Vestri - 21.09.1917, Blaðsíða 1

Tréskóstífivé
og trébotnar
nýkomið til
0» J. Stefénssonar.
rf\
.

i

fc'-:'í r'\ J-
¦ ¦1
.AÁÁéiÁÁÁÁAA,
Ný- o i 1 í '.'!•( sluti
Guðrúnar Jír-asson:
SlifVi, 'rá 2.75 - 7,00.
'Siiki í svuntur 800 2300
é
Ultstj.: Kplstjási Jónsson f'rá Carðsstöðum.
s
XVI. ápö.
ÍSAFJÖRÐUR. 2i. SEPTEMBER 1917,
3#. bl.

Um móiðnaö.
Hin niargvtalegu ófriðarvanðræði,
sem dynja ytir hehninn, knýja
þjóðirnai' til ýmsra öryggisráðstaN
ftr og hagnýtingar á eigin gæðum
landanua, er vafalaust verður t.il
mikils g<iðs í franitiðinni. Sannast
þar hið íornkveðna: Fátt. er svo
með öllu ilt,, að ekki boðí nokkuð
gott. l
Eit.t meðal þessara er hagnýting
inósins. Hún er tú að koinaet á
það stig i löudunum, að nienr. eru
farnir að vona að mórinn vetði
gerður jafngildi kola.
Alþingi samþykti þingsályktun-
biillögu um að skora á stjórnina
„að lita rannsaka hvort eigi inætti
spara aðflutning á eldsneyti með
því að vinna íslenskan inó og kol
í stóruin stíi, og bæta, samkvæmt
nýjustu aðferðum sem nú eru
kunnar."
Stjórninni var og heimilað fo til
undirbúnings þessu máli.
Fer hói A eftir greinargerð
bjaigráðanefndar neðri déildar fyrir
þessHii tillögu. Er þar ríetið um
hinai' nýjustu nióvinsluanfeíöir sem
nú Oiii efst íl baugi:
„Eldsneytismálið hefir nokkrnm
sinnum komið til uinræðu í nefnd
inni, og þá einkum verið rætt um
kolanam hér á landi. Nýlega barst
nefndinni erindi um móiián; fra
Pork, Þ. Clementz, með ymsum
mikils vei'ðum upplýsingum nin
nýjuetu framfarir í meðferð á nió
erlendis. Er helst svo að sjá, sem
menn haii mi lært að haguýta
nióiun svo vel, að hann geti á
venjulegum tímum jafnast við
hvwða eldsneyU seni er að gæðum
og ódýrleik, en sé margfalt ódýrari
en kol eru nú og hafa vp> ið í
striðrou, maiaður og' pressaður
eaman aftur 1 m&töflur, en su að-
ferð hafi ekki þóit borga sig vel.
Einnig megi úi þnnnó búa til svo
kaliað mókóks. Só það einkum
UOia'O i Þýskalundi í stað viðarkoia
við ýmislega malmvinslu.
Mbmjöl. En ein aðal nolkunin
á loftþurkuðum mó er sú að mala
hano og nota mjölið til eldsneytib.
Ijefir Svíinn Ekeluud starfað að
því 1 20 ár að endurbæta þá aðferð,
og getur nú á einu sumri með 2
graívélum og S2 vinnumönnum
grafið upp og lagt til þerris mó,
sem iiemur 30 þús. lestum þur.
TU þessa heflr annars þurft 20
venjulegar véiar og 300 nianns.
Mómjölið, sem úr þessu fæst, er
um 80 kg. að þyngd. fyrir hvern
hektóiiter, og er fy> irtaks elUaivoyti,
en krefur sóistakra eldstæða, sem
miölinu er blásið inn í. Áuk
verksmiðju Ekelunds byggju. Sviar
tiú 2 inómJOls-smiðjur; kostar hvor
um sig 1 miljón kr. og
framleilt 20—25 þús. ' ; ; f
mómjðlí. Verksmiðja Ekelunds
hefit fiamHtt um 16 þús. lestir
á 15 krónu! leatina, og injöiið
mikið verið nolað. — Ef þetta
skyldi reynast svo, þá erauðsætt,
að ef monáiu væri sett liér á
stofn nieð nýjustuogbestu tækjum,
þx værn islenskar mómýrai þegar
í stað orðn.ir jafngildar góðum og
vissum kolanámum í hvaða arferði
seni er, og ómetanleg eign.
Vér teljum þess vert að flytja
hér útdiátt úr fyiirlestrarkafla, er
Þork. Clemenlz lætur fylgjaerindi
sinu Er hann eftii I. G. Thaulow
framkvæmdarstjóia i „Det norske
Myreselskab" og var haldinn í
Notsk kemiwk Selskab í vetur
sem leið:
Stuitgumór og eltimór. Fram-
kvæmdarstjórinn talar fyrst um
venjuleg.m stungu- og eltimó.
Stótþingið hafi stofnað 1 niiljón
kióna lánssjóð til þess að afla þess
konar eldsueytis. Bendir hann á,
að fyrir striðið var hægt að fram-
leiða 1 lest af eltimó fyrii 5—8
kr.j einkum veiði fyriihöfnin njikil
fyista arið. Hæpið telur iiann,
að hægt sé að reka stöðuga íi am-
leiðslu á þess konar 1116 við veiijin
legar aðsiæður, vegna, þess, að
loftþuikunin sé hað tiðaifariuu;
annað mál uú, er neyðin knýr til
að uota alt er tii fellur. Til þess
að geta kept við aunað eldsneyti
á venjulegum tíma. þurfl fiamleiðs!"
an að vera aiveg viss. Miklu fé
hiiti vei ið Vitiið í ýiusui,
til þesn að tiiiua þuikuiianiðfeiðir
»oíii boigi eig, en reynst miklum
eiiiðieikuíii bundið.
Mótöflur og mókéks Þá lalar
hann um, hveniig hag ý h megi
inOinti, ef hauu ni otðinn þur á
atmað borð. Er moiinii þa oft
iiafður lil kyndingar eimvagoa.
Nú 1 eldiviðarleysinu heíiiEkeiund
þó niest selt eliimóiuii Omalaðan,
en malað aðeins úigatig. Finnar
hafa eitmig komið séi upp niómyil"
um á Ekeluiids visu.
Mögas. Mó má einnig uota til
að vinna Ur houum gas, og er sa
kostur við það, að þat niá eins
uota lakari tegundir, og mótinn
þarf ekki að vera eins þur. En
Kvennaskólinn
á Blðnduósi.
í deg kam símskeytí um að þlngið voitl
fé tii stapfrækslu skólans; þvi ákveðið að
h*nn verði sstar.fs'íektui eins og undaniarið.
Heím ivist of; fæði yfir skól lárið or 325 kr.; þess utati 25
kr. skólai»i.ild tyrir hvern nemanda.
Nemendur loggja sér tii yfirsængur, kodda og lekkjuvoðir.
Umsóknum svaruð sí.isieiðts.
Blönduóisi 14. s«-pt. 1917.
Skólauefndin.
vegna þeys, hvað fiutningui' á mó
veiðui' ætíð tiltölulega dýr, þáeiu
slik gasverk bygð við sjálfa mó-
mýiina, og gasið notað til að
fraiuleiða rafmagn þar á staðuum,
sem siðan ei leitt, í rafsímum
þangað sBm á að nota það. Ail-
margar sliícai mógasstöðvar eru
til, et' fiamleiða frá 50 til 3000
hostðfl áf rafmagni. Stærsta stöðin
er við Dammei Moor í Hannover;
vinnur hún um leið úr mónum
btennist.einssiirt, ammoníak, sem
er ágætur ábtuður.
En þ:ið er að at.huga við ofau-
gieindar aðferðir, að þær byggja
á venjulegum lojtþurliuöum stungni
eða eltimó, og eru þvi undirorpnar
óstóðugleika veðtattunnar að mikiu
leyti.
Aörarþurkunaraðferðir. Feikna
mikilli fyriihöfn og fó heiir verið
vat ið til að finua upp aði ar aðferðir
til að losna við vatnið úr mónum
en hina seinlegu og óvíssu vind-
þurknn. Eu iila heftr geugið áð
finna nokkra, setn svarar kostnaði
í vt-tijultj^uiii iiió eiu 9 hlutai ,.\
þyugtiiuni v/itn. Næst liggu að
haldn, að bei-t, . aðferðin sé • að
pressa txest at pessu vat ¦ . .
"En það er 6. löfiulegt v
að móiítin er í raun og vetu svo
hlaupkeudur, að hann pressast
sjálfur út með vatuinu, jafnvel 1
geun um ofinn dúk. Þessi sam'
loðun kemur séi reyndar vel þegar
móiinn er notaður annað hvoit
sem stungumór eða eltimór, þvi
að hún geiir hann haiðan er hatin
þornar. En þetta samloðunaiefui
fer forgðrðum, ef mórinn fiýs
blautur Þess vegna er þ.tð gamall
siður að fylia niógrativ vatni aður
vetra tekur, til þess að mólögin
skemmist ekki i kiing. Mó, seni
hefii frosið, má þá fremtir pressa,
eu jafu óvíst et að hafa frostið á
valdi sínu eins og þuikinu. Eigi
ei heldur hægt að nota móinn
Bjálfann t.il að þurka úr sér vatnið,
því að til þess að ná butt 90%
af vatni fer meira hitamagn heldur
en felst i þessum 10°/0 aí þurru
móefni. Menn hafa þá reynt að
eyða samloðunarefninu á efnaftæði-
legan há* t, með sýrum og söltum,
en of dýrt heflr það reynst. Þó
etu menn ekki með öllu vonlausir
um að linua hentuga aðferð á
þennan hátt, svo takast megi að
pressa móiun.
Rolmór. Það setn Thaulow
sesíist hafa mesta trú á, er ný
aðferí, hiu svo nefnda votkolagei ð
eða kolmóvinsla. Mórinn er hitaður
laugt, ylii suðumaik undir fargi,
svo að engin gufa getur komið
frani. Þar með eyðist samloðunin
af sjálfu sér, svo að vainiðrennur
úr honum fyriihafnailitið. Móefnið
kolast við hitann og fær i Big
meiiH kolaefni en rt.ðtir var í því.
V x þar ifteð hitamagnið. Kola-
setn i/eiðúr til . .<íð þeim
, ' 1 nii pn ssaður, -'g kemui
t úi vélunum koladuft.
'.-; notað á sama hátt. seia
s^igl var uni mómjölið, til kynd-
; ; .ir í eimvögnum 0. fl., eða
duítinu er þiýst aam u í kuimó-
t( fl.ur. Þá má og nota kolmóiun
tii gasgerðar og geta ftr houuni
mókóks, sem siðan er notjið við
jiruviusiu. Fyrsta eiukaleyiiö til
að víima kohnó vai tekið arið
1900, en koaist aldtei leugra en
á pappíiinn. Stðan hafa Sviarnir
Aif Larsen og Ekenberg gert til-
raunir með kolmóvetk, er talið var
að !'.,.¦. i g«ngið vel, en hætti þó
af fja skotti. Þar voru búnar til