Vestri - 04.10.1916, Qupperneq 2

VÍSífU
'
Ritfregn.
Bogi Th. Malstað: Hand-
bók í íilendinga-
* 5 g u. i. bindi. Gefinjút
af Hinu ialanska fraeðafé-
lagi i Kaupmannahöfn
1916 VIII + 223 bla.
E>etta bindi, sem er ein heiid
útat lyrir sig, nær iram að 1030.
Það er mjög fróðleg og skemti
l«g bók, sem vel mættijesa hátt
á vetrarkvöldum, þótt hún sé
eiginlega ekki til þess ætlud.
Höfundurinn byrjar með þvl
að skýra frá uppruna hinnar
fslensku þjóðar, hann lýsir ástand*
inu f Noregi í lornöld og for-
feðrum íslendinga, og gerir grein
fyrir hvaða þræðir slitnuðu og
hverjir héldust óslitnir trá Nor>
egi, þá er ísland bygðist og
landnámsmenn stofnuðu þjóðlé'
lag, Öll saga vor f 160 ár er
SÖgð í 'nánasta sarnhengi við
sögu þáttðarinnar, og er þat sagt
frá mörgu, sem flestum mun vera
ókunnugt og óljóst, sem ekki
hafa átt kost á að lesa vísindaleg
rlt viðvíkjandt sögu islands,
Það er áíorm höf, að þess
handbók vetði 6 bindi ails, og
væri óskandi, að ekki yrði mjög
langt milli hvers ^bindis; því
þessháttar handbók er alveg
ómissandi öllum þeim, sem vilja
kunna sögu þjóðar sinnar. Hing
að til höfum við ekki átt neinar
handbækur í íslandssögu. Kenslu-
bækur þær, sem wtlaðar eru
börnum og unglingum. eru eins
og segir sig sjálft, mjög lítii
hjálp fyrir fuilorðið fólk, sem
heflr fengið dálitla mentun.
Þessi handbók mun sérstaklega
vera skólakennurunum kærkomt
inn gestur.
Höf. á miklar þakkir skilið,
fyrir að hann hefir færst f fantr,
að rita þetta verk, og að það,
#ftir þessu bindi sem út er komið
að daema, verður þannig tír garði
gert, að ekki einungis skólageng-
ið fólk, en lfka alþýða manna
getur bæði halt gagn og gleði
af að eiga það.
Þeir sem gerast áskrifendur
—• fyrir árslok 1917 — að öllum
bindunum fá hvert á 2 kr.; annars
er bókhlÖðuverð 1 blndis 3 kr.
75- a“-
Vejle á Jótlandi í sept. 1916.
Ingibjörg Ólafsson.
Nýtt alþýðlegt tímarit
Ársrit hin8 íslenska írœOafélagt
i Kaupmannahófn kom hingað með
BÍÖasta póati. það er maigbraytt
að efni og inniheldur eigi ttiinna
en 10 ritgjörðir og nokkrar amærii
greinar.
Ársiitið er álitleff. rit, með
myndum, og laglega frá því gengið,
og mun mörgum geðjaat vel að því.
tað byrjar meft langri ritgjörft,
eftir þorvald Thoroddaea, um oaín”
kuBBaa vj«udMB»nB og Iwðaioug,
Armenius Vambéry. Hann fór
íyiatur Evrópumanna auatur um
Mið'Asíu ; var þaft glœfraferð mikil
og varft Vambéry aft vera i dularjj
klæðum pílagrima ftá Mekka. Bar
margt kynlegt við á ferðutn hans,
og er skemtilega frá því aagt og
aiðum ýmsra þjóða í MiðjAsíu.
Þá er fióðleg tifgjötð, eftir Finn
Jóusaon, uni „islentk fornkvœði“,
sem svo eru nefud, miðalda dans\
kvœði frá 1S. og 16. öld, fögur og
einkennileg og eiu^þau fleet of lítið
kunu á íslandi.
Ein íitgjörð er um eitraðarloft
tegundir, sem notaftar eru til mann-
drápa i ófriðinuin míkla, og fylgja
henni 4 myndir. Þá er lýsing á
Pingeyraklaustri á dögum lög-
inanns Gottrups, eftir sóra Ólaf
Gislason. fað var þá íeguist
höfðingjasetur á íslandi, og mun
inörgum þykja froðlegt að lesa þá
Iý8iugu.
t*á koniH þrjár t ilgjöiðir er hafa
veiklega þýðingu og snerta tvær
af þeim all'in almenning. Ein þeirra
er um iþróttaskola efiir Magnús
Jónsson lögfiæðing og hagfræðine,
önnur um verðlaunatjóð handa
dtiglegum og dyggum hjiium t sveit
eíiir Boga Th. Melsteð og hin þriðja
um skipulegt byggingarlag á kaup
stóðum\ fylgja henni fjórir uppt
dræt.tir.
Þá er fióðleg rilgjötð frá Róm
á dögum keisaranna og er þar
mynd af rómversku höfðingjahúsi,
er bæði vot u skrautleg og gjörð af
mikilli list. Fá er ritgjörí um
sögu daglega lífsins á Norðurlönd•*
um, eftir Troels-Lund sagnaritará
og önnur um skáldmál Bjarna
Thorarensen, mei kileg ritgjörð. Þá
eru myndir og greinar nokkrar;
ein er heitir þrjár nonkar skáld-
konur, þær er fremstar þykja nú
í Notegi. Ein af gteinunum er um
Uið íslenska frœðafélag.
þetta sýnir hve efnið er marg.
brot.ið í riti þessu. Það kostar 1
kr. 50 aura og er það í sjáifu sér
ódýrt, en heimilisfastir menn á
Islandi geta þó fengið það á 75
aura til ársloka, ef þeir gerast
áskrifendur að því. Svo framarlega
sein Ársrit þetta fær svo inarga
kaopendur á Íslandí, aft Fræðafélag*
ið fai að eins ®/4 af kostnaðinum
endurgoldiuu þaðau, verður það
framvegis selt uieð hálíviiði öllum
þeim, aem gerast kaupendur þess
nú þegar, og hækkar eigi í verði
við þá á meöan það fer ekki fram
úr 144 his. alls. Fað er vonandi
að bókhlöðuverðið komi aldrei til
framkvæmda á íslandi, en það
getur því að eins oiðið að nógu
margir kaupi ritið. Fræðafélagið
geiir tilraun með riti þessu að
koma á afar ódýru alþýðiegu riti
með ‘myndurn og margbreyttu efni,
bæði írá lslaudi og Oðrum löndum
víftsvegar á hnettinum. Takist þaö
eignast íslendingar alþýðlegt rit,
eins ódýit og aiþýðleg rit eru i
öðrum löndum, sem prentað er af
tufú þiwunda,
Reyndin verður að sýna hvort.
íslendingar vilja styðja þetta 75
aura rit, eða með öðrum orðum
eignast góða tveggja króna bók fyrir
75 aura. Þess er nú kostur, ef
menn alment vilja kaupa ÁrsvUið.
Þjóðvinafélagsbækur 1916.
Fær eru þrjár að þessu sinni:
Andvari, Dýravintirinn og Al<
manakið.
Andvari flytur fremst mynd af
Júlíusi anitm. Havsteen og æflsögu
hans, eftir Klemens Jónsson land'
ritara. Júlíus amtm. var sjálfs3gt
allmætur maður á ýmsa lund, en
raeðan Andvari hefir það hlutveik
með höndum að flytjaæfiminningar
þeirra manua, er skarað hafa fi arn
úr sinum samtíbarmönnum sýriipt,
þó sem hann hefði að skaðlausu
mátt. biða, því allmargir menn, er
slíkt verður sagt utn, liggja enn
óbættir hjá garði.
Næst er ritgeið, eftir Þoiv. Thor
oddsen, um veðiáttu og landkosii
á íslandi i fornöld. Fróðleg titgarð
sem vænta má af þeim höf.
Enn utn þjóðfundinn heitir næsta
grein. eftir Kl. Jónsson landritara.
í*á eru bréf Gísla læknis Hjálm-
arssonar ásamt grein um hann, eftir
Pál Eggert Ólason. Gisli var hin
besta stoð Jóns Sigurðssonar á
Austurlandi um sína daga.
Um landsréttindin ritar Eggert
Briem frá Viðey, stutta eD gagnorða
grein.
Enn er þar ritgerð um Skafta
lögsögumannjÞóroddsson, eftir séra
Janus Jónsson, og að siðustu fjögur
smákvæði, eftir Hannes Hafstein.
Dýravinurinn hefir eins og áður
meðferftis mikið af laglegum dýra*
sögum. Hefir Tryggvi Gunnarsson
iagt til mest efnið sjálfur.
Loks flytur Almauakið tnikinn
og margháttaðau fróðleik, fréttir
og skrítlur, eins og ávalt áður. •—
Myudir eru þar af þeim mönnum
tveiinur, er mestan þáttu áttu i aö
koma Panamaskurftinutn í fram-
kvæmd, Gorgns og Goethals, ásamt
sögu Panamamáisins, eftir Þ. G.
Glímubók.
Gefin útaf íþróttasambandi
ísUnds.
Bók þessi er samin af flmm
færustu glímuniönmim syðra, segir
i formálanum, er allir hafa fengist
mikið við glímuna og útbreiðslu
hennar siðari árin. Er fyrst rakinu
uppruni gliinunnar og iðkun hennar
á hinum ýmsu tímum, og týnd til
ummæli manna um glímuna úr
fjölda bóka og tímarita, meðferð
hennar á hinum ýmsu tímum,
hnignun hennar og framför.
Þá er kafli um glímuvöll, glímu*
tök, búnað o. s. frv.
Og svo langur kafli um giímuna
sjálfa, hverju taki lýst itariega út
af fyrir sig rneft mikilli nákvæmni,
áaarnt uyudum af glinundi mönu-
um, þar sem hvert bragð er sýnt
sérstaklega.
Ennfremur eru þar stuttorftar en
gagnorðar bendingar til glímumanna
og aft lokuni fyrirmæli um íslenska
glímu, sett af í. S. í. 1916.
Yfirleitt er bókin hin eigulegasta
og ætti að kom.ast í hendur sem
allra fiestra rnanna, er við íþróttir
fást. En einkum æt.tu fólög þau,
er búast við að iðka glimuna að
afla sér hennar hið fyrsta, til þess
að nauðsynlegt samræmi fáist um
byltur og brögð í glímunni, sem
nú niun víða nokkuð á reiki. —
Bókin er að öllu hin eigulegastn,
prentuð á góðan pappir og mynd-
irnar hafa tekist vel.
Áskorun
tll ullra kosningabærra kvunna,
S'jórn Landsspítalasjóðs íslauds
leyíir sór hér með að skora á
kosningabærár konur i öllum kjön
dæmum landsins, að gangast fyrir
þvi, að fyrirspurn verðigerð áöllum
þiugtnálafundum landsiusnúí haust
til þingmannaefuanna um afstöðu
þeirra til Landsspítalamálsins 6g
fá þingmaDnaefnin til að lýsa yflr,
hvort þeir sóu hlyntir fjárveitingu
á næsta þingi til þess að gera
ábyggilega áætlun uin stofnun
Landsspitala.
Væntum vér þess, að allar þær
konur, sem kosningaírétt hafa, veiti
þessu fyrsta sameiginlega áhugamáli
islenskra kvenna, sein haflð er í
minningu um jafnrétti vort 1 stjórn^
málum, þann stuðning, að Ijá fylgi
sitt, aft öftru jöfnu, þvi þingmannsj
efni, er heitir þessu máii eindregnu
fylgi sínu á næsta þingi.
Reykjavik, 23. sept. 1916.
Ingibjörg H. Bjarnason.
Pórunn Jónassen.
Inga Lára Lárusdóttir.
Hólmfríður Árnadóttir.
Ottðríður Ouðmundsdóttir.
Elín Jónatansdóttir.
Laufey Vilhjálmsdóttir.
Jónina Jónatansdóttir.
Ert'ðaprinsgrclntn. Mér er
sagt að fylgismenn Skúla Th. (erffta»
prinsins) séu aö breiða þaft út, um
sýsluna, aft erfðaprinsgreinin í 36.
bl. Vestia sé eftir séra Sigurð í
Vigur, eri hún er eftir ritstjórano,
eins og venja er unr nafnlausar
greinar. Til Þess að fyrirbyggja
frekaii sögusagnir um betta skal
þess gotið, að ég haföi aldrei hitt
sr. Sigurð að máli eftir að Njarðar*
grein Skúla birtist, ogþartil 2—3
dögum eftir að erfðaprinsgreinin
var fullsett.
teir kjósendur, sem vtlja taka
upp fyrir prinsinn sinn, út af þeirrl
grein, skulu því beina skeytum
■inum tii min, og mun þeim veiða
svarað eíti. þvi ssm tiiuíui gafst
til. Kr, J.