Skólablaðið - 15.06.1908, Blaðsíða 2

42
SKOLABLAÐIÐ
ing fengin fyrir því að börnin sjeu
nægilega vel búin undir fermingu?
Nei og langt í frá!
Sá prestur mættr vera aumi amlóðinn
í barnaspurningum, sem ekki gæti
spurt barn svo að það »standi sig«
nokkurnvéginn — í áheyrn safnaðar-
ins — ef hann á annað borð vill ekki
að barnið verði sjer til minkunar. Og
það vill hann auðvitað ekki, eftir
að hann héfir leyft því aðgöngu. Enda
er þetta eflaust hið eina próf
sem allir hafa getað staðist, og
allir munu geta staðist, hversu illa
sem þeir eru að sjer.
Tryggingin er því engin.
Hún er engin, þó að presturinn
beiti engum brögðum, ef svo mætti
að orði kveða.
En svo er það kunnugra en frá
þurfi að segja, að margur góður
prestur hefir þann sið að leysa böin-
in úr öllum vanda við þetta próf, og
það með ýmsu móti.
Ein aðferðin er þetta, sem áður
var nefnd: að yfirheyra öll fermingar-
börnin seinasta spurningadaginn ein-
mitt í því — hvert barnið um sig,
sem hann ætlar að yfirheyra þau í á
kirkjugólfi.
Presturinn segir börnunum ekki,
að í þessu verði þau yfirheyrð á hinni
hátíðlegu stundu; hann þarf þess ekki;
börnin vita það; allur söfnuðurinn
veit það.
retta er gamall og góður siður,
og það væri óttaleg ónærgætni við
börnin, ef út af honum væri brugð-
ið; svo mundu bömin og t'oreldrarn-
ir hugsa.
En er prófið á kirkjugólfi þá ekki
hjegómi? —
Oóður prestur, sem veit að hann
hefir búið börnin vel og samvisku-
samlega undir ferminguna hefir þetta
ráð til þess að gera börnin rólegri
við prófið. Hann veit að börnum
með góðri kunnáttu getur fatast af
feimni einmitt við þetta tækifæri.
Hann vill að þau hafi annað í huga
en prófið. Pað dettur engum í hug
að víta.
Eitt meðal annars vottur um, að
prófið sje hjegómi! Pað verður þann-
ig hjegóminn einber í höndum góðu
prestanna.
Unnur aðferðin er það, að láta þau
bötn, sem eru vel að sjer, sigla sinn
eigin sjó upp á eigin spýtur, en
»bjarga« hinum veikari og ver stöddu
með því að segja þeim hvar þau verði
yfirheyrð, og þvæla þau í því fyrir-
fram.
Með þessu móti lukkast að láta
þau standa sig betur við prófið, en
hin sem vel eru að sjer.
Pá er prófið verra en hjegómi.
Presturinn hefir beinlínis leikið á próf-
dómendurna — söfnuðinn.
Já, presturinn leikur stundum hrein-
ustu »kómedíu«, svo að söfnuðinn
grunar ekki. Svo sagði mjer skilrík-
ur maður, sem nú er miðaldra:
Gvendur Ingu í Skansinum stóð
næstur mjer. Hann kunni aldrei neitt,
og skildi fátt. Hann tók það ráð að
svara svo lágt við ferminguna (prófið)
að enginn gat heyrt, nema við sem
næst honnm vórum, og presturinn.
En eg heyrði, að hann svaraði hverri
heljar vitleysunni á fætur annari, og
alt af sagði presturinn: Pað er rjett,
rjett er það, alveg ijett, það er rjett.
Og hann talar svo hátt, að allur
söfnuðurinn heyrði, svo að honum
hlaut að finnast mikið til um frammi-
stöðu þessa fáráðlings. Loks tók
Gvendi að aukast einurð; hann fór
að trúa því, að það væri góð vara,
sem presturinn tók fyrir svona góða
vöru, og fór að svara hærra. En þá
hætti prestur eðlilega að spyrja, en
við strákarnir þurftum margir að þurka
okkur í framan með hvítu klútunum,
einkum af því að Gvendur leit svo
sigurhrósandi og hróðugur í kring-
um sig. — —
Pegar út úr kirkjunni var komið,
varð tilrætt um það, eins og gerist,
hvernig börnin hefðu staðið sig, og
margir vóru á því að Gvendur Ingu
hefði verið með þeim bestu, þó að
hann svaraði stundum nokkuð lágt;
en það hafði víst — já sjálfsagt,
komið af feimni.
* *
*
Pessar línur eru skrifaðar til þess
að vekja máls á því, hvort eigi væri
rjett sakir barnanna, og fermingar-
innar, að afnema próf á kirkjugólfi
við fermingu barna.
Eg þekki ekki skoðanir prestanna
á þessu; býst við að fáir þeirra sæju
eftir því. En víst er það, að börn-
in mundu fagna því nýmæli, að próf-
ið væri niður lagt. Og í stað þess
að ganga upp að altarinu með »fræða-
hroll« — og enga aðra hugsun eða
tilfinningu f hjarta sínu, — mundu
þau með lotningarfullri alvörugéfni
geta hugsað um fermingarathöfnina.
Hvað segja prestarnir? Eg er svo
ófróður, um þennan sið. Er nokkur
sem býður að halda honum við.
Eða mættu prestar, sem þess óskuðu,
ekki halda próf yfir börnunum t. d.
daginn áður, að viðstöddum próf-
dómurum?
Eg veit, að einstaka prestur hefir
þegar tekið upp þann sið, og hef
ekki orðið var við, að það hafi verið
átalið ?*

Niðurl. VI.
Látum ei norskan lýð á
frónskan snúa-
í haust fór eg í annað sinn um Ry-
fylku og hjelt þar 34 fyrirlestra í 12
æskufjelögum. Var þar alt sem áður
*) Eftir að þessi grein var skrifuð, hefir
einn prestur tekið í sama strenginn í „Kirkju-
blaðinu«.
og mörgum góókunnugum að mæta
eins og annarstaðar.
Einn besti kunningi.in var Willien
Nedrebö. Hann er fátækur barna-
maður og hefir oft átt örðugt. Samt
hefir hann aflað sjer mikillar þekking-
ar og menningar, að mestu af sjálfs-
dáðum. Hann hefir samið og útgef-
ið tvær bækur sem heita: »Nutid og
Fremtid«, og »Evige Kloder«. Er
hin fyrri mest um fjelagsfræði, en hin
síðari um stjarnfræði.
Vill hann gjöra alla fjelagsskipun
og starfsemi einfaldari og láta bænda-
stjettina verða höfuð allra annara
stjetta og smá minka vald og verk-
svið þeirra uns margar þeirra detta
úr sögunni. Heldur hann fast við
siðfræðina, en efast þó um að nokk-
ur guð sje til eða nokkurt líf annars
heims, er að heita má hreinn og
beinn »materialisti«. En vænsti dreng-
ur er hann og manna hjálpsamastur
og ósjergjarnastur, djarfur og alvöru-
gefinn, en þó þýðmenni og barn í
lund, hatar allan hjegóma heimsins
og snápskap. Enda munu snápar og
smásálir kalla hann sjervitring og hafa
horn í cíðu hans, því hann líkist Sæ-
mundi gamla Hólm í sumu, og frí-
þenkjaranum þolist ekki fremur en
trúmanninum fágætir baggahnútar!
Moldverpingar eru aldrei frjálslynd-
ir við slíka menn. Eg heyrði strang-
trúmann tala vel um Nedrebö, og
presti hans gamla þótti mikið variö
í hann. Pietistarnir eru í rauninni
fult svo frjálslyndir sem sumir heims-
mennirnir. Eg virði manninn mjög
þótt okkar skoðanir sjeu ólíkar. Hann
hefir nú annars, eins og svo margir
fríþenkjarar, aðal lífsrót sína í akri
kristindpmsins og þaðan sprettur og
mest af manndygðablómum hans eins
og þeirra.
Annars halda allir norskir æsku-
fjelagsmenn, sem eg þekki fast við
barnatrú og kirkju sfna, skifta sjer
lítið af trúar- eða kirkjudeilum, og eru
lausir við alt vantrúar- og hjátrúar-
vingl. þeir styðja kristniboð, bind-
indi og annað siðgæði, en leggja einna
mesta áhérslu á alla góða þjóðlega
menning og bróðerni milli manna.
Vel líkar mjer alt Skólablaðið.
En er það nú alveg satt, herra rit-
stjóri, að «húslestrar sje víðast
hvar til sveita fallnir í dá nú á
dögum«? Ljótt er ef satt væri! Pá
er lítils góðs að vænta heima. Pá
verður okkar heimsfræga heimilis-
menning ekki lengi að fara í hundana.
Margar merkisbækur og blöð blóm
og myndir sje eg alstaðar á norsk-
um sveitabæjum. Og margir sveita-
bændur eru mjög vel að sjer, enda
hafa margir þeirra verið á fleirumskól-
um. Sumir hafa mannað sig sjálfir
með lestri og ferðum o. s. frv. Og
hvar sem eg fer, sje eg ætíð nýjar
og nýjar bækur og blöð, sem eg læri
margt af, og margt af þeim hef eg
aldrei áður sjeð. Svo almenn er hí-
býlaprýðin í norskum sveitum, að