Vestri - 08.08.1916, Blaðsíða 1

gsssK&s
Blanksverta, 1
af bestu tegund, otf
a
reimar fæst altat bjá ||
Ó. J. Stefánssyni.
Kitstj.: KristjáD Jónsson irá Sarðssíöður.
S L:V]gst.ærsta úi t.iI b.vjai itt* ffl
af TÍHdiumogcigarcttum. ***
Knnfiemur mmmtóbak og i
^skorið riói ivetslun
Guðrúnar Jónasson.
fflfflfflfflfflfflfflfflfflfflfflffl
XV. áro.
Þorvaldur Jönsson
fyiv. læknir og bankaútbússtjóri.
Hann fæddist 3. septbr. 1837
að Kirkjubæjarklaustri. Foreldrar
hans voru tnerkishjónin Jón
Guðmundsson,- þá umboðsmað*
ur, síð ir ritstjóri ÞjóðóUs, og
Hólmfrfður Þorvaidsdóttir, próf.
og sálmaskálds, Böðvarssonar.
Utn ætt hans vísast að öðru til
tímarits Jóns Péturssonar II. og
niðjatals Þorvalds Böðvarssonar.
Á uppvaxtarárunum var hann
•11 oftast þjáður af suilaveiki, og
um 10 ára að aldri var hann
fluttur ríðandi f söðli austur að
Vallanesi, til Gtsla læknis Hjálmt
arssonar, og dvaidi þar vetrar*
langt til lækninga. Frambúðap
bata iékk hann þó fyrst fyrir
veikinni eftir uppskurð, sem á
honum var gerður í Khöfn.
Hann varð stúdent frá Reykja>
víkur lærða skóla 1857, með I.
einkunn og sigldi þá sama ár til
Kaupmannahafnar og las læknisi
fræði þar við háskólann árin 1857
og 1859, en þá hafði ágerst svo
veiki sú — sem hann gekk með
írá barndómi, að hann varð að
leggjast þar á sjúkrahús og var
gerður á honum holskurður. —
Vegna þessarar heilsubilunar
hvarf hann heirn til Reykjavíkur
og las þar áiram læknisfræði hjá
dr. Hjaltalín, uns hann vorið 1863
gekk undir próf i læknisfræði.
Danska stjórnin hafði, eftir til-
lögum dr. Hjaltalíns, ettir tals-
verða rekistefnu gefið leyfi til
þess að læknaetni maettu ganga
undir embættispróf í Reykjavik,
og varð Þorvaldur sál. sá fyrsti
sem gekk undir íslenskt lækna-
próf, sem hann lauk með I. eink.
Sama ár og hann lauk prófi
var hann settur héraðslækDir í
>nyrðra læknishéraði Vesturamtsi
ins< og veitt það embætti 6. febr.
1865.
Læknishérað þetta náði þá
yfir Barðastrandar ísafjarðar- og
Strandasýslur, en 1870 varð
Ólaiur Sigvaldason héraðslæknir
í Strandasýslu og austustu hrepp'
um Barðastrandarsýslu, og 1881
varð D. Sch. Thorsteinsson hér-
aðsl. í vesturhluta þeirrar sýslu.
Nærri má geta, hversu erfitt
alíkt embætti, sem læknisembætti
í >nyrðra læknishéraði Vestur.
amtsins<, hefir verið, og sennilegt
»ð það hafi verið, eins og Björn
ÍSAFJÖRÐUR. 8 ÁGÚST 1916.
Jónsson segir i Sunnanfara, >iík-
lega örðugasta læknisumdssmi í
heimi<. í slíku iandflæiíii, því
nær veglausu og án reglubund-
inna ferða sjóleiðina, gat læknis'
þjónusta varia orðið til verulegra
nota fyrir önnur héruð en þau,
sem lágu næst læknissetrinu, en
víst er um það, að Þorvaídur
hefir A þeim árum farið víða um
héraðið í lækningaterðum, því sá
er þetta ritar minnist þess, að í
viðtali við hann gat hann um
ferðir sem hann hefði farið norður
í Strandasýslu og vestur á
Rauðasand i lækningaferðum.
At læknisverkum þótti honum
takast aðdáanlega vel að hjálpa
konum við tæðingar. Lausn frá
læknisembættinu tékk hann 15.
nóv. 1900 og var þá elsti læknir
landsins.
Þá er Þorvaldur sál. tók við
embætti settist hann að hér á
ísafirði og bjó hér ávalt síðan.
Æfisaga hans er samtvinnuð
sögu þessa bæjarfélags í frekan
helming aldar og verður sú saga
ekki rakin hér, on áðeins drepið
á helstu atriðin í starfi hans.
Þorvaldi sál. var líklega framar
öllu öðru sýnt um fjármál og
duldist honum því ekki hversu
áriðandi það er, að innræta fólki
sparsemi og ráðdeild í tjármálum.
Hann kvaðst hata, frá því er
hann fluttist hingað, hugsað um
hvernig glæða mætti þenn*n
hugsunarhátt hjá tólki, án þess
á því bæri að >læknirinn< væri
of mjög að vasast í slíku, utanhjá
hinu umfangsmikla embætti. Og
kom þar að, að fyrir hans for-
göngu var stofnaður sparisjóð.
ur á ísafirði 19. apríl 1876.
Til þessa hafði hann fengið
liðsinni ýmsra góðra manna í
Isafjarðar' og Barðastrandarsýsl'
um, sem gerðust jafntramt
ábyrgðarmenn sjóðsins, ásamt
sjálfum honum.
Óhætt er að fullyrða að Þorv.
sái. átti upptökin og aðalþáttinn
i þessari peningastofnun og vann
langmest allra manna að starf'
rækslu henuar, enda var hann
alla tið gjaldkeri sparisjóðsins
og hatði allar framkvæmdir á
hendi fyrir sjóðinn. Sjóðstofnun
þessi var Þorv. sál. brennandi
áhugamál, enda lét hann ekki
staðar nutnið við að fá natnið
tómt, heidur vann að því með
hiuum mesta áhuga að efla og
tryggja sjóðinn sem mest og best,
•nda var samlagsíéð í apriUok
1404 orðin um ^/4 miijón kr. og
skuldlausar eignir sjóðsins um
18^/a þús. kr. Þetta er álitlegur
árangur ai góðri starfsemi, enda
mun hans lengi minst með mak.
legu Jofi íyrir atskifti hans af
þessu máli.
Engu síður var honum og með
stjórnendum hans umhng«ð um
að tryggja þessa peningastofnun
í tramtíðinni. Þegar útbúin frá
Landsbankanum og Islandsbanka
voru stofnsott hér 1904 varð það
að ráði að eftirláta I.andsbank*
anum sjóðinn og mun þó Isl.b,-
stjórnin hafa boðið Þorvaldi sál.
betri launalcjör, en Landsbanka<
stjórnin gerði, ef sparisjóðurinn
yrði látinn hans útbúi f té, og
hann, að sjálfsögðu, tæki við
forstöðu Islandsbankaútbúsins.
F.ignir sjóðsins gengu til efl<
ingar landbúnaði í Norður< og
Vestunlsatj.sýslum og til sjóð<
stofnunar til jarðakaupa handa
Isatjarðarkaupstað.
Árið 1904 var stofnsett hér á
ísaf. útbú frá Landsbankanum,
að mestu með samlagsfé sparii
ajóðsins, og varð Þorv. sál. fori
stjóri þess frá byrjun þar til er
hann sökum vanheilsu, lét at þeim
starfa árið 1914. Þessa stöðu
rækti hann með áhuga og sami
viskusemi og þeirri vartærni sera
honum var eiginleg í meðferð á
fé annara, engu síður en sjálfs
sín, enda hlaut hann viðurkeun*
ingu Landsbankastjórnarinnar
fyrir þessa starfsemi.
Þorvaldur sál. fann sárt til þess,
eins og margir aðrir læknar þessa
lands, hversu erfið og í mörgum
tilfellum gagnslítil öll læknishjálp
er, þegar hjúkrun vantar handa
hiuum sjúku; þess vegna gekst
hann fyrir stofuun sjúkrahúss hér
í bænum og. safnaðifé innanlands
og hjá eriendum kunningjum
sínum til að koina þvi á fót og
var stofnun þess nær eingöngu
dugnaði hans að þakka.
Póstafgreiðslumaður var hann
hér á Isafirði um fleiri áratugi.
Hann var sæmdur riddarakrossi
Dannebrogsorðunnar 28. mars
1899.
Af bæjarmálum og félagsmáli
um þessa héraðs hafði hann
mikii afskifti, var lengi í bæjar<
stjórn hér og sáttanefndarmaður
í fjölda ára.
Ári síðar en hann kom til
bæjarins, eða 28. ágúst 1864,
kvongaðisthann frændkonu sinni,
Þórunni Jónsdóttur prests Hjart<
30. bl.
arsonar frá Gilsbakka. Þau áttu
7 börn, 2 syni og 5 dætur,
Synirnir eru: Jón, héraðslæknir
á Hesteyri og Ólafur, verslunarm.
í Kaupmannahöfn. Dæturnar:
Hólmfríður, gift Árna Jónssyni,
forstjóra A. Asgeirssonarverslun«
ar hér, Helga, gift séra Páli
Sthephensen í Holti, Gyðríður,
gift dr. Birni Bjarnasyni, Kristin,
ógift og Sígríður, gift Þorvaldi
Krabbe, landsverkfr.; hún andað*
ist árið 1905. Auk þest ólu þau
hjón upp að mestu Þorvald
Benjamínssoa verslunarfulltrúa og
fleiri ungmenni voru langdvölum
á vegum þeirra hjóna.
Heimili þeirra hjóna var um
langt skeið eitt hið mesta gesti
risnis og glaðværðarheimili hér í
bæ, sem sönn ánægja var að
dvelja á, enda var Þorv. sál.
orðlagður voitandi á heimili sínu
og oft hafði sá er þetta ritar
ána^gju að sjá hversu kátur og
fjörugur gamli maðurinn varð á
seinni árum, þegar gestir voru á
heimilinu. Konan og börnin,
meðan þau voru heima, gerðu
og sitt til að auka á glaðværðina.
Hann var snyrtimaður mikill í
framgöngu og hafðl glögt auga
fyrir því sem betur mátti fara og
til prýðis verða, enda kom hann
upp mjög snotrum trjá< og blóm>
garði hjá íbúðarhúsi sínu. Dvaldi
hann þar marga stund sér til
ánægju, því hann hatði hið mesta
yndi at blómum.
Hann var djúphygginn, gjör-
athuguli og hinn mesti starfsi
maður. Reglusemi haus og ráð*
deild var við brugðið og skyldu<
rækinn var hann með afbrigðum.
Þeir sem lítið þektu hann gátu
álitið hanu stirðan og óþjálan og
jafnvel kaldlyndan, en ekki þurtti
annað en kynnast honum dáh'tið
á heimilinu og veita eftirtekt
hversu frábærlega batngóður
hann var, til að sjá að hann
>átti þó til blíðu<, eins og ætt<
jöiðin hans, og þeir sem unnu
undir handleiðsu hans fundu, að
þótt hann væri óspar á að ávíta
þá fyrir það sem miður fór, þá
>hann meinti alt veU.
Hann var metuaðargjarn og
vildi ekki láta hlut sinn eí þvf
var að skifta, og þá oft þungur
mótstöðumönnum sínum,euhverj<
um raanni ráðhollari þeim ic til
hans leituðu, og þair voru margir.
Arið 1913 sendu nokkrir borg<
arar þessa bæjar honum skraut-
ritað ávarp og færðu honuoti