Vestri - 27.05.1916, Side 1

Best og ódýniHt ér
blanksverta,
feitisverta
os reimar M
Ó. i. Stefánssvni.
tn j
^ Vanillö', Citron-, Cardc-'
ínomine- og Mifndiudrep
Q ar bestir og ódýrastir í versl.
|j Guðrúnar Jóuasson.
XV. ávg.
+
Skúli Thoroddsen.
; r ______ a G/L
Hann lést að heimili sínu sunnu>
daginn 21. þ. m. eltir mánaðalegu,
en haíði lengi verið heilsuveill
nndanfarið.
Skúli Thoroddsen var fæddur
að Haga á Barðaströnd 6. janúar
1859. Voru foreldrar hans ]ón
Þórðarson Thoroddsen skáld. þá
sýslumaður í Barðastrandarsýslu,
og kona hans Kristín Porvalds-
dóttir Sivertsen, frá Hrappsey.
Sk. Th. hóf ungur skólalærdóm,
og útskriíaðist úr latínuskólanum
1879. Tók hann þá þegar að
lesa lögfræði við K.halnarháskóla
og tók prót i lögum á öndverðu
ári 1884. Hvorutveggju prófin
tók hann með góðri 1. eiuk. Var
hann síðan um hálfs árs skeið
sattur málaflutningsm. við yfir«
dóminn, en var þá um haustið
skipaður sýslumaður í ísafjarðari
sýslu og veittsýslan 1885. Leystur
frá embætti 1895. Kosinn alþm.
Eyfirðinga 1890 og sat á þingi
tyrir þá 1891, þá þingmaður
ísfirðinga til 1902, að sýslunum
var skiít, og síðan Norðuriísfirð-
inga til æfiloka; alt at var hann
kjörinn með miklum meiri hluta
atkvæða og tvisvar í einu hljóði.
Gengdi ýmsum trúnaðarstörtum
á þingi, meðal annars forseta*
störfum f sameinuðu þingi 1909
Og 1911. Skipaður í millilanda-
nefndina 1907.
Var einn at aðalstofnendum
blaðslns »Þjóðviljinn< 188ö, og
ritstjóri hans frá 1891. Kaupíéi
lagsstjóri >Kaup(élagsísfirðinga<
frá 1893 til ifoi, er það hætti,
og kaupmaður á ísafirði frá 1897
þar til í vetur að hann lét versl-
unina af hendi fyrir fult og alt.
Bóndi á Bessastöðum iqoi—’o8.
— Hann kvæntist laust eftir að
hann varð sýslumaður hér, Theo<
doru Guðmundsdóttur (pr. Ein-
arssonar á Kvennabrekku) —
atgerfis og gáfukonu — og eiga
þau 12 börn á Hfi. Elst þeirra
eru: Guðmundur læknir á Húsa*
vík, Unnur, kona Halldórs læknis
Stefánssonar á Flateyri, og Skúli
cand. jur.
Þetta eru lauslegir drættir úr
*efi hans.
Þá er Sk. Th. kom hingað til
sýslunnar gerðist hann brátt um-
svitamikill t embætti sinu og utan
ÍSAFJÖRÐUR.
þess, enda kappíullur og tram-
gjarn að eðiisfari. At héraðsmáii
um, sem hann beittist íyrir, má
geta þess að hann var einn af
frumkvöðlum kaupíéiags ísfirð-
inga, sem stofnað var 1888. og
í stjórn þess fyrstu 3 árin, ásamt
sr. Sigurði Stetánssyni og Gunn-
ari heitnum í Skálavík, en for‘
stjóri þess frá 1893 til 1901, að
það leið undir lok. Vann félagid
mikið gagn fyrstu árin, en nokk*
uð snubbóttar þóttu fnönaum
endalyktir þess.
Geta má og þess, að hann var
frumkvöðull að því, að talsími
var lagður frá ísafirði til Hnffs-
dals, sem þá var annað talsímai
sambandið hér á landi; en það
fyrirtæki stóð skamma stund.
Árið 1892 hót landsstjórnin
máiarekstur gegn honum og hót*
ust af því hinar svæsnutsu og
illvígustu deilur, eigi aðeis hér í
sýslunni, þar sem Sk. Th. hafði
yfirgnæfandi samhygð meðan á
málaferlunum stóð, heldur og um
land alt. Lauk þeim þannig, að
Sk. Th. vann tnálið að íullu í
hæstarétti 1895. — Munu nú
flestir á einu máli um það, að
málareksturinn frá stjórnarinnar
hálfu hafi verið tiletnislítill. —
Fékk Sk. Th. og tulla uppreisn
trá hálíu þingsins, 5000 króna
skaðabætur úr landssjóði.
Skömmu eftir komu sína hing)
að gekst Sk. Th. fyrir því að
sett var á tót prentsmiðja hér; á
ísafirði, og kom fyrsta nr. >Þjóð-
viljans< út í oktober 18 6. —
Var hann frá öndverðu aðalrit-
stjóri blaðsins, þótt nafn hans
stæði eigi á því fyrstu árin.
Fékk blaðið þegar mikla út>«
breiðslu hér um Vestfirði, e« eigi
að sama skapi annarsstaðar á
landinn.
Sk. Th. ritaði fyrst lengi manna
léttast og Ijósast mál, og voru
þó greinar hans aldrei ítariega
né fast bygðar. En hin síðari
árin var ritháttur hans óþjáll og
stirður. Mátti sjá þess merki, að
hugsunin var tekin að sljófgast.
Sk. Th. hatði írá fyrstu gefið
sig að stjórnmálum, bæði í
>Þóðviljanum<, með skörpum
árásum á laedsstjórnina, og á
Þingvallafundi r 888 mætti hann
sem fulltrúi ísfirðinga. Um vorið
1890 tór fram aukakosning í
Eyjafirði, í stað Jóns Sigurðssonar
á Gautlöndum, er lést árið áður.
Bauð Sk. Th. sig þar tram og
var kosinn með miklum atkvæða*
mun.
27. M A í 1916
Á þeim árum stóð deiian um
Benediskuna og Miðlunin.i frá
1889, var Sk. Th. gallharður
fyigismaður Bened. Sveinssonar,
og veitti Miðlunarmönnum skarpar
árásir, bæði á þingi og i Þjóð
viljanum, enda rak sú stefna ekki
upp höfuðið eltir það.
Síðar gerðist hanu einn af tor.
sprökkum >Valtýskunnar< svo
nefndu. sem gerði ráð tyrir að
ráðherrann sæti í Kaupmanna-
höfn, en var að öðru leyti svipuð
og stjórnarskrárbreytingin, sem
komst á 1904. Eru deilurnar út
at Valtýskunni öllum þeim er fylgst
hafa með stjórnmálaatburðum
síðari ára, enn í fersku minni.
í konungsförinni 190Ó kom fyrst
til orða að setja ný sambandslög
milli íslands og Danmerkur, og
gert ráð íyrir að skipa sérstaka
nefnd í því sþyni. Reit Sk. Th.
þá grein í danska bl. Politiken
og. lýsti þar skoðunum sinum á
málinu (Greinin er þýdd í Þjóðv.
40—42 bl. 1906). Varð það til
þess að hann þótti sjáltkjörinn i
miliilandanetndina árið eftir.
Varð Hann þar einn ósammála
samnefndarmönnum sínum, og
gerði víðtækari kröfur. Var þó
>uppkastið< svonefnda miklum
mun hagfeldara oss íslendingum
en það sem Sk. Th. hatði tarið
fram á árinu áður. Var því ekki
að íurða þótt hann fengi orð í
eyra, þar sem hann fyrir fóum
árum hafði haldið fram henti-
stefnunni, þ. e. að taka þvi sem
fáanlegt væri í svipinn og þoka
sér svo upp á skaftið, en sem
þeim, er hé*du uppkastinu fram,
þótti eigi viðhlítandi, sakir þess
hve skamt það tór.
Atburðirnir síðan eru öllum í
fersku minni. Sk. Th. og hans
samherjar fengu stótfeldan kosn-
ingasigur 1908 og hugðu þá
margir hann sjáiikjörinn til ráð*
herraembættis, en af því varð þó
ekki sem kunnugt er. Flokkurinn
riðl#ðist hvað eftir annað og fjar-
Iægðist Sk. Th. Og að lokum
sagði haun sig úr þeim hluta
hans, sem hann fylgdi að málum
nú síðast, á síðastliðnu þingi, og
reyndist ótáatílegur til þess að
ganga í hann attur. Þessi urðu
lokaskilti hans við þann flokk,
sem hann hatði skapað fyrir 7
árum.
llann var lengi einn at dug-
lagustu starfsmönnum þingsinsog
tók mikinn þátt í störtum þess.
Lét hanti sig einkum skifta almenn
20. bl.
m^nnréttindamál, t. d. kvenrétt*
indamálið, sem hann vakti einna
lyrstur máls á á þiogi, aukning
kosningaréttar o. fl.
I stjórnmálaerjunum varSk, Th,
að jatnaði bæði kappstuliur og
óhlifinn. Frá hans háltu var aidrei
að ræða um tilslökun aða tilraun
til þess að meta skoðanir mót*
stöðumannanna, heldur sífelda
sókn og árásir, sem þeim setu
andvígir honum voru, fuudust
ómaklegar. Mótstöðumenn hans
beittu hinu sama gegn honum.
Af þessu myndaðist fullur fjand-
skapar, svo það sem nýtilegt var
í manninum var að engu haft og
troðið niður í sorpið, og hefir þetta
oturkapp — oft um smámuni —
meinblandið öil stjórnmál okkar
hin sfðari árin.
En að manngildi var mikið í
manninn spunnið. Hannvarmesti
áhuga og atorkumaður, og hlífði
sér hvergi, starfsmaður mikill, og
miklu og fjölbreyttu starfi ab
kastaði hann meðan haaa var hér
á Isafirði.
Ræðumaður mikill, einkum voru
ræður hans rökvísar og sannfæn
andi. Manna viðkvaemastur fyrir
því, et honurn tanst einhver
minni máttar órétti beittur, og
vildi vatalaust rétta hag alþýðu
í öllu. Heimilisfaðir ágætur og
umhyggjusamur konu sinni og
börnum.
Fáskiftinn að jafnaði um einka-
mál annara, en ríklundaður og
minnugur á mótgerðir, svo að
flestum þótli um of. Kom þetta
einkum fram í stjórnmálaþrefinu.
Stjói nmálaerjur síðari ára munu
hata tengið mikið á Sk. Th.
Hann setti traust sitt á flokk
sinn, en það brást hvað eftir
annað. lionum var ekki sú list
lagin að halda saman mislitum
flokki, eða leita lags við flokks>
menn sína, svo aðrir komu til
að ráða þar meiru en hann. Og
svo entist hann ver en menn
hugðu og var orðinn farinn að
heilsu, þótt aldurinn væri ekki
hærri.
Þetta olli því, að ekki liggur
jafn mikið ettir hann, at nytsöm*
uui umbótum í löggjafarstarfinu
og e!la, og að honum auðnaðist
ekki að komast í þann sess, sem
haun hafði gáfur og hæfileika
til þess að skipa.
En vafalaust verður han,'4 lesgl
minst, sem eins af 3érsta»ðustu
og atkvæðamestu stjórnmála*
möonum þeasa lands.