Vestri - 26.09.1916, Blaðsíða 3

36. bl.
VÍStHl

Úr íyrirlestrum.
(Eftiv 0. Hjáltason).
II.
Englendingar.
Framh.
Dnskar listir or frclsl.
í iÖKrum listuin yfirleitt ná
E.jjglendingar líáuinast Þjóðverj.
um.
knýr þá nú til að skylda menn
til herþjónustu.
- tíygKÍiMíar þeirra eru að visu
góðar o«r snildarlegar. Enmál-
verk þeirra Og UkneskjuliU held
t.g að sé varla eins iallegt o<
hjá Þjóðverjum.
Og í sönglist eru þeir' að
‘minsta kosti Þjóðverjum miklu
síðri.
En svo yfirganga þeir Þjóði
verja í skáldskapnum, þvi ekkert
sjónleikaskáld þykir á við Shak-
speare. Engin söguskáld Þjóð
verja ná trúarsöguskáldiuu Bun-
yan, eða terðasöguskáldinu D.
Foe, sem bjó til Robinson, bestu
barnabók; eða háðsöguskáldinu
Svi/t. Og óvíst hvert rómana-
skáld Þjóðverja jafnast á við
ensku rómanaskáldin W. Scott,
Dickens og fleiri.
Miltons Paradísarmissir á eng-
an jafnoka í þýskum skáldskap.
Hcimskvalaskáldið og frelsis-
hetjan Byron er víst jafningi
Schillers og slagar hátt upp f
Goethe. Og enginn hefir lýst
hörmungum líisins átakanlegar
en Byron. Og með því hefir
hann vakið hluttekning manna
fyrtr bágstöddum betur en flest
önnur skáld.
Ekki held eg að Þjóðverjar
eigi neinn hershöfðingja á sjó á
við Nelson, og varla neinn á landl
á við Wellington.
Bismark ber vfst at öllum
enskum stjórngörpum i slægð og
horku. En Gladstone er aftur
honum moiri í mannúð og trjálr
lyndi. Enda er stjórntielsið og
snnars flcst frelsi svo miklu
meira á Englandi en á Þyska»
landi, já meira en i flestum öðr.
um löndum.
Georg Brandes telur þennan
helstan mun á þýskri og enskri
stjórn;
A Englandl ræður þingið mestu
og ábyrgist gjörðlr sinar fyrir
alraenningi. t>ar er trjáls verslun
tyrlr innlenda sem útlenda, þar
er fullkomið prenttrelsi og Utið
hervald.
En á Þýskalandl rmður keisar.
inn og ráðgjafar hans mestu og
hann ábyrgist gjörðir stnar fyrir
guði einum. Þar erú ýmlsleg
bönd á viðskiftum og á prent*
frelsi.
En Eogtendlngar hata öll þvi*
llk bönd.
Herlög þeirra hafa lengi verið
allra herlaga frjálslegust. Þeir
•kipuðu engum að berjast nema
þeim sem vildu. Þeir keyptu sér
rnenu i hernað slnn. En oeyðin
Eusk trúrækiii og mannúð.
í trúrcekni eru Englendingar
öllum þjóðum fremri.
Hvergi hefir kristindómurinn
náð eins góðum tökum á mann*
kyninu eins og á Englandi, ettir
því sem eg hefi komist nsest.
Engin þjóð hefir eins duglega
eflt guðsríkið í heiminum.
Engin þjóð hefir verið eins
kaposöm og mikilvirk í að
þýða og útbreiða biblíuna á
allra þjóða mál um allan heim.
Engin þjóð hefir verið eins
dugleg að kristna ókristnar
þjóðir.
Á Englandi eru voldugustu
kristniboðstélögin.
En sé kristniboðsstarfið dæmt
eltir efnahHg, þá hugsa eg að
Norðmenn verði mestir. Því
þeir eru fátæk smáþjóð, og marg
■ar trúboðsgjafir þar eru eins og
»gjöf ekkjunnarr.
Engar kirkjur jainast nú á við
snsku kirkjufélögin í mannúðan
störfum. Eitt at þeirra kristilegu
mannúðarfélögum, »The Christian
social union<; stotnað i889,start.
ar að þvt að gjöra alt viðskiftalít
mannúðlegra og réttlátara, bæta
kjör vÍDnulýðs og efla verslunar-
ráðvendni.
Á Englandi er aðalból flestra
kristilegra félaga ungra manna.
Þaðan hefir K. F. U. M. upptök
sin, stotnáð um 1850. Nær nú
yfir allan krUtna heiminn, þar
sem andi Lúthers, Zívinglis og
Kalvins ríkir í trúarbrögðunum.
Þaðan eru kristileg stndenta-
félög komin, runnin út at K. F.
U. M., stofnuð kringum 1880.
Þaðan er krislileg bróðernis-
hreyfing kom'n, stofnuð um
1906—1908; ætlar hun að efla
trúrækni og mannelsku f heim.
lnum.
Þaðan eru Kvekararnir komn*
ir. Þeir eru mestu friðarpostular
heimsins. Þeir eru sannkrijínustu
trúmennirnir sem eg hefi lesið
um nú á dögum. Þeir hata
manna best starfað að því að
koma á allsherjarfriði á jörðinni;
það hafa þeir meðal annars gert
með þvf að afsegja alla herþjón-
ustu, og stundum með því að
fara vopnalausir móti alvopnuð-
um villiþjóðum og yfirvinna þær
svo með eintómri mannelsku, t. d.
eins og Wilhjálmur Penn gerði
við Indíánana í N.-Amerlku; og
eins með því að tara með alla
eins og bræður og systur væru.
Þelr hafa gengið manna fyrst
og best fram í þvf að efla trúari
bragðafrelsið, einnig bindindið
og kvennfrelsið. Eios f að at'
nema þrælahaldið og bæta kjör
atbrotamanna ■ og afnema eiðinn.
í ensku löndunum eru llka
aðalstöðvar kvennfrelsins. Enda
hafa miklir góðskörungar kvenna
verið á Englandi, t. d. kvekara-
í nýju búðinni i Siifurgötu
læst siiki af öllum tegundum sem hægt er að hngsa sér. Þá eru
slifsin af öllum regnbogans litum. Svuntutauin svörtu, sem ekki
geta sMtnað, og hin sem aidrei slitna. Hvít léreft fl. tog. Tvlst>
tau, fl. teg. Efut í verkainannaskyrtur. Kjólatau. Hrcug|»>
fataetni. SJ»l. Káputau. ttegnkápur, karla og kvenna. Chovtot.
Naiikin. Áteiknaðir dúkar ogniilliverk. Gólftopparenningar.
Handklæðl. Baðhsndklæði. Vtskastykki. Kástar. Skrúbhnr
og burstar af öllum teg. UeyktðbRk og clgaretturnar, sem allar
dömur höluðstaðarins reykja. Peiitugabuddiir og vcskt. Bár-
hurstar. Hárgrciðar og kambar og uiargt og margt fl.
Komið og skoðið áður en þið gerið kaup annarsstaðar.
Vörurnar mæla með sér sjálfar.
frúin Elísabet Fry, engill fangelsi
anna og Florence Nightingale.
engill sjúklinganna.
f ensku löndunum eru altra
stærslu og blómlegustu guðsrik*
isreitirnir á jörðinni
Reitir þessir eru einkum áður
nefnd kristileg félög og svo
Kvekaraflokkurina.
Einnig mikill hluti af ensku
klerkastéttinni nýju, sem keppist
við að lifa eins og sannir sjálfs*
fórnarpostular.
Til dæmis presturinn R. Doll-
ing. Hann safnaði skrílnum f
samkomuhús. giaddi hann þar
rnaunaði svo Og kristnaði, tók
þá verstu á heimili sitt og gerði
þá góða.
Englendingar hafa oft gert
mikið til að bæta úr böli annara
þjóða, sent samskot mikil f allar
áttir til að hjálpa.
Þctta reyndum vér 1882. Þá
gáfu þeir hingað náiægt 1 hundr-
að þús. króna. Mörgum sjócnönn-
um vorum hafa þeir líka bjargað.
Og mikið hötum við grætt á
viðskiftmn við Englendinga.
Og easkur maður var það sem
allra manna best hjálpaði Jóni
Sigurðssyni úr fjárkröggunum,
um 28 þús. kr., minnir mig.
Sómi meiri Englendinguin en
oss, þótt Eiríkur Magnússon
kæmi Jóni þar á framfæril
Lika eru þeir farnir að sinna
bókmentum vOrum talsvert.
Þýða fornsögur vorar á ensku
og sumt af nýrri bókmentum
vorura, t. d. nokkra af Passíu*
sálmunum.
Við meiru er ennþá varla að
búast, því Englendingar eru oss
ólikari en Þjóðverjar, bæði í
góðu og illu. Sunnudagsrækt
og biblíudýrkan Englendlnga
vottar það. Og eusk heimili eru
ekki eins aðgengileg fyrir ókunn.
uga eins og dönsk, norsk og ltk-
lega eins þýsk heimili, hvað þá
nú íslensk. Enda er nú örðogra
að vera gestrisinn í þéttbygðu
»n strjélbygðu landi.
Margir bregða Englendingnm
gm tufflglrnd og mattiaionsþjóu-
ustu, og eins um það að þeir
hafl auðinn fyrir verðleikamælir
þegar þeir dæma um einhvern
mann. Eitthvað er satt í þessu.
Enda er það ekki svo undarlegt,
að auðugustu þjóðinni sé hætt
við að heiðra auðmanninn fyrir
auðinn.
Hitt er meiri furða, að tátæk-
ustu þjóðir skuli tyrirlíta nokkurn
heiðarlegan mann fyrir fátæktina.
En þetta er þó gert víða, einnig
stundum hér á landi, bæðl f
sveitum eg kaupstöðum, og
skuium vér þvi ekki lá Englend-
ingum mikið.
FJármark Fiiðberts Friöberta-
sonar á Suðureyii er; Heiihamrað
hægra; ekki heiirifað.
Fjirmark Jónn Jónssouar Naust-
um er: Tvírifað í stúf hagra, biti
framan vinstra.
Bakaralffirlingur .
óskast i haust
Nánari upplýsingar hjá
Johan P. Sörensen,
bakarameistara,
Vestmannaeyjum.
Tækifæriskaup
iást á 2 mótorbátum með 4 eg
6 hesta vélum, vel útbúnum að
öllu leytí.
Ný veiðarfæri geta tylgt et
óskað er.
Finnið ritstjórann eða Arngr.
Fr. Bjarnaaon.
Guöm. Hannesson
yiirdómemálfla).
Slllurgtttix 11.
SkrlMofutíini 11—9 og 4 - S.