Skólablaðið - 15.07.1908, Blaðsíða 1

13. blað.
Kcmur út tvisvar i mánubi.
Kostar 2 kr. á ári.
Sleykjauík 15. júlí.
Auglýsingaverð: 1 kr þuml.
Afgr' Hafnarfirði.
1908.
í$len$kur barnaskóli eða dan$kur.
Bæjarskólinn
cða
Landakotsskólinn.
Útaf ummælum »Skólabl.« eigi als fyr-
ir löngu um sýningu á handavinnu í
barnaskóla Reykjavíkur mun vera sprott-
in nokkuð gífuryrt grein í blaðinu »Isa-
fold« um Landakotsskólann, sjerstaklega
mikið hrós og skjall fyrir handavinnu,
sem sýnd var við þann skóla.
Hlutlaust mundi það látið, þó að blað-
ið af bónþægð eða til að þóknast, gum-
aði nokkuð um skör fratn af vinnunni
við þennan skóla, — látið hlutaust jafn-
vel þó að það Sje vitanlegt, að vinnu-
sýning þessi gaf að sumu leyti ekki
rjetta mynd af Landakotsskólanum. Rað
hafa menn sem sje fyrir satt, að sumt
af handavinnu, sem þar var sýud, hafi
als ekki verið eftir unglinga, sem
hafa notið kenslu í skólanum í
vetur, svo nokkuð einkennileg má stt
skólasýning heita. Vel hefir auðsælega
verið til hennar efnt, enda hafði ritstjóra
»ísafoldar« — og ef til vill fleiri merk-
um mönnum — verið boðið sjerstaklega
til að skoða dýrðina.
Pesskonar er auðvitað blekking, að
sýna annara verk en barnanna, og eng-
inn skóli lifir lengi á aðfengnu hrósi
fyrir hana; en látum svo vera.
Þetta greinarkorn í »ísafold« er að
öðru leyti svo vaxið, að það verður
ekki látið hlutlaust.
Því er haldið berlega fram, að Landa-
kotsskólinn beri af barnaskóla bæjarins
e'ns °g gull af eiri, — þó að þau orð
sjeu að vísu ekki beint viðhöfð, — að
börn, sem í landakotsskólann hafi geng-
ið, sjeu auðþekt úr öðrum bæjarbörnunt,
og því er líkt við miðalda sjerkreddur
að hafa nokkurn skapaðan hlut út á það
að setja, þó að bæjarbörn fái mentun
sína í þessum danska, kathólska skóla,
— Landakotsskólanum.
Það er þessi skoðun »ísafoldar«, sem
þykir ástæða til að athuga nokkuð tiánar.
Kathólskur er Landakotsskólinn vit-
anlega og ómótmælanlega. Kathólska
kirkjan heldur honum uppi, — ef, eða að
svo miklu leyti sem — kenslugjald barn-
anna nær ekki til að borga kostnaðinn.
Kathólsku kirkjunni þykir auðvitað feng-
ur í því að ná aftur tökum á Islend-
ingum. Og barnaskapur er að hugsa
sjer að það sje gert svona út í bláinn,
eða til að hjálpa upp á Reykjavíkurbæ,
að halda þessum skóla uppi, enda þarf
Reykjavíkurbær ekki á neinni slíkri hjálp
að halda.
Skólanum er haldið uppi til að
afla kath. kirkjunni áhangenda.
Enginn láir það. Þetta þarf ekki
heldur að segja Reykvíkingum; þeir vita
það; en þeir eru ekkert hræddir við það.
Menn geta lokað augunum fyrir þeirri
hættu, að skólanum vinnist nokkuð í
þessa átt, af tveim ástæðum: annaðhvort
af því að þeir trúa því, að trúarskoðanir
barnanna raskist ekki við það að þau
ganga í kathólskan skóla, eða af því að
þeim liggur í Ijettu rúmi þó að svo
færi. Þeir um það! Þar verður hver i
að hafa leyfi til að halda sinni skoðun.
En darsskur er Landakotsskólinn |
líka í raun og sannleika, undir hvaða
flaggi sem hann siglir. I öllu falli: ís-
lenskur er hann ekki, — ekki þó
að hann dragi þjóðar-fánann íslenska í
fulla stöng, og ekki þó að »ísafold«
taki að sjer að dilla honum á kostnað
bæjarskólans, sem hefir þó það sjer til
gildis, að hann er íslenskur — í aug-
um okkar hinna.
Það eitt út af fyrir sig, að kenslan fer
fram á útlendu máli, — á dönsku, j
og henni bjagaðri — í Landakotsskól-
anum, ætti að vera nóg til þess að eng-
inn sannur íslendingur ætti að láta börn
sín í hann, — enginn sem hefir glögg-
an skilning á því, hvað það þýðir að
börnin rr.entist á annari tungu en sinni
eigin, sínu móðurmáli.
Eg hugsaði að »ísafold« mundi um
þetta segja sem svo: Enginn Islend-
ingur, nema sá, sem er andlega skib
getinn sonur »dönsku mömmu«,
getur gert sjer það að góðu, að íslensk
börn sjeu uppalin í dönskum skóla.
En í þess stað finst her.ni það kenna
miðalda glámskygni að hafa nokkuð út á
það að setja, að íslensk börn sjeu upp-
alin á dönsku. —
í barnaskólum verður alt andlegtupp-
eldi um leið að vera uppeldi í móður
málinu; svo nátengt er málið og hugs-
unin. Móðurmálið er kjarninn og þunga-
miðjan í hinu andlega uppeldi. Það er
búningurinn á hverri hugsun, miðill allra
hugsana milli kennara og nemanda.
Mjög mikill hluti skólavinnunnar er
fólginn í því að kenna börnunum að
hugsa, kenna þeim að klæða hugsunina
í búning móðurmálsins.
En móðurmálið er ekki einungis mið-
ill hugsana manna í milli í ræðu ogriti;
það er lfka mjög mikilsverður stuðning-
ur fyrir hugsunina sjálfa, þar sem orðin
hjálpa oss til að halda föstum þeim hug-
tökum, sem þau tákna, raða hugtökun-
um niður, og greina þau sundur.
Börn, sem ganga í ísienskan skóla
læra þannig að hugsa á íslensku,
læra að setja íslenskt mót á hugsanir
sínar.
Börn, sem ganga í danska skóla, læra
að hugsa á dönsku, eða þau læra ekki
að hugsa.
Dýpra þarf ekki að grafa til að finna
af hve þjóðlegri rót andleg mentun þeirra
barna er runnin, sem ganga í Landa-
kotsskólann, hinn kathóiska.
Ekki efumst vjer um að konur þær
og karlar, sem þar kenna, sjeu vel ment-
að fólk; en það má nærri geta, hvort
þeir kennendur standa íslendingum jafn-
fætis — auk heldur framar, — í því að
kenna íslenska landafræði, íslenska
sögu og um náttúru íslands Hver
þjóðrækinn íslendingur mundi þó óska,
að um alt þetta væri vel kent — og
kent á íslensku — í hverjum íslenskum
barnaskóla.
En »ísafold« setur þetta ekki fyrir
sig. Landakotsbörnin eru auðþekt úr —
segir hún.
Sje það rjett að uppala börn Reykvík-
inga á Dönsku; — megi ekkert að því
finna, — þá er ekki sýnilegt, að neitt
sje óþjóðræknislegt í því að taka nú upp
þann sið að kenna á Dönsku í öllum
barnaskólum landsins. Börnin lærðu þá
að tala móðurmálið — málið »dönsku
mömmu«, og »þektust sjálfsagt úr« hinum
görmunum, sem bara hefðu lært íslensku,
lært að hugsa og tala á íslensku.
Qrein í »ísafold« 4. þ. m. með yfir-
skriftinni: Dönsk börn (ritstjórnar-
grein) lítur út eins og naprasta háð og
storkun islensku þjóðerni, þegar hún er
lesin í ljósi þeirrar lofgjörðar um Landa-
kotsskólann, sem hjer er gerð að um-
talsefni. Og vitum vjer, að það hefir
síst verið meiningin.
í þeirri grein er margt fallegt; þar á
meðal þetta:
»Þjóðarvitundin klæðist aldrei neinum