Skólablaðið - 15.09.1908, Síða 1
V. ...
Annar árgangur.
17. blað.
Kcmur út tvisvar i mánuði■
Kosiar 2 kr. á ári.
5{eykjavík 15. sepf
Auglýsingaverð: 1 kr. þuml■
Afgr. Reykjavik.
1908.
Daglegar
einkunnir.
Þeir, sem gengið hafa í skóla fyrir
nokkrum áratugum, - og jafnvel fyrir
skemri tíma — kannast við þann skólasið,
að gefa og þiggja daglegar einkunnir.
En þeir, sem sjálfir hafá ekki gengið
í skóla, vita ef til vill ekki, hvað meint
re með þessu: daglegar »einkunnir«.
Skólakennarinn hefir undir hendi barna-
hóp, eða barnahópa, 40—50 börn. Hann
á að kenna þeim lestur, skrift, reikning,
kristin fræði, nátturusögu. landafræði o.
s. frv. Hann »setur þeim fyri'r« eifthvað
í þessum námsgreinum, sem þau eiga að
læra til næsta dags, eða kynna sjer svo
vel að þau geti fest það betur í rriínni,
sem kennarinn hefír að segja um sama
efni í kenslustundunum næsta dag.
Oamla lagið var nú það, að starf kenn-
arans var aðallega fölgið í því að »hlýðá
yfir« þ. é. a. s. grenslaSt eftir því, hvört
börnin hefðu búið sig vel undir, hvorf
þau hefðu lært (utanbókar) það sem þeim
hafði verið sett fyrir. Kennarinn hafði
þá lítið að gera annað ert það, að hlusta ,
á þuluna hjá barninu — og gefá vitnis- j
burð, einkunn, fyrir frammistöðuna. þetta
var ekki kensla, heldur einskonar próf,
og því ér skiljahlegt, að fúndið hafi verið
upp á því að gefa þessar daglegu eink-
unnir.
En nú er skólakensla nokkuð orðin á
annan veg en þetta. Að vísu setur kenn-
arinn börnunum enn fyrir, og heimtar,
að þau búi sig undir kenslustundirnar;
en vinna hans er nú aðallega fólgin í
því að kenna, ekki hlýða yfir. Álið-
vitað grenslast hann eftir því líka, hvort
börnin viti það, sem hann ætlaðist til að
þau lærðu heima, því áð hann þarf að
byggja kensluna á því, en til þess þarf
ekki langan tíma, hann rekur sig fljótt
á það, ef börnin eru óundirbúin.
þar sem aðalvinna kennarans er fólgin
í því að kenna, tala við börnin og fræða
þau, en ekki í því að hlýða þeim yfir
eða prófa, þá verðurjj alt erfiðara utn
vitnisburðargjöfina. Vitnisburður verður
ekki með góðu móti gefinn fyrir annað
en það, hvernig barnið hefur leyst prófið
af hendi, hvernig það hefur »skilað lexí-
unnj« sinni, eða þá hvcrnig það hefir
leyst af hendi eitthvert hlutverk, sem því
hefir verið fengið, t. d. ritgerð að semja
eða því um líkt. En hvernig getur þá
verið vit íáð gefa einkunnir í þeim kenslu-
stundum, þar sem um ekkert slíkt er að
ræða? ‘
Einkurinagjafir eiga heima við
próf, en ekki við kénslu.
Nú eru þessir vitnisburðir, þessi dag-
tega éirikúrinagjöf í skólum gamall siður,
sern eitthvað hlýtúr að hafa til síns á-
gætis. Svo skyldi mega ætla.
það er þá fyrst og fremst talið ein-
kurinágjöfinni til gildis, að hún veki
kápp í börnunúrri til þess að læra.
Skyídi riú svö veVa? Ætli börnunum
þyki virkilega svo mikill fengur í háum
vitnisburði, að þau hans vegna vilji herða
sig að læra,
— Nei varlá fnun svó veraj en það
ef arinað sem meira má sín, og það er
röðunin. Eftir meðaltali allra daglegra
einkunna ér börnunum raðað um hver
mánaðamót. Það sem lyftir undir, óg
hvetur til að fá háan vitnisburð er það
að geta verið ofarlega í röðinni. —
Jæja, er þá ekki daglega einkunnin á-
gætt keyri' á börnin, fyrst þau sækjast
eftir að verða ofarlega, nietast um hin
»æðstu saéti«, en geta ekki náð þeim,
nema þau fái háa einkunn, og háa ein-
kunn geta þau ekki fengið, nema þau
hérði sig að læra, »standi sig vel« »kurini
vel«?
Ekki þárf hún að vera það. — Hjer
er á margt að líta.
Vitnisburðargjöfin getur að vísu verið
keyri á löt börn, hvöt til þess að búa
sig undir kenslustundirnar, en hún þarf
hvorki að vera holl nje eftirsóknarverð
fvrir það. Aðrar hvatir gætu börnin haft
göfgari, og hollari til frambúðar.
I antian stað er það talið vitnisburð-
argjöfinni til gildis, að foreldrar og vanda-
menn barnanna geti sjeð af vitnisburðar-
bókunum, hveruig börnunum gengur í
skólanum, því að barnið á um hverja
helgi að sýna vandamönntim sínum vitn-
isburðarhókina, og þeir að skrifa nafn sitt
í hána til santiindamerkis um að þeir
hafi sjeð bókina. Vitnisburðarbókin mynd-
ar þannig samband milli skólans og
heimilahna.
Gótt er það, að samband eigi sjer stað,
og samvinha, milli skólans og heimilanna;
en ekki er víst, að daglegu einkunnnirn-
ar sjeu svo hentugar til þess.
Kostirnir eru þá upptaldir, ef kosfi
skyldi kalla, en lestina verður að meta
móts við kostina til þess að geta dæmt
um, hvort haldandi sje í einkunnagjöfina.
Fyrst og fremst er það ókostur, og
hann ekkert lítilvægur að talsverður
tími fer til þess að gefa vitnisburði dag-
lega og í hverri kenslustund. Flestir
kennarar munu vera á því, að þeim tíma
sje til annars betur varið. •
Annað er þó verra, og það er það,
að vitnisburðirnir eru venjulega ekki
rjettir, líklega sjaldnast nokkuð verlegt
að marka þá, þó að kennarinn vilji vanda
sig og vera óhlutdrægur. Ekki að tala
um ósköpin, þegar kennarinn brúkar vitn-
isburðinn til að svala geði sínu.
En ranglát vinisburðargjöf getur ekki
verið rjettur mælikvarði á framfarir barn-
anna, nje heldur haft góð áhrif á rjett-
lætistilfinuingu þeirra sjáfra, barnanna.
Börnin eru furðu glöggir dómarar, og
þaö eru ekki lengi að finna það, ef þeim
sýnist rétti hallað með vitnisburðargjöfum,
hvort sem það kann að vera af hlutdrægni
gert, eða alveg óviljandi.
Hjer er því varlega farandi, og þegar
af þeirri ástæðu, sem nú var riefrid, best
fyrir kennaratia og skólann að vera laus
við daglegu einkunnirnar.
Gjörum nú samt sem áður ráð fyrir,
að vitnisburðum væri útbýtt nokkurnveg-
inn rjettlátlega, •— væri þeir þá óyggj-
andi til að dæma um framfarir barnanna?
Nei, engan veginn þarf það að vera.
Peirra barna vitnisburðarbók er helst
að marka, sem eru námfús og halda sig
að náminu neð iðni og ástundun, eins
fyrir það, þó að þau ættu ekki von í
neinum vitnisburði.
En svo eru lötu börnin, sem vitnis-
burðargjöfin kann að vera keyri á. Pau
líta í bækurnar sínar, búa sig ef til vill
vel undir þá kenslustund, sem þau eiga
von á að verða yfirheyrð í, en vanrækja
því fremur að búa sig undir allar hinar.
Allur hópurinn er t. d. 30 börn, í hverri
kenslustund yfirheyrir kennarinn 6 — 7 börn;
| kemst ekki yfir meira á 50 mínútum. —
Hvert barn er þá yfirheyrt 4. hverja
I kenslustund, er vanrækja allar hinar. Peir
fá svo háar einkunnir; vitnisburðaraókin
er full af glæsilegum einkunnutn, en höf-
uðið er tómt.
Vitnisburðurinn dregur þá foreldra og
vandamenn á tálar, og gefur börnunum
| sjálfum einnig rangar hugmyndir um
I sig. —