Vestri - 29.02.1916, Blaðsíða 1

Ódýrastur skéfatnaður
eru
frá
Ó. J. Stefánssvni.
Ritatj.: Kpistján Jónsson frá Garðsstöðum.
HHHHHSEHSHíaS
| Mnnið eftir i
Htobaks og sælgœtisbúðinniBH
^ rið 8ilfurg0tu 3.
XV. árg*
ÍSAFJÖRÐUR. 29. FEBRÚAR 1916
8. M.
Horfur búnaðarins
og löggjöfin.
Eftir Jón Á. Guðmundsson
á Þorflnnsstöðum.
(Niðurl.)
Jarðirnar eru eJcki of litlar,
heldur of illa ræktaðar.
Margir líta svo á, að flestar
jarðir hér á Vesttjörðum séu ot
litlar, og þess vegna þurfi fram-
tíðin að byggjast á því að sami
eina þær, frekar en skifta í sutid*
ur. t>ossi skoðun er skaðleg
fyrir landbúnaðinn og landið f
heild sinni. Hún miðar í þá átt
að draga úr aukinni ræktun lands>
ins, og tækka ábúendum, en þeir
verða þá að lifa mestmegnis af
verkamönnum sínum, sem hljóta
að verða talsvert margir. En þó
að ágóðinn verði lítill af hverjum,
þá safnast þegar saman kemur.
Svo hugsa þeir, sem þessa ójafn-
aðarstefnu hafa. Þessi hugsunar>
háttur stendur nýbýlaræktinni
talsvert fyrir þriíum, þvdbændur
eru hræddir um, að þeir geti
tæpast haldið áfram að búa á
jörðum sínum, ef einhver blettur
er frá þeim tekiun. Jafnvel þó
bletturinn sé ekki merkilegri en
svo, að hann að eins á bestií
árum séu sláandi.
í rauninni mun þó landrýmið
vera margfalt meira en nóg á
flestum jörðum. t>ví hvaða bót
er fyrir bóndann að hata tugi
hektara, sem ekki svarar kostm
aði að slá? Auðvitað engin, ef
beitarland er nægilegt þar fyrir
utan.
Það væri stór hagur fyrir
bændurna ®g landbúnaðinn yfir
höfuð, et nokkrir hektarar af
lélegu slæjulandi væru seldir frá
jörðunum, en ræktun þeirra (jarð>
anna) aukin fyrir andvirðið; ef
verðið á hinu selda landi er eint
mikið og kostar að rækta þann
túnblett sem gotur at sér jafn
mikið fóðurmagn og það aem
tékst af landinu sem selt var.
Hér að framan er sýnt fram á,
að heyöflun á sléttu og vai
ræktuðu túni kostar næstum þvf
■ex sinnum minna on á meðal
útengi, og eftir því má reikna
út hve stórfeldur hagurinn yrði.
Ótti þingsins 1914, um
áburðarskert á fullræktuðum
nýbýlum, er ástœðulaue.
Á alþingi 1914 kom íram irv.
til laga um stotnun grasbýla.
Sem betur fór var málinu frestað
þá, af þvf það þótti skorta næg
an undirbúning. Einkum þótti
skorta reynslu fyrir því, hvort
áburðurinn undan hverri kú væri
nægilegur til ræktunar á fóðri
hennar. Grasbýli þessi áttu aðal
lega að vera kúabú. E>að er að
vísu satt, að ófullkomin reynsla
er fyrir því. hve mikið gras getur
sprottið upp af áburðinutn undan
einni kú. En jörðin sjálf hefir
ltka mikinn Dæringarforða, sem
kemur þar tilhjálpar; einkum ef
jarðveginum er dálítið umrótað.
Þess vegna vex grasið án áburð>
ar, og áburðurinn — að öðru
jöfnu — nýtist þess betur, sem
hann er minni. — Aburðurinn
undan einni kú, er þvf nægut til
ræktunar á tóðri hennar, et
bletturinn, sem hann er borinn
á er nægilega stór. Auk þess
eru mannasaurindi og þvag frá
heilli tjölskyldu mjög mikill
áburður. Aætiað er, að trá 4
mönnum komi næstum þvf eins
mikil áburðaretni og frá einni kú.
Samt sem áður er óumflýjanlegt
að áburðarhirðingin verði sem
fullkomnust, enda sjáltsagt á öli>
um búu* að stefna að því.
Meðan verið er að koma ný«
býlinu í rækt, má auðvitað ekki
taka af áburðinum til garðræktar,
en gæti aftur á móti oft verið
arðvænlegt, að kaupa talsvert af
tilbúnum áburði. Það er samt
mjög bundið atvikum og stað<
háttum. Ettir að býlið er komið
í fulla rækt, má senniiega að
skaðlausu taka dálítið at áburð-
inum til garðræktar.
En sú tilgáta að búskapur
geti ekki bygst eingöngu á rækt<
uðu landi, sökum áburðarskorts,
er íjærri öllum sanni.
Graslýlalögin mega ekki v»ra
miðuð eingóngu við nautgriparœkt.
í grasbýlatrumvarpinu trá 1914
er gert ráð fyrir að býlin vorði
aðallega til nautgriparæktar og
trumvarpið þvf f flestu þar við
miðað. Sú stefna getur ekki átt
við nema á sumum stöðum, og
er þess vegna ekki réttur grundi
völlur fyrir lánveitingunni.
Víða kér á Vestfjörðum og
eflausf^' allvíða annarsstaðar á
landinu hag*r svo til, að sauð-
fjárræktin verður arðvænlegri.
Auk þess er langt um hægra að
koma henni við, meðan fyrst er
verið að rækta nýbýlið. Kýr
©ru víðast hvar aldar á tómri
töðu, og éta þess vegna ekki út>
hey; en hvar á að fá tÖðu handa
kú, þegar byrjað er á nýnýla-
ræktinni? Eða hvernig er hægt
að rækta nýbýli án þess að hafa
húsdýraáburð? Hvortveggja mun
verða afarörðugt eins og hér er
ástatt.
Ennfremur er mjög óþægilegt
fyrir einhleypa menn, sem vilja
rækta nýbýli, að hafa þar kúabú,
meðan búið veitir þeim ekki
fullnægjandi tekjur.
Með sauðfjárræktinni er þetta
langt um hægra. Þá má fá
slægjur að, auk þess, sem kann
að fást af iandinu sjáifu, og svo
smásaman að fjölga stofninum.
Auðvitað tekur þetta iangan
tíma, og varla fært öðrum en
einhlaypum mönnum. En ungir
duglegir menn gætu á þennan
hátt búið sér snoturt framtíðar-
heimili, þar sem þeir gætu lifað
góðu lífi með allstóra fjölskyldu.
Stœrð nýbýlanna.
í neindu frumvarpi er lágmark
grasbýlastærðarinnar ákveðið 10
hektarar. Gengið út frá, að bait
fyrir nautgripina sá þar innifalin.
Á slíku býli mun mega hafa sem
svarar 3% nautgrip, ef rúmir 3
hektarar væru ræktað land, en
afgangurinn beitiland. Vcrði
samin lög með þessu lágmarki,
getur sá maður, sem fær 5 hekt-
ara til ræktunar en óafmarkað
beitarland, ekki fengið lán sam>
kvæmt þeim. Þetta er f fylsta
máta ranglátt, þar sem slíkt býli
væri óefað miklu arðvænlegra,
og sennilega alveg fuilnægjandi
handa meðalstórri fjölskyldu.
Slíkt býli mundi gefa af sér
um 1800 kg. af töðu árlega. Á
því mætti fóðra í meðalári alt
að 80 íjár, 2 kýr og 1 hest.
Árlegar afurðir af bústofni þess>
má áætla kr. 2100,00
Þar frá dregst: rent*
ur af höfuðstól þeim,
sem liggur i jörðinni,
húsum og bústofni;
viðhald og fyrning á
mannvirkjum öilum
°g trygging á bú-
peningi og húsum
Aætlað > 900.00
Eftir verða kr. 1200,00
A því á fjölskyldan að lifa, en
hefir leigulausan bústað. Að>
keypta vinnu þyrfti eflaust nær
enga, þvf heyskapur eins og hér
er gert ráð fyrir, mun á sléttu
túni ekki fara fram úr 8 vikna
vinnu fyrir einn karlmann og 15
daga vinnu fyrir kvenmann, í
þolanlegri þurkatfð. Það er því
sennilegt að fjölskylda gæti vei
komist af með þessar tekjur.
Ekki er þó svo að skilja, að
nýbýlin megi ekki vera stærri
en þetta. Samt mun, að öllu at<
huguðu, verða farsælast í frann
tíðinni, að fjölskyidan geti sjálf
unnið landið, eða með sem minstri
aðkeyptri vinnu. En stærð lands'
ins ætti þó talsvert að miðast
við það, að endurbót vionubragða
og uppfynding verkfær getur í
framtíðinni gert einum manni
fært að vinoa taisvert stærra
iand en nú á sér stað.
F.n nýbýliin geta komið %*ið
miklum notum, þó þau séu ekki
fullnægjandi til að framfleyta
fjölskyldu, þar sem svo hagar til
að húsbóndinn á hægt með að
fá sér atvinnu utan hússins.
Þess vegna mun réttast að lám
veitingar til nýbýlaræktar verði
ekki bundnar hærra lágmarki
fyrir stærð býlanna en 2 —3
hektarar, auk beitnrlands.
Hér á Vestfjörðum mun vfða
mega koma siíkum býlum við,
þar sem land undir staerri býli
er ófáanlegt, og sjóróðrar vor
og haust eru hér einmitt hentug
aukavinna fyrir nýbýlabæudurna.
Beitarlandi er hér alls engin
ástæða til að skifta eða mæla f
sundur, heldur að eins að ákveða
hamark á fjölda þess penings,
sem nýbýlið mætti beita á landið.
Beitarlandið er yfirfljótanlegt á
flestum jörðunum, einkum ef það
væri dálítið bætt.1
Þó að tillögur þessar séu
miðaðar eingöngu við Vestfirði,
koma þær hvergi í bága við
aðrar sveitir. 8érhver lög er
líka sjálfsagt að útbúa þannig,
að þau geti átt við alstaðar á
landiuu.
Það gelur verið þórf,
að taka land til nýbýlarœktunar
eignarnámi.
Af því að fjölda margir jarð»
eigendur eru svo þröngsýnir, að
vilja halda dauðahaldi í því nær
nytjalaus landflæmi, mundi el
til vill vera rétt, að skylda þá
til að láta af hendi land til ný'
býlaræktar, eftir óskum búlausra
manna, en samkvæmt áliti og
virðingu þar til kjörinna manna,
Þó því að eins, að þeir ekki
heldur kysu að rækta landspildi
una sjálfir.