Vestri - 25.01.1916, Qupperneq 1

XV. ávg. jí
Tvær stefnur.
I.
Nú munu margir spyrja, hvort
jafnaðatstefnan hafi gert gagn, og
hvort hún megi koma að nokkru
gagni á íslandi.
Yafalaust heflr stefnan unnið
gagn víða, einkum i þvi að koma
góðu skipulagi á verkmannafélögin,
hvetja verkamenn ti) samheldni
og samstufs, einkum með sjöð-
stofnunum, bókasöfnum og margs-
konar innbyrðis samhjálp.
En hún hefir líka oit unnið mikið
ógagn með takinarkaiausri stífni í
garð vinnuveitenda sumstaðar og
hóflausum verkfölium, sem ýmsir
fyriihyggjulitlir forsprakkar hafa
spanað verkalýðinn út í, en ár*
angurinn stundum eigi orðið annar
en sá, að verkamenn hafa etið upp
sjóöi sína, kaupgjaldið stundum
staðið í stað, stundum marist fram
örlítil hækkun, en alt viðskiftalíf
oft komist á iingulreið og fjöldi
manna og þjóða beðið afskaplegt
tjón.
Yitanlega hefir því ekki alt af
Vérið syona varið með verkföllin.
Béttur verkmanna heflr stundum
verið svo auðsær, áð ranglátir
vinnuveitendur hafa séð þann
kost vasnstan að slaka ti), og þá
haía verkföllin orðið til góðs.
En vitrir menn og óhlutdrægir
hafa þó mjög dregið i efa hvort
verkföllin yflr höfuð hafl oiðið
verkamönnum sjálfum til góðs eður
•igi.
JafnaðarmeDn hafa haft mikil
áhrif á löggjöflna viðaathvar í
löndum Norðurálfunnar. Þeir hafa
verið stórstígastir allra í kröfum
sínum um almenn mannrétindi og
ágaetir tll þess að hvetja lýðinn til
þegs að heimta rétt, sinn, enda
virðist sú heihvöt til fólksins vera
réttmæt,, þar sem kosningarréttur
er haður jafn miklum efnahags-
skilyrðum og' á Englahdi eða
fýskalandi og efri deildir þingsins
jafn íhaldssamar. Bað er ekki furða
þótt efnaminni stéttir þjóðanna,
sem vinna fram á rauða nótt alla
æfi til þess uð sjá sér og sínum
borgið sárni það, að vera ekki
taldar með þjóðinni þegar um lilut*
tlku í almennum málum er að
ræða og sitja þar hjá tuguin eða
hundruðum þúsundum saman, og
gremjan því skiljanleg.
Yitanlega hafa kröfur þoirra i
Þepsum og fleiri efnum fallið s»man
við skoðanir anuara umbótaflokka,
ltftsti.: K?istján Jónsson frá Garðsstöðum.
ÍSAFÍÖRÐUR. 25. JANÚAR 1916.
m Msmö eftir m
m m
mtöbaks og sælgœlisbiíðinnim
við Slifurgotu 3.
mmmmmmmmmmmm

Og kjöiorðlð „Berið hver ánnars
byrði" hafa þjóðirnar aldrei lagt,
meiri stund á að uppfylla en hin
síðari áiin, bæði með skólum og
ókeypis kenslu, náinsstyikum,
bókasöfnu.n, fiilækningum, sjúkra-
húsurn, og margskonar styrktar.
sjóðum, 02: alt er þetta í auda
jafnaðarmenskunnar og eftir kenri'
ingum hennar, þót.t aðiir (lokkar
en jafnaðarmenn hafi ef til vill átt
drýgri þatt í að koma þessum
umbótum í framkvæmd.
Og.hversu góðarsem kenningar
jafnaðannaona eru í ýmsum greini
um og þrátt fyrir h.ð mikla yflr-
borðsfylgi stefnunntr í nær öllum
mentalöndum állunnar og geysi
mikinn heiblástur jafnaðarmanna
um kúgun efnaðri stéttanna, og
hið svíviiðiiega hennenskuok, sein
þjóðimar eru nú að njóta ávaxt,.
anna af, þá hefir auðsafn einstakra
manna stöðugt aukist; örbirgðin
farið vaxandi; herinn verið aukinn
og efldur meira en nokkru sinni
áður — og stéttarígurinn aldrei
verið tryJtari. „Framtiðarlandið
er fjær“ í öllum þeasum greinum
en nokkru sinni áður, en þetta eru
einmilt þau þjóðmálin, sem jafc-
aðarmenn hafa lagt hvað mesta
áhersluna á að bæta.
Annaðhvort er því: adjafnaðan
stefnan er ekki fær um að bæta
þessi mein, eða henni heflr ekki
verið framfylgt á réttan hátt.
En einmitt þelta hvorttveggja
er íhugunarefni fyrir íslendinga,
nú þegar hreyflng virðist hafin
sumstaðar á landinu til þess að
greiða dtefnunni veg, því hreyflngin
er gömul og víða búin að missa
frægðarljómann, og áreiðaulega
þarf að sníð* af hernii gallana og
varast öfgarnar, ef hún á að verða
til nokkurra þjóðbrifa.
í stjórnmálunum eru kröfur
jafnaðarmanna á sumum sviðum
nær algerlega uppfyltir hér á lattdi,
t. d. að því ev kosningarréttinn
snertir, sem nú er almennur og
víðtækur og öll efDahagsog útsvars<
skilyrði gersamlega máð burtu.
í mörgum atriðum heflr kenn*
ingum jafnaðarmanua veiið fylgt,
eins og t. d með hlutum á vél-
og róðrarbátunum og hálfdrættis-
fyrirkomulagið á þilskipunum. Því
verður auðvitað að breyta eftir
atvikuDum, og láta ekki hallast á
háseta eða útgerð, en formið er
algerlega í samrænii við kenningar
jafnaðarmanua, að hver njóti ávaxt«
anna af starfl sinu og lika i álla,
staði íéttlátt.
Með stofnun verkmanna og
annnva stéttafélaga eru.m við líklt ga
skamt á veg komnir og er það að
visu miður faiið. En þessi harð
hendi stéttafólagsskapur i erlendum
stórborgum hefir lika sina athuga-
verðu ókosti og agnúa og æsir til
stétt.arígs Og oft takmarkalausrar
óvildar milli stéttanna, sem sum.
staðar er orðið að miklu böli og
eiga báðir sök á þvi.
En Ijárhagsdeg samvínna hæM
meðal vorkamannaog annarastétta,
t. d aamvinnufélagsskapur i sveit.
um og kaupfélög þar sem þörfln
krefur er mjög gagnlegur og lofs-
verður féiagsskapur Og hóflegar
kröfur af verkmanna hálfu boruar
fram með stillingu og sanngiikii
koma iníklu góðu til leiðar. En
pólitiskur skarkalafél.igsskapur, eios
og hann er aiest tiðkaður í erlend-
um st.óiboigiim er áreiðanlega
hvergi til þjóðþrifa, og flytur rétt>
mætar kröfur oft feti lengra aftur
á bak en áfram.
S k ý r s I a
nm hlutai'jársiUnun í ögurhr.
til Eimskipaíélags tsiands 11)15.
Tala Hlutaté
Haimili: hlutt. kr.
Vigur. 5 700
Hvítanes. 6 200
Litlibær. 7 300
Markeyri. 5 200
Eyri. 2 50
Kleifar. 1 50
Garður. 1 50
Giund. 2 50
Kálfavík. 5 225
Skarð. 7 250
Ögurnes. 3 125
ögur. 7 575
Garðsstaðir. 6 i/5
Strandsel. 3 «50
Laugaból. 1 200
Hrafnabjörg, 1 IOO
Hagakot. 2 75
Alls: 17 64 3475
A t h u g a s e m d i r.
í hreppnum eru alls 35 býli
og 274 meun. A býli koma því
að meðaltali kr. 99,28, á mann
kr. I2,ó8.
í árslok 1914 var manntalið á
öllu landinu, samkvæmt skýrslum
presta, 87,477 (Kirkjubl. 23. tbl.
1915). Sé gert ráð fyrir að fólki
hafi fjölgað siðastliðið ár upp f
88,000, sem óhætt mun, þá ætti
hlutaféð, ef ajlir leg-ðu fram eins
og íbúar þessa hrepps, að verða
1.115,840 kr. (cin miljón eitt
hundrað 07 fimtán þúsund átta
hundruð og fjörutiu hrónur.)
Et allir land smenn tseru að
dæmi þessára 64 raanai í Ögur.
hr< ppi ætti hlútafjárupphæðin að
verða 4,778,125 kr., eða rúmar
43li miljón kr.
Við tyrri sötnunim gekkst
ehginn fyrii híutáfjársölnuu 1'
Ögurhreppi, þó munu hafa komið
þaðan um 1000 k’., þar at 750
trá einu heimiii (Vigur).
J þetta sinti ííengust fyrir
hlutatjársöfnun í hreppnum BjarnÍ
Sigurðsson í Vigur, Haltdóra Þ.
Jakobsdóttir í Ögri og Vernharð*
ur Einarsson hreppstj. á Hvíta.
nesi. Utanhrepps söfnuðu þau
einnig um 600 kr.
Skýrslan er tekin ettir kvittana.
bókum safnenda og upplýsingum
frá sóknarprestinum, að því er
býlatölu og tólksfjölda í hreppn.
um snertir.
Framlögin eru hreppnum til
sóma og drengilega af sér vikið.
Hetðu hreppar landsíns alment
farið að dæmi þessa hrepps, þá
væri hlutaféð langsamlega fengið
og ekkert þurtt að leita út iyrir
hndssteinana.
>
f S'gurður A. Kristjánsson,
úrsmiður í Stykkishólmi er nýskeð
látinn eftii fárra daga legu í lungna-
.bólgu. Siguiður heit. nam úrsmifi
hér í bænum og stundaði þá iön
hér um mörg ái, og um nokkur
ár rak hann einnig aHslóia versiun,
reisti stort íbúðar og verslunarhús
við Hafnarstræti hér í bæmun, og
var um hnð einn af uppgang*.
mönnum bx-jarins. í bæjarstjórn
ísnfjnrðar Atti hann sæfi í nokkur
ár. En svo hnignaði hag hans
skjótlega og !ót hann þá húsið og
veislunaileifarnar af hendi og fluft-
ist t.il Stykkishólms. Sigm ður heit.
var að mörgu allvel getinn, en
ölkær um of og naut sin þvi lítt.
Hann lætur eftir sig ekkju, Mar-
giéú Skúladóttur frá Fagurey, og
nokkur böin, Siguiður heit. mun
hnfa veiið um flmtugt.
Bæjarbntui. í tyrri viku
brann bærinn að Melum í Víkun
sveit. Bóndinu þar, Steindór
Halldórsson, fátækur tjölskyldui
maður, bjargaðist út með heimilis-
tólki sínu, en litlu varð bjargað1
af húsmunum og bsejarhúsin
brunnu til ösku. Alt er sagt
óvátrygt.