,
að hún teldi þvi fé algerlega á
gln knetað, er til þess var v&rið.
Hitt mun hafa valdið meira ura,
að hluttakan varð ekki svo almenn
aem skyldi, &ð mönnum óx fyrir«
tækið svo í augum og gerðu sór
eKki nógu ljósa nauðsyn þess oir
þýðingu.
En hvorugu þessu ætt-i nú lengur
að vera til að dreifa.
Yér e'gum (.egai tvö góð skip,
sem bráðum hafa í heilt Ar flnt.t
oss nauðsynjar vnrar frá út.löndum
og jafnan siglt með fullfermi.
Og vór höfum nú þeg&r yrœlt
siórfé á þesstnn tveim slcipitm.
Engin þjóð í heimi.iuin heflr
liklega á þessum skelflng&itimum,
er vér nú lifum á, fengið vörúr
sínar með jafn lágu flutningsgjaldi
frfc útlöndum eins og vér át ið sem
leið.
Flutningsgjald af stykkjafarmi þ.
e. öllum innfluttum vörum, nema
salti og kolum, heflr hjá oss verið
eins og áður en styrjöldin mikla
hófst.
Annarstaðar í heiminum heftr
þet.ta gjald hækkað stórkostlega
8ökum ófnðarins.
Þetta nemur stóiíé, sjálfsagt
mörgum gufuskipsverðum.
Og hveijum eigum vór þennan
gróða að þakka?
Eimskipafélagmu og engum öðrum.
Eða dettur nokkrum í hug, að
t. d. S&meinaða guíuskipaíélagið
eða önnur útlend íélög, sem flytja
vörur hingað, myndu ekki hafa
hækkað ílutningsgjaldið, ef þau
hefðu verið ein um hituna?
Auðvitað græðir Eimskipafélagið
að öllum likindunr. minna fyrir
þetta, en landsmenn líka þeim
mun meira.
Eimskípafélagið heflr verið féþúfa
vor að þessu leyti þetta eina ár
síðan þ&ð tók til starfa.
Þetta ætti vissulega að sannfæra
hveru einasta hugsandi íslending
uin gagn og nauðsyn þessa ný-
stofnaða félags vors og efla trú
þjóðarinnar á þvi.
Vér höfum vissulega nógu lengi
horft á það haldandi að oss hönd<
um, að aðrar þjóðu flyttn marg&r
miljónir króna frá oss heim til sín
í tlutningsgjöldum og þeim vanalega
afaiháum.
En nú höfum vér séð, að það er
undir sjálfum oss komið hvort vér
horfum enn um langan tima á
þessa sorgarsjón.
Það h&fa Fosaarnir okksr þeg&r
kent oss.
Feir hafa kent oss, að vór þurf<
um að auka skipastólinn og auka
hann tljótt.
Ekki minna en eitt skip á fcri
i næstu 4—5 ár.
Og vér gctum }aö ef t’ér viljum.
2. bi.
Eg hef heyrt suma vers að spá
því, að hin nýja hlutafjársöfnun til
Eimskipsfó’agsins myndiekki ganga
eins vel og sú fyrri.
laiður geti þessir menn
reynst sannspáir, eir ekki er mér
ljóst, i\ hverju þeir hyggja þe-sat
hiakspár sinar, þvi hrakspár kalla
eg þettn i giv.ð þjóðariunar.
Eg hef reyndar heyrt því íleygt,
að s'imir viidu sjá, hvernig hagur
félagsins verQur við fyrstu reikn-
ingsskilin núna i vetiu'.
Giæði það, þá muni þeiropna
vasann, snnais ekki.
í mínum augum eru þetta við-
báiur einar. Viðbárur viljal#ysi«
og vantrúar.
Það má ekki vaikja trú nokkuia
íslendings á Eimskip&fél&ginu, þótt
þetta fyrsta ár þess vetði ekki
gróð&ár.
Þet.ta ár, sem líklega að mörgu
leyti er eitt erflðasta árið í allri
sögu Norðutálfunnar, fyrir allar
samgöngur á sjó.
Vér rneguvn ckki einblína á það
hvort félagið græðir eða tapar á
þessu byrjunarstigi sínu, heldur
hitt, að vér verðum að eíla það
á allan hátt og lifa svo i voninni
um viss&n atórgróða með tið og
tima, bnði bsinlinis og óbeinlinis.
Vér stöndum alveg jafnréttir
þótt vér fáum ckki einn eyri í
vöxtu fyrstu árin af fé þvi, er vér
höfum þegar lagt í þetta fyrirtnki.
Og vér vitum ekkert aí því,
þótt vér leggjum fram þessar 300
þúsund krónur, sem Eimskipafé-
lagsstjórnin nú vill fá til nýrra
skipk&upa.
Sama árið sem vér aukum
sparisjóðsinueign okkar um liklega
lx/2 miljón króna og eigum inni i
Bparisjóðum alt að 10 miljónum.
Ekki nema (/100 þesiarat upp-
hnðar mælist Eímskipafélagistjórm
in til að vér leggjum í þann sparii
ajóðinn, sem, ef ekki gengur því
ver, gefur oss innan ikainmi
margfalda spari»jóð»v*xti, ogiyítir
þjóðinni á hnrra menningar og
þroskastig an „íslands þúsund ái ”
hafa hingað til gert.
I’easi siðari hlutafjár«öfnun ætti
því að færa Eimakipafélaginu heim
i hlaðið ekki ein&r 300 þúsund
krónur, heldur að minata kosti
eina miljón króna, þ. •. eitt, vmnt
flutningaskip og tvo strandferða-
báta.
Þá vnri gaman að lite, ísiand-
ingar.
Það er ekki nema */j# ftpariajóða-