Vestri - 22.04.1916, Qupperneq 1

Bost og ódýrast cr
blanksverta,
feitisverta
os reimar ,>»
Ó. J. Ste’ánssvni.
ltitstj.: Kristján Jóneson frá Garðsstöðum.
H H
V ;iiii 11 B’. Citron-. Cardc- ^
inouimc og iiiiudltidrop- Q
s ar bí'St.ir og ódýrastir í vers!.
H Guðrúnar Jónasson. ^
XV. árg.
ÍSAFJÖRÐUR. 22. APRÍL 1916
iB. bl.
Jönas Guðlaugsson skáld.
Símfjegn í blaðinu í dag segir
hann iátinn. Gamn.ll vatð hann
ekki, fæddur 27. sept, 1887, en
mikið liggur sanit eftir hann í
bundnu og óbundnu máli.
Jónas var sonur t-éia Guðlaugs
Guðinnndssonar, nú áStaðiStein,
grímsfiiði, og konu hans Margrótar
Jónasdóttur tprests á St.aðarhrauni).
Hann kom ungur i skóla, en hneigð-
ist brátt. að skáldskapaigerð og
stjórnmálavafstri, og þegar J. G.
var átján ára komu út ljöðmæli
hans „Vorblóm", og rúmu ári síðar
„Tvístirnið", eftir hann og Sigurð
Siguvðsson skáld, og mun hann
okki huta fengist við nám eftir það.
Árið 1906 kom hann hingað til
ísafjarðar og tók að gefa út blaðið
en ekki stöð það fyrirtæki
uenia árit; varð þá blaðið fjárþrota
en ábyrgðai mennirnir borguðu bi ús«
anu.
í’ór Jónas því til Khafnar um
haustið 1907 og kyntist þar norskri
stúlku, Thorborg Sohðyen, og
kvæntist henni um vet.urinn 1908.
Kom hann til Rvíkur þá um sum,
arið, og var þá fylgjandi milli-
landafrumvarpinu en var áður land<
varnarmaður stæltur. — Gerðist
hann ritstjóri blaðsins Reykjavikur
við áramótin 190f og var það
nærfelt ár. Fluttist að því loknu
iil Danmerkur og hefir dvalið þar
siðan, og kvæntist þar aftur kaup-
mannsekkju frá Skaganum og hafði
Þar oftast, aðsetur sitt. — í haust
kendi hann sjúkleika og leitaði þá
til heilsubótar suður í Þýskaland
og hefir líklega andast þar.
í Danmörku hefir hann fengist
við skáldsagna- og Ijóðagerð, 0g
hafa þar komið út eftir hann þessar <
bækur: „Sange fra Nordhavet",
»Viddernes Poesi“, hvorttveggja
ljóð, og „Solrun og her.des Bejlere"
og „Breidafjordsfolk", skáldsögur,
og ef til vill eitthvað fleira. Er
þetta ekki litið að vöxtunum eftir
tæplega þrítugan mann. Var hann
oiðinn allkunnur í Danmörku sem
skáld, og einkum fengu ljóð haus
hrós i blöðunum.
Það, sem eftir Jónas liggur af
íslenskum skáldskap, hefir fátt eða
ekk#rt verulegt gildi.
Hann var þegar á unga aldri
^venju vel ritfær og einnig vel máli
faiinn. petta olli því að hann sló
alöku við nám og hugðist að ryðja
sér braut a annan veg. Blaðámaður
hefði hann vafalaust oiðið snjall,
ef hann hefði haldið áfram á þeini
braut. En hann var stórhuga og
frr.mgjarn og vildi kotr.ast sem
lengst, og þetta hjálpaði honuni til
þess að. komast það sem hann
ko’iist, þótt þessu fylgi jafnan ýmsir
agmiar aðtit.
En að ryðja sér braut i framandi
landi, eins og Jónas Guðlaugsson
gerði, er miklu meira en meðal-
mannsverk og myndihann yafalaust
hafa Vomist hæna, efhonum hefði
enst aldur. og skipað sess meðal
góðskálda Dana.
Pótt Jónas gerðist rithöfundur
á danska tungu hefir hann þó
vafalaust verið eins góðuríslending-
ur eftir sem áður, þótt sumir hafi
efast um það siðari árin. í smá-
grein sem hann skrifaði í Eimi eiðina
um sr. Matth. .Tochumsson á átt'
ræðisafmæli hans í haust, gat hann
þess, að íslensku fjöllin með steik-
um málmhörðum litum, eins og
þau voiu þegár hann leit landið
síðast. augum, heilluðu ávalt hug
sinn, en einhvern óljósan kvíða er
að heyra þar, að hann fái uokkurn
tíma að sjá þau-aftur. Og nú hefir
dauðinn látið það hugboð hans
rætast svo skjótt, sem raun er á
orðin. J
^Nokkur orð um ættarnöfn.
Alþinei 1913 setti lögum manna*
nöfn og fól landsstjórninni að semia
skrá yfir orð og heiti, sem nola
mætti fyrir ættarnöfn. Stjóinarráð
ið skipaði síðan nefnd til þess að
semja skrá þessa.
Með iagasetning um manna- eða
ættarnöfn átti að koma í veg fyrir,
að hver og einn gæti svona um*
svifalaust tekið sér það nafn setn-
honum þóknaðist, því talsverð
brögð voru orðin að því að menn
auglýstu sig í algerðu heimildan
leysi heita eitt og annað.
Nefnd sú, sem skipuð var til að
semja ætiarnafnaskrána hefir nú
loks birt álit sitt, og út af þvi er
hafin deila í „ísafold" milli nokkurra
vísindamanna í Reykjavik um það,
hvort. þau 01 ð eða heiti sem nefndin
leggui til að notuð verði sem ættan
nöfn sóu málfr'æðislega réttmynduð.
Út í þá sálma skal nú ekki farið
hór, aí því það virðist vera að eÍDS
til að æra óstöðugan, því alt, af má
unr það deilá eins og anuað, enda
ekki á annara íæii eu vísindamanna
að rökræða slíkt, svo þeim sem
vilja sjá slík r'ök í þessu máli vil
eg ráðleggja að kynna sór ættai-
nafnaskrifin i ísafold.
(Jm hitt blandast, mér ekki hugur
að með uppt.öku æUamafna hér á
laridi vörpúm vór fiá oss einni
þeini ríkustu venju iíslensku máli,
að bæði ka.il og kona kennir sig
við föður sinn, íyrir utan það að
um leið hveifa alveg skímaiheiti
og föðurnöfn, því óliklegt er að vér
verðum eftii bátar annara þjóða i
því, þar sein ættarnöfn skipa
öndvegið, þvi þar er fólk eins og
kunnugt er ekki kynt með öðru
en æt.tarnafni og sú venja er svo
rik og rótgióin að enginn dirfist
að spyija um eiginheiti eða föður,
nöfn við slík tækifæri, þar verður
maður að láta sér nægja að fá að
vita, að sá eða sá sem maður
kynnist heitir Jensen, Hansen eða
Thomsen o. s. frv,
Annars finst mér sú rótgróna
gamla venja, sem hingað til hefir
gilt í,íslensku máli vera svo sérstæð,
svo ólík því sem annarst.aðar á sór
stað, að karl og kona kenna sig
við föður sinn; að það út af fyrir
sig sé Dæg ástæða til að breyta
ekki til í þessu efni, heldur streit*
ast við að halda i slíkt sem ein-
kenni íslenskrar iungu, þar sem
engin nauðsyn krefur breytingar
á því.
Par að auki virðist mór bessi
æltarnafuaupptaka geta valdib hin-
um mestu erfiðltikum og raglingi
í ættartölum, þar eð engin trygging
er fyrir að þó einn taki sér ættan
nafn, að það veiði notað nema af
honum og konu hans.
Tökum t. d. mann sem hefir
ættarnafnið Sómstar, syni hans
likar það ekki og tekur sér ættar-
nafmð Seylon, #yni hans líkar það
heldurekki og tekur sér ættamafnið
Ramban og svo Koll af kolli.
Ef slikt ætti sér stað yrði hið
uppiunalega ættarnafn ekki notað
nema af einhverjum og einhverjum
sem gæti felt sig við það, og gæti
það tæpast heitið ættarnafn, því
ekki veiða allir afkomendur þess.
er ættarnafn tekur sér, skyldaðir
tii að bera sama ættarnafnið.
Pá verða ekki sjö dagarnir sælir
hjá blessaðri kvenþjóðinni. Kona
fædd Faigan giftist og fær ættar*
nafnið Gargan, giftist í annað sinn
og fær ættarnafnið Rarnban, giftist
í þriðja sinn og fær ættarnafnið
Skramban. Pað er tilhlakk að tarnai
Og allra verst væri það fyrir kveu-
legan rithöfund eða ökáld að þurfa
að skiíta oft. uin nöfn og heita eitt
í d ig og annað á inorgun.
Annáis skal eg ekki fara frekar
út í þetta en begar er orðiö, ea
verð þó að segja það, að það gleður
niig að deiia um þett.a er hafln
moðal víslndamauna, því eg vona
að hún verði til þess að fóik almeut
athugi betur hvað það er að gera
uiti leið og það'tekur sér æt'arnafn,
breytir gamalli og góðri venju í
argasta hutnb 'g og hégómagimi,
og vona að sú ættamafnasótt, sern
þegar er f.uin að grafa um sig á
stöku stöðum fynr íortölurhégóma,
gjamra og sérviskufullra vindhana
hjaðni svo, að henni skjóti ekki upp
aftur meðan íslensk tunga er töluð
hór á landi.
X.
Vestri er í aðalatriðunum
algerlega samdóma höf., en finst
hann samt óþarflega harðorður um
ættarnöfnin og ættarnafnanefndÍDa.
R i t s t j.
Nauðsynjavörur í Englandi.
Englendingar eru farnir að
taka dönsku þjóðina sér til fyrin
myndar í því að spara munaðar*
vörur og jafnframt að auka svo
að um muni tramleiðslu fæðuteg,
unda í landinu sjáltu. Heims-
styrjöldin hefir kent iðnaðarþjóð*
inni að meta meira lauobúnaðinn
en hún hefir áður gert. - Blöð
og tímarit reyna að berja það
inn í tólkið, að England þurfi að
verða sem allra rainst kornið
upp á innfiutning matvæla trá
öðrum löndum.
Nýútkomin bók eítir Cristo*
fer Turnor, um matvæli
Englendinga, tekur duglega í
þannan streug, og kveður Bret-
land hið mikla geta framleitt
allar þær landbúuaðarafurðir, er
enska þjóðin þurfi.
Tornor viil að Englendingar
rækti bæði hey og korn, í því
efni séu mörg lönd áltunuar
langt á undan Englendingum. í
Danmörku séu að eins 12% af
landinu graslendi, á Bretlandi
581/a°/o> á Þýskalandi 23%. — í
Danmörku séu 21 svín og 19
kýr á hvetjum 100 ekrum; á
Bretlaudi 8 svín og 9 kýr, á
Þýskalandi 33 svín og 14 kýr á
hverjum 100 ekrum. íbóksinni
lýsir Turnor landbúnaðinum i
Danmörku og húsmannabúskapn*
um þar, Hvetur hanuEDglend-