Skólablaðið - 01.06.1908, Qupperneq 2

38
því, að afa ójöfnuð, stjettaríg og stór-
mennadramb í landi voru. Illa fer
þetta með stórþjóðirnar, en þó ennþá
ver með smáþjóðirnar, og vorri þjóð
yrði það bölvun og banamein. Mun-
um það, að ekki er alt fengið með
þessum miklu veraldlegu framförum.
Vanti kristindóm, guðrækni og mann-
elsku, þá verða framfarir þessar til
íls eins. Frh.
íPoul ía Cour
' • • • -A
í ýlskov
.. ‘ 13. apríl /846 -i 24 april 1908.
* ________________ .
þá eru þeir tveir fallnir frá, er einna
mest hafa unnið að því að gera
a tyðhássólann í Askov frægan ilm öll
•ríörðurlöhd. Ludvig Schröder og Poul
la Cour.
i það var sagt um la Cour: »Hann
eldist aldrei.« Hann var sí-ungur í
anda. Og æskulýðurinn elskaði hann.
Hann var vísmdamaðurinn er gera
vildi vísindin alþjóðleg og aðgengileg
fyrir alþýðu manna, láta þau vekja og
glæða hugann. þessvegna kaus liann
heldur að vera kennari við alþýðu-
skólann í Askov, en að vera við há-
skólann í Kaupmannahöfn.
Próféssor la Cour er víðfrægur
fyrir starf sitt og uppfyndingar í raf-
urmagnsfræðinni.- Með Jandssjóðsstyrk
bygði hann »rafurmagnsmylnu« í As-
kov, Ijet vindinn framleiða og safna
rafurmagni. Var það ætlun hans að
komast svo langt, að hvert bænda-
býli í Danmörku hefði eina »mylnu«
ér »ma!aði« rafmagn. og geymdi það
svo til afnota þótt logn. væri. »Til-
raunamylla« la Cours í Askov er víð-
fræg orðin, og eru nú fleiri tugir af
þessháttar rafmylnum víðs vegar í
Danmörku. 1;. ■
• La Cour hefir meðar annars gefið
út kenslubók í mannfræði, „historisk
matematik“ og „hisiorisk fysik.“
La Cour elskaði■: Danmörku og
Danmörk elskaði hann.
Pað er fagurt eftirdæmi.
1.
;-4'> — -p F'ræðslulögin nýju gefa
okkur sveitamörfnum nóg aðl hugsa,
og er ekki undán þvi kvarfahdi; bara'
að ekki lendi alt í-- satna farinu
þrátt fyrir. alí.' 'Egc hefi í mörg ár
gengið með eina hugmytid, sem mig
langar til að koma í,framkvæmd, —
ekki stóra — ert hún ér ofðin mjef
svo kær, að eg á bágt með að fleygja
hehni fyrirborð.
Alstaðar þar sem cg hefi haft kynni
af sveitafólkí' er til býsna mikið af ó-
svikinni mentalöngun. Ftestir verða
SKOLABLAÐIÐ
að bæla þá löngun niðúr af efnaskorti.
Ef hægt væri að svala þessu joyrsta
fólki — þó ekki væri nema helmingn-
um af því — þá yrðum við ekki í
vandræðum með að fullnægja barna-
fræðslu skyldunni. sem menn nú sjá
sitt óvænna með; þá væru fengnir
heimiliskennararnir til að byggja und-
irstöðuna. þessu fólki sem ekki hefir
ii ástæðu trl að leita skólanna vérður að
Tfeiðbeihá svo það geti mentað sig
sjálft. Helsta ráðið til þess hygg
eg að sje eins konar skóli, sem ekki
starfar nema einn dag í viku. Mjög
margir menn einkum karlmenn ættu
hægt með að sækja skóla éinn dag í
. viku og, lesa talsvert hina dagana.
Fæðí þyrfti ekki að kaupa; nemendur
hefðu með sjer bita td miðdegisverðar
og keyptu svo bolia af mjólk eða
kaffi. Pað yrði mjög Íítill kostnaður.
Kenslan gæti staðið nærri allan dag-
inn með smáhvíldum, og yrði mest
íólgin í fyrirlestrum eða s.amtali um
námsgreinarnar, íeiðbeining um, hvað
og hvernig haga skyldi til næstu viku,
og ef til vill yfirheyrslu í sumu. Ti|
kenslunnar þyrfti auðvitað hús og góð
áhöld, sem sveitirnar ættu að leggja
til — stækka þinghúsin, laga þau og
hita. Kennara æti að vera hægt að
fá: bestu umgangskennárana, prestinn
og ef til vill fleiri. í vetur ætlaði eg
að gjöra ofurlitla tilnaun í .þessa átt.
Húsnæðið — ein lítil stofa - tak-
markaði nemendafjöldann og áhöld
sama sem engin, og mislingarnir eyði-
lögðu tirannina meir en til hálfs.
Sani.t hefi ég betri> trú á hugmynd-
inni eítir én áður.' Sumir nemendurnir
áttu langt að sækjai og bagaði það
ekki. Kosfurinn við slíka kenslu er
meðal annars sá, að hún kennir mönn-
um að bjargá sjer sjálfir, læra án þess
að veha knjesettir. Og það er besta
hjálpin senr hægt er að veita námfús-
um unglingum,s''éem ekkert eiga; til
n'ema góðan vilja. — Til barna-kenslu
gæti þfetta ekkí talist. En þó get eg
ekki þugsað mjer bétra ráð eða holl-
ara ráð tilj>áð 'koma barnafræðslunni
í lag í strjálbýgðum sveiturri.
Peir sem tækju þátt í þessum hlaupa-
skóla — eða livað eg á sð kalla
hann •— myndu verða líklegir til
að fræða börn á heimilúm sínum
Sá sem sjálfur hefir löngun til að
Jæra er oftast fús á og natin’n við
að kenna öðrum. 'Og vel mætfí
h'ka haga kenshmni í hlaupa-skólunum
með tilliti til þess »að - nemendurfúr
þar yrðu síðant eða jafnframt aðal-
kennarar sinna, heimila. Mjfer þótti
vænt um þaðýsem Björn 'Ólsen sagði
á þingi um sr/hnudaga-skóla'og heima-
kenslú. það var, að mjer fanst, eitt-
hvað í sömu átt og fyfir mjer vakir.
Eg e’r nú - að velta • því fýrir mjér,
hvort eg eigi að knýja á sveitastjórn-
ina hjer um að kosta einhverju upp
á hús og áhöld til þannig lagaðrar
kenslu, sem eg svo tæki að mjer, 'ef
til \fill rrifeð aðstbð umgangskennara
eða eftflitS'kenríara. Undirtektir sveitá-
.m-

bænda urídir þá málaleitun mundu
fara nokkuð eftir því, hvort vænta
mætti styrks úr landsjóði. Eg er í
vafa um hvort lándstjórnin eða fræðslu-
málastjórnin mundi gera nokkuð úr
slíku fyirirtæki. Pað væri hvorki fugl
nje fiskur, hvorkí réglulegur skóli nje
umgangskensla, og væri því eF til vill
ekki heimild til að styrkja það.

firá.
— — Og nú stóð hún rjett við
hliðina á mfer. — Eg þrýsti mjer sem
mest upp að klettinum og virti hana
nákvæmlega fyrir mjer.
Hún var fögur. Á aðgiskal8 — 20
ára. Fegurð hennar var eigi þessi
algenga bjóðheita jarðneska fegurð,
sem fjötrar og bindur æskumanninn
með aðdráttárafli ástarinnar. Hún var
svo hvít og skær. Svo himintær,
og ójarðnesk. Pað var eins og feg-
urð, sálarinnar skini í gegnurrí alt og
varpaði draumfögrum dularblæ yfir
allan líkamann. — Einkum þó aUgun.
Pess háttar tegurð er of fíngerð
fyrir þennan heim og ber því ætíð
með sjer óræk merki lífsins ókomna
á landinu fyrir handan gröf/ Pví er
enginn þekkir, og þaðan er enginn
kemnr aftur.
Hún var dökkþærð, með hárhnút-
inn ofarlega á, hnakkanum og ennis-
hárið í tveim stórum bylgjum við
gagnaugun, svo énnið var mjótt og
bjart. Kinnarnar bleikar með titrandi
dráttum við; munnvikin. Munnurinn
fagur, en varirnar óvan.ajega bléikar.
Hálsinn mjallahvítur >og mjúj<ur. —
En augun. — Eg hefi aldrel sjeð
þvílík aug.u. —. F.kki eiginlega augun
sjálf, því þau vóru eins og íögurdökk
augu eiga að sjer, að vertij, nema að
hið hvíta í þeim var blæblátt — eins
Og í barnsauguip. En það var augna-
ráðið sjálft, sem,; hreyf ;npgs Djúpt,
dr,eymandi tnnsýot. é : i ■>
Pað var eins og hún starði niður
í botnlaust djúp, duldrar, angurblíðrar
þráar. Og- þar glóðu leiftrandi perlur
á, mararbotni. í hyldýpi sálar sinn-
ar starði hún voríarskærum, leiftrandi
augum og óttaðist að, fintja eigi það,
er hún þráði. , En er ,h|^b-pýgði perl-
urpar, sem loguðu og lejftruðu eins
óg lifárídi dropar er hla'gja. yg skjálfa
við Ijósinu, þá rejð gleðibýlgjan sterk
og öflug í barmi hennar og lýsti í
baðandi sól^kinslegi, svo augu henn-
ar urðu alveg svört. —.
Ég sá það svá vel. Hvern drátt.
Hverja línu í þessu undurfagra and-
Fiti, sem endu’rspeglaðí héerja hreyf-
irígu sálarinnar, ' \ : •
Alt í einu þrýsti hún höridunum að
brjósti sjer-eins og ung móðír. Var-
irnar skulfu. Og eldheit'þrá’brann í
hverjum’blöðdropía^ Titraði -í héérri
taug. — Skiílfu og bærðust.1 !é- Hljóð'