Vestri - 23.03.1916, Síða 1

Ódýraslur sköfatnaöur
eru
frá
Ó. J. Ste^ánssvni.
Ultstj.: Kristián Jónseon frá Garðsstöðum.
mm mmmmmmm
m
m,
eftir
g
m
míóbaks og sælgœtisbúðinDim
S y;ö Silt'urgotu .
XV. ápg.
iSAFJöRÐUR. ?3 MARS 1916
li. bl.
Garðrækt.
Eitt at þeim málum, sem vett
er að jjeta meiri og almennari
gaum, en gert heflr vorið undan*
tarið, er garðyrkjan.
Hér á landi er það aðallega
ræktun rófna og jarðepla, sem
mest er tíðkuð og arðvænlegust
þykir.
Fullsannað er að vísu að ýmsar
káltegundir, sem bæði eru
holl Og góð fæða og ágæt
til búdrýginda, svo sem hvítkál,
rauðkál og kálhöfuð o. s. frv,
þrííast hér og dalna vei (sbr.
skýrslur baendaskolans á Hvann*
eyri undanfarin ár) og verður
það verk bændastéttar framtíð-
arinnar að koma þeim inn á
hvert einasta heimili á landinu,
ásamt smekklegum blómgarði,
við hvert bændabýli.
En fyrst um sinn munu þó
kartöflurnar og rófurnar drýg»t-
an arð geta og nothætastar
reynast til ræktunar.
Samkvæmt búnaðarskýrslunum
tyrir 1912, nam kartöflu og rófna-
uppskeran svo mörgum tunnum
sem hér segir:
Karti
öflur: Rófur;
Vestur-Skaftafellss. 2041 655
Rangárvallasýsla 4880 2839
V estmannaeyjar 852 380
Arnessýsla 7515 3456
Gullbr. og Kjósars, '5W9 2675
Haínarfjörður 228 140
Reykjavík 1300 1066
Borgarljarðarsýsla 3199 886
Mýrasýsla 891 372
Snætellsnessýsla 630 59i
Dalasýsla 355 291
Barðastrandasýsla M5Ö 369
ísafjarðarsýsla 634 915
ísatjörður 35 19
Strandasýsla 5 80
Húnavatnssýsla 252 287
Skagafjarðarsýsla 33i 327
Eyjafjarðarsýsla 748 '51
Akureyri 4i
S.iÞingeyjarsýsla 568 170
N.Þingeyjarsýsla 11 17
Norður-Múlasýsla 231 319
Seyðisfiörður 11 24
Suður<Múlasýsla 288 700
Austur Skaftafellss. 838 194
Samtals: 32979 16970
Árið I9i3segja verslunarskýsl*
urnar að inuflutt hafi veriðgirg
tn. af kartöflum, fyrir samtals
74,458 krónur. Það er tæp 28%
Bem flutt er inn i landað, afþví
seffl neytt er, hitt framleiða lands-
juenn sjálfir.
E»nð er að vísu mikil og glæsi
leg framför frá því, sem var fyrir
nokkrum áratugum, en betur má,
ef duga skal.
Áreiðanlega er auðgert að
koœa garðræktinni í það horf,
að enga kartöflu þurfi að flytja
inn í landið, að nokkrum árum
liðnum.
Kartöflu og ró'naræktin borgar
sig alstaðar þar sem hægt er að
koma henni við, og enginn hefir
kvartað undan því, að rófnagarð*
urinn væri ómagi í búi sínu.
At sýslum landsins standa
Norður.Þingeyjar* og Stranda-
lægst, enda mnn nokkuð örðugt
með garðrækt víða í þeim sýsl*
um. — At kaupstöðunum er
Seyðisfjörður lægstur, sem vænta
má, en ísafjötður stendur mjög
neðarlega. Ilér hagar að vísu
illa til með garðrækt á kaupstað*
arlóðinni, þar sem húsin standa
jafn þétt og lóðir í bænum fara
sítelt hækkandi. En utan við
bæinn, í landeign kaupstaðarins,
eru þó áreiðanlega mörg svæði,
sem hæf eru til kartöfluræktar.
í ísatjarðarsýslu hefir garðrækt
aukist hin síðari árin og í sumum
hreppunum um helming, og svo
er víða um land. Garðræktin er
vfða á framfaraskeiði, en hún
þart að aukast mikið meir og
hraðar,
Ennþá er víða aðeins hugsað
um það eitt, að hafa nægan
garðávöxt til heimilisþarta, en
ekkert hugsað um að framleiða
neitt sem nemur til að selja út
af heimilunum. Veldur þar
nokkru um víða óhentugar sam-
göngur og markaðsleysi.
En nú er þessu hvortveggja
að faxa fram og kartöfluverðið
ter sífelt hækkandi, en óræktuð
jörðin býður sig tram til þess að
fæða landsmenn og gefa ávöxt,
alt að því hundraðfaldan sum<
staðar.
Víða um land lyggja stærri og
smærr svæði, sem ágætlega eru
vel fallin til kartöfluræktunar í
stórum stíl, en ofvaxið einstakl-
ingum að brjóta þau til ræktun1
ar.
Á aðeins einum stað i landinu
mun stofnaður félagsskapur í
þessu skyni. E>að er í Skaga-
firðinum. Þar stofnuðu nokkrir
menn, fyrir fáum árum, hlutai eða
samlagsfélag og afgittu stórt
svæði, sem síðan hefir verið notað
til kartöfluræktunar og víst gefið
sæmilegan arð.
Fleiri siík félög þurfa að rísa
upy. F.ftir því sem lindsmenn
efnast raá vænta þess, að þeir
verði fúsari á að lyðja nýjar
brautir, þvt ekki er verslunar*
braskið, sem of margir hyggjast
að gera sér að lífstarfi, fyrir
marga menn á hverjum stað.
Og útvegurinii getur Iíka mis-*
hepnast og hetir gert það. Hét
á Vestfjörðum eru það Oddarnir
utanvert við Melgraseyri. sem
sjálfkjörnir eru til kartöflura kti
utiar í stórum stí'. Þar er sand*
jötð, stórt flæmi, sumpart grasi
gróin, sumstaðar aiorpin sandi.
Hafa margir látið sér um munn
fara, hve vel þeir væru fallnir til
kartöfluræktunar. Og einhvern
tíma koma þeir tímar, að sand.
orpna svæðinu þarna innfrá verð>
ur breytt i gróðurmold. Jafnframt
og verklegum framkvæmdum
miðar áfram i landinu, skapast
áhugi og afl til þess að hagnýta
sér gæði þess. Því fyr, þess
betra.
Forsetakosningí Bandaríkjunurr,
Fotsefakosning í Bandaríkjunum
á að fara fram á komandi hausti.
Heflr Wilson forseti þá setið að
völdum hinn lögákveðna tíma, 4 ár,
og mun byrjaðuv viðbúnaður undir
kosningarnar.
í Bandaríkjuuum eru það aðallega
tveir flokkar sem berjast um völdin:
Sórveldismenn [Demokratar] og
samvelhismenn [Republikanat]. —
Auk þesshafa verkrnannaflokkurirm
og „guli flokkurinn" boðið fram
sérstök forsetaefni, en þeirra heflr
ekkert gætt undanfarið. Forsprakki
hins svonefnda „gula flokks"*
heitir Iíearst. Hann er stórblaðaeigi
andi og miljónamaður frá New Yót k
og heflr haít allmikil áhrif þar í
botginni, enda sagður beifa tauim
lausum skrilæsingum.
Verkmannaflokkurinn, sem snið'
inn rnun að miklu eftir jafnaðar*
mannaflokkum Norðurálfimnar,heflr
og alt af haft mjög lítið stjórn*
málagengi í Bandaríkjunum.
Um stefnu samveldis og sérveldis<
manra í stjórnmálunum mun það
sanni næst, aðsamveldisntenn vilja
viljað auka og efla ríkisheildina
sem best, en sérveldismenn hafa
hinsvegar veita hverju eiösl öku fylkl
sem mesla sjalfstjóm og gera þau
sem óháðust san.handssfjótninni
og þiuginu i Washington, og einnig
muntt samveldistnemt fremui vilia
hlynna að verndarlollum, en sér<
veldismenn viljið hafa verslunina
sem fijálsasta og óháðasla.
Þetta var talið skifta flokkum
lengi, en ílokkalinuinat eru vist.
eitii jafn auðgreindar nú. Baðir
hafa flokkarnii sett. það á stefuuskrá
sína að hnekkja veldi stóru auðfí.i
laganna, setn etu eins og kunnugt
er orðin ofj.u iar rikisins á mörgum
sviðum.
Sani veldismenn bafa ottast 01 ðið
ofan á við forsetakosningarnar, og
úr þeitra ílokki voru þeir Mc Iiialey,
Roostweit og Taft, sem allir voru
forsetar hver eftir annan.
Við forsetakosniuguna 1912 höfðu
samveldismenn enn þá talsverðan
meirihluta, eu þá buðu þeir Taft
(sem Roosewelt hafði bent 4 1908j
og Roosewslt sig báðir fram af
hálfu samveldismanna, svo sér*
veldismaðurinn Woodtow Wilson
hlaut kosningu.
Taiið er liklegt að Wilson forseti
verði aftur í kjöri, því Bryan, sem
áður var oftsinnis í kjöri af hálfu
sérveldismanna, er ekki sagður
koma til greina, ekki síst vegna
þess að hann er frá vesturrikjunum,
en austuníkjabuar vilja ógjarna
kjósa vesturríkjamann, Auk þess
þykir Btyan ekki hafa komið hyggi<
lega fram siðari árin. En mælsku-
maður er hann með afbrigðum.
Wilson, núverandi forseti, er há-
mentaður maður og var talinn
hygginn st.jórnmúlainaður, fastur
fyrir og gætinn. Var honum iíka
mjög hælt af Baudamönnum. En
siðau stríðið hófst heflr framkoma
hans þótt. orka nokkuð tvímælis,
og nú er honum borið á biýn, að
hanu hugsi um það eitt að þóknast
öllum þjóðtlokkuin í Bandarikjunum
til þess að veiða sér atkvæði fyiir
kosningarnar. Hann heflr aðra
stundina ógnað þýskalandi til þess
að vinua fylgi nsku kjóseudanna,
og á hina veginn hefir hann ylgt
sig gegn bandamönnum til þess að
vinna hylli þýsku kjósendanna í
Bandaríkjunum, sem taldir eru um
3 miljónir. — Framkoma hans í
Lusitaniumálinu þykir mörgum
hafa verið svo tvídræg, að þar liati
meiningin að eins verið sú að reyna
að vinna fylgi allra þjóðllokka. Fað
getur verið að þetta verði til þess
að efla fylgi Wilsoa, en það getur
llka mishepnast,
RoöSeWeit, serd Völiást eftir að
vetða tilnefndur af háifu samveldis'
inahna heflr hinsvegar afdrattai*
laust látið í ijós að hann væU