Vestri - 18.07.1916, Síða 1

Qnmmitiæiár
fyrir dömur
(ást hjá
Ó. i. Steíánssyni.
Kitstj.: Krlstján Jónsson frá Garðsstöfium.
^ L'ingstœrsta úiral bæjarins ^
af Yiudlum og ci»arettuni.
gj Ennfiemur munntóbak og «
tíiskorift r'ól íverslun
tGuðrúnar Jónassoa. g
HBJHHHHHHH
ÍSAFJÖRÐUR. 18. J Ú L í I9i6.
37. bS.
XV. árg.
f
Jón Ólafsson.
20. niars 1850— 11. jólí 1916.
Þeir t.ýna nú óÖnm tölunni, eldri
stjórnmálamennirnir og blaðamenn*
iinir, sem markað hafa spor í lift
þjóðariunar um síðastamannsaldur.
Björn og Skúli ei u báðir fallnir frá,
og Jón Óiafsson er nú einnig hnig.
inn í valinn. Hann byrjaði að fást
við blaðamensku og stjórnmál löngu
íyr en Björn og góðum tveimur
áratugum áöur en Skúli, en entist
vel þrátt fyrir hvíldarlaust strit. og
stríö mestan hluta æfinnar, og
brsytilegil lifsferil en fiestra eða
allra samtíðaimanna hans. Andlega
veikiun er ekki hægt að merkja á
því sem hann heftr ritað upp á
siðkastiö, en nokkurrar vanheilsu
haíði hann þó kent síðari árin.
Hann varð því sem nsest bráð*
kváddur; fékk slag seinni hluta
BÍðaBtl. þriðjudags, og var látinn
kl. 11 um kvöldið.
Æflferill Jöna Ólafssonar er svo
margbreytilegur, að engin tök eru
á að lýsa honum stuttlega. Hér
verður þvi að eins drepið á ögn
af þvi helsta.
Jón var fæddur 20. mars 1850
á Kolfreyjuetað i Fáskrúðsflrði,
aonur Ólafs Indriöasonar pvests þar
og konu hans Þorbjargar Jónsdótt*
ur. Hann var settur ungur til
menta, en heetti námi i latinu-
skólanum í flmta bekk. Gerðist
hann fyvst ritstjóriblaðs er ,Baldur“
hét, 16 ára gamall; í blaði
birtist hinn nafnkunni íslendingai
bragur. Hlaut J. ól. þá sektir
allmikiar og hélt tii Noregs, en
blaðiö leiö undir lok. Kom haDn
heim aftur eftir eitt ár og stofnaði
annað blað, .Göngu Hrólf*, en það
hætti brátt aftur vegna þess, að
Jón þótti nokkuð hvassyitur i garð
Hilmars Finsens stiftamtm., síðar
landshöfðingja, er fékk haun dæmd*
an i háar sektir og bannaði prentun
& bláðinu. F6r Jón þá til Améiíku,
alla leið tii Alaska, og dvaldi þar
til 1875.
Arið 1877 Btofnaði hann enn biað
á Eskiflrði, er „Skutd* nefndist og
gaf það út í næstum 3 ár, en
keypti .Þjóðólf* 1882 af sr. Matth.
Jochumssyni, aameinaði ,Skuld*
við hann og var ritstjóri .Þjóðólfs*
í iúm 3 ár, 1890 flutti Jón aftur
til Ameriku og íékst þar viö rit*
átjórn Heimekrlnglu og Lögbergs
og fleiti blaða, og um t.íma vav
hann ritstjóri norskt blaðs í Chicago.
— Bókavarðarstöif stundaði hann
einnig vestra þessi ár. Vorið 1897
kom Jón heim, alfluttur frá Arne*
riku, og gat þá uin hríð út blaðið
,Nýju öldina* en það vaið skamm*
líft, og var því síðan breytt i
tímarit og komu út af þvi fáein
hefti. Síðan fékst Jón Ólafsson
ekki við blaðamensku þartill903
að hann tókst á hendur ritstjóm
blaðsins „Reykjavikur*, sem þá var
aðallega auglýsinga og skemtiblað,
en var bieytt í stjórnmálablað
eftir stjóinaiskiftin 1904 og var
hann ritstj. Rvíkur ýmiat einn eða
stjóinmálaritstjóri til þess blaðið
hætti 1914. Síðan heflr hann ekki
fengist við blaðamenskusvoteljandi
sé, en síðaii árin heflr hann unnið
að samningi Islenskrar orðbókar,
sem hann heflr notið styrks til
þess að semja hin síðari árin. Fyrir
utan þetta, sem hér heflr verið
talið, liggur mikið af ritveikum
eftir hann. Meðal annars þýðing
á bók Stuarts Mills „Um frelsið*
og nokkrum af sögum Björnstjeine
Björnsons. ,Sfafióf viðskiftafræð-
innar* heitir bók sem hatnn samdi
að mestu og út kom fyrir nokkrum
árum. Ljóðmæli hans hafa þrisvar
komið út, fremut' lítil að vöxtum,
enda hafði Jón öðru að sinna í
líflnu en ljóðagerð, en hvatninga'
kvæði höfðu án efa mikil áhrif á
sinum tíma. Jón segist. sjálfur
ekki gera tilkail til þess að fá
útmældan Btóran blett á skálda*
vanginum, en kveðst viija eiga þann
blett einn og út af fyrir sig. Auk
þesaa heflr hann skrifað margar
tímaritsgreinar (í Andvara og víðaij
sumai' langar og ítarlegar. Bókaölu
og prentsmiðjurekstur fékst hann
og við ura skeið og spjaldskrár'
samning fyrir Landsbókasafnið. —
Alþingismaður Sunn-Mýlinga var
Jón fyrst kosinn 1880 og átti sam»
fleytt sæti á þingi til 1890, er hann
fluttist til Ameríku. Aftur varð
hann konungkjörinn þingm 1905,
®n sagði af sér þingmensku þá í
þinglokin, og loks var hann kosinn
ó þing í Suður-Múlasýslu 1908 og
aftur 1911, en gaf ekki kostásór
oftar.
Jón Ólafsson heflr int af hendi
mikið og merkilegt starf sem blaða>
maður, rithöfundur og þingmaður,
og þótt blaðamenska hans sé eigi
jafn festumikil og hjá sumum hinua
eldri blaðamanna, vegna þess að
hann var að jafnaði stuttaD tíma
við sama blaðið, þá er hanu að
mörgu leyti mikilhæfast.i maðurinn
i þeirri sveit.
Hann var lang fjölhæfasti blaða-
maðurinn ; skrifaði jöfnum höndum
um skáldskap, verslunarmál, fjár-
rnál, stjórnmál og fjölda margt
fleiia, og ávalt var mikið að græða
á því, sem hann lagði til málanna,
þegar hann t-ók sig til. Maðurinn
var bæði fjölfróður og skarpur að
skilningi ineð afbrigðum, og ekki
varð honum skotaskuld úr að koma
orðum að hugsunum sínurn. Hann
ritaði manna sléttast og Ijósast mál
og var öðrum fremur sýnt um, að
rekja sundur öll málsatriði og gera
erflt.t mál og flókið hverjum manni
auðskilið, enda voru greinar hans
oft ítarlegri og máJsatriðin krufln
betur til mergjar en títt var hjá
öðrum blaðamönnum. Margt var
samt fundið að Jóni sem blaða>
manni, einkum þótt.i hann klúr-
yrtur og keskinn við einstaka
menn um skör fram; átti og oft í
brösum miklum um dagana, og
hafði ýmist betur eða ver i þeim
hjaðningavígum. En það mun
sanDÍ næst, sem blað eitt, er stóð
utan við flokkadeilur hór á landi,
sagði um Jón fyrir nokkrum árum:
„Þeir blettir, sem helst lýta
blaðamensku hans, munu fljótt
gleymast. Hitt mun lengur verða
í minnum haft, að hann vav að
öðru leyti mestur hæflleikamaður
sinna samtíðarmanna í íslenskri
blaðamensku.*
Hinna sömu kosta gætti og í
þingmensku Jóns, sem í ritmensk-
uDni. Hann var eÍDn af fjölfróðustu
þingmönnum, enda hafði hann
margbieyttari lífsreynslu við að
styðjast en flestir þeirra, hraðvirkur
meö afbrigðum og með mælskustu
mönnum á þingi. Var hann einn
þeirra, er Jengst um fjölluðu um
vandasömustu mál þingsins, og tók
manna mestan þátt í störfum þess.
Hann átti og frumkvæði að nokkr-
um merkum nýmælum, sem hér
verða eigi talin, en geta má þess
að hann átti mikinn þátt i lögun*
um um stofnuD Landsbankans;
hafði kynt eér það mál rækilega
og skrifað um það merka ritgerð
í Andvara. — Ókostir hans komu
líka fram á þingi: festuleysi oft og
tið skoðanaskifti, einkum á fyrri
árum hans, en bæði á þihgi og á
mannfundum gætti hann nær ávalt
kurteisi og stíllingar í umræðum.
Fyrir utan það, sem hór heflr
talið, liggur mikið eftir Jón af rit»
verkum ýmiskonar, t. cl. Vesturfara-
túlkur, Staíróiskver, Móðurmáls-
bókin og svo þýðingar. Heflr hann
auðgað mál vort meðfleiri nýyrðum
en nokitur annar maður, mörgum
injög góðum. Kenslustörf stundaði
hann alt af að öðruin þræði, einkum
enskukenslu, og mi viðskiftafræði
i verslunarskólanum.
Jón var kvæntur Helgu Eiriks-
dóttur bónda irá Karlsskála í R*yoJ
arflrði, og eru fjögur börn þeirra á
lífl: Ólafur, tannlæknir í Chicago,
Sigriður, gift Agúst.i H. Bjarnasyni
prófessor, Gisli, íitsimastjóii, og
Páll, stúdent, í Ameríku.
Jón Ólafsson hefir komið svo
niikið við sögu þjóðarinnar nú um
flmmtíu ára skeið, að margt verður
sjálfsagt um hann sagt, og nafn
hans gleymist varla biáðlega, en
hvernig sem dómar kunnaaðfalla
um hann, þá er þat víst, að með
honum er fallinn frá einhver mesti
hæfileikamaður þessa lands.
Gamla ísland á honum, þrátt
fyrir alt, mikla þakkarskuld að
gjalda og spor þau, er hann heflr
markað i þjóðlíflnu, mást trauðla
út þessa öldina, þvi hann var af-
burðamaður í mörgu.
Landslista-þefnr Njarw.
Vér viljum ráðleggja hin-
um afbakaða irelmspostula,
að gefa sig heldur að því
fyrir alvöru, að versla með
skötubörð og gráfikjur,
en hlutast til vm pólitík
landsins.
(„Dagskrá*).
Njörður hefir undantarið verið
að þefa úr sporum Hannesar
Hafsteins, því ekkert sér hann
gleraugnalaust, eitir því sem
honurn segist sjálfum frá, og þau
kvað altaf liggja brotin á búr.
hyllunni. Blaðtetrið íer því ettir
þvi, sem því finst að hlutirnir
hljóti að vera eða hafa verið,
og þessvegna skyldi enginn turða
sig á, þótt hann leiði aidrei rök
að neinu því sem hann ter með,
en slái öllu föstu þegar í stað.
Útaí hinum persónulegu illgirnis>
árásum hans á Hannes Haistein,
hata Vestra borist greinar, sem
hann birtir þó ekki að svo stöddu,
því blaðið álítur ekki vert að
svara slíkum þvættingi orði til
orðs; varla hugsanlegt að nokkur
maður leggi eyru að slíku. Tii
t dæmis áfellist hann H. H. tyrir
að hata tekið lán hjá Dönum,
rétt eins og hann hafi gert það
upp 4 sitt eicdæmi. Saonleikurr