Skólablaðið - 15.11.1908, Blaðsíða 3

SKÓLABLAÐIÐ
83
Þetta virtist og sjálfsögð sanngirn-
iskrafa 1905, áður en fræðslulögin
vóru orðin til; en hún er þó enn
sjálfsagðari nú, eftirað Lög um fræðslu
barna 22. nóv. 1907 eru komin í gildi
með sínar fræðslukröfur, sem fæst
heimili ráða við, og sín skólaskyldu-
á kvæði.
En hjer þarf að stíga feti lengra.
Og sennilegt er það, að hefðu lög
um fræðslu barna verið samin á und-
an fátækralögunum, þá hefði ekki ein-
ungis kensla barna, bækur og kenslu-
áhöld, heldur óg meðlagseyrir með
þeim um námstímann, verið heim-
ilað fátæklingum úr sveitarsjóði, án
þess að með því væri skerð virðing
þeirra eða mannrjettindi.
Pessu er auðvelt að kiþþa í lag
með einni lítilli lagagrein. Og það
þarf að gera þegar á næsta þingi.
Reynslan verður að skera úr því,
hvort dæmin verða fleiri eða færri,
að aðstandéndur barna geti ekki sett
þau til menta eftir fyrirmælum fræðslu-
laganna — af eigin ramleik. En hvort
sem þau yrðu nú fleiri eða færri, þá
er það auðvitað, að hjer verður um
aukin gjöld hreþþssjóðs að ræða.
Sumum kann að þykja óþarfi að
gera neitt við þessum »árekstri« nefndra
laga, af því að það muni sjaldan koma
fyrir, að foreldrareða vandamenn geti
ekki staðið straum af námskostnaði
barnanna.
Aðrir eru, ef til vill, hræddir um,
að þeir reynist svo margir, sem ann-
aðhvort ekki geta, eöa ekki þykjast
geta, lagt fram fje til meðgjafar börn-
unum utan heimilis, að hrepþsjóði j
verði að slíkri lagabreytingu, sem áð-
ur var nefnð, óbærileg byrði.
Hvorttveggja er þetta spádómur.
En ber ekki að sama brunni í raun :
og veru fyrir hreppsjóðinn, hvort lög-
in standa óbreytt eins og þau eru,
eða hvort heimtað væri að greiða
meðlagseyri úr hrepþsjóði án þess
að haun væri talinn þeginn sveitar-
styrkur?
Seljum það dæmi, að í N. Mreppi
sje 5 bláfátækir barnamenn, og á
hver um sig 2 börn á kensluskeiði
sem þeir geta ekki gefið með þann
tíma utan heimilis, sem löglega sam-
þykt og staðfest fræðslusamþykt á-
kveður að börnin eigi að njóta kenslu.
Reir geta ekki fengið undatiþágu frá
því að senda börnin í farskólann af
því að þeir hafa engin tök á því að
menta þau á heimilunum.
Hvað gera þá nefndirnar — fræðslu-
nefndin og hrepþsnefndin? Rær skipa
auðvitað að senda þessi 10 börn í |
farskólann og gefa með þeim úr sveit-
arsjóði. Og annað verður ekki gert.
Sveitarsjóðurinn verður að bera það
af byrðinni, sem rjettir hlutaðeigendur
geta ekki borið.
Byrðin á hreppssjóði er þvi hvorkj
meiri nje irtinni íyrir það að gjaldið
er ekki taiið fátækrastyrkur. Munur-
inn er enginn fyrir sveitarsjóðinn; en
fyrir hina fátæku fjölskyldumenn er í
munurinn sá: annaðhvort að vera
»frjálsir og fullveðja« menn, eða ölm-
usu menn sveitar sinnar, sviftir dýr-
mætum borgaralegum rjettindum.
Ekki er til neins að halda þvi fram,
að sveítarsjóði verði fremur íþyngt,
ef meðlagseyririnn er ekki talinn sveit-
arstyrkur, af því að þá vilji allir hafa
meðlag með börnunum úr sveitarsjóði,
og verði því með því mótinu langt
um fleiri sem komist að hreppsjóðs-
styrknum. Rví að fyrst og fremst
væru vandræði að þurfa að gera ráð
fyrir svo lúalegum hugsunarhætti hjá
fjölda manna, að þeir vildu að óþörfu
gerast upp á hreppssjóð komnir, og
í annan stað mun mega fulltreysta
því, að hreppsnefndirnar liti vel í
kringum sig áður en þær leysa frá
hreppssjóðsbuddunni til þess að hleypa
þeim í hana, sem eitthvað eiga í sinni
eigin buddu.
Ekki tjáir heldur að gera ráð fyrir
því að allir verði færir um að kosta
börn sín að öllu leyti tt! náms í far-
skólum, þó að ekki væri um lengri
] tíma að ræða en 2 — 3 mánuði í 4 ár.
Eins óg getið er í upphafi þessarar
gre.inar, hafa þegar tvær fræðslunefnd-
ir fundið ástæðu til að gera ráð fyrir
slíkum fátækum fjöiskyldumönnum,
og í þriðja fræðsluhjeraðinu bundust
nokkrir góðir menn samtökum til að
gefa með börnum hjálparþurfandi
manns í farskóla það sem á vantaði
að hlutaðeigandi gæti það sjálfur.
Pað væri mikils um vert að heyra
skoðanir löggjafanna um þetta mál.
ly "@)
Opið brjef til þeirra þrátíu og tveggja,
Jrá Skólablaðinu.
Pjer Ijetuð vel að mjer í maí og
júní síðastl.
Þjer vilduð taka mig til fósturs, og
var það ekki nn'n sök.
Eg var í eínstakra manna höndum;
eg var í höndum góðra manna.
Nú hef eg reynt, að fár er sem faðir,
enginn sem móðir.
Pjer tókuð mig upp á fjelagsarma
yðar.
Hvernig hafið þjerborið migáhönd-
um yöar?
Getið þjer svarað mjer nema niður-
lútir?
Margir hýstu mig fyrrum og buðu
mjer greiða.
Pegar á leið sumars, bjóst eg við,
að enn fleiri opnuðu mjer dyr og byðu
mjer til stofu.
það urðu vonbrigði.
Hafið þjer ekkért greitt götu mína?
Hafið þjer ekki sagt búum og bænda-
liði frá tilveru minni?
Hafi eg átt 500 vini á landinu áður
eti þjer — 32 — gerðust góðkunn-
ingjar mínir, ætti eg nú að eiga 500
t 320 málkunningja.
Engin ofætlun var það hverjum
yðar, að kynaa mig 10 manns.
Eg er barn f höndnm yðar; fram-
tíð mín er komin undir því, hvernig
þjer alið mig upp.
Búið mig snyrtilega og látið dyr
yðar standa opnar fyrir mjer, þá mun
jeg verða öllum kærkominn gestur.
Gleymið mjer ekki og munið skyld-
ur yðar við mig; hjá ykkur á eg að
fá föt, fæði og einkum húsaskjól.
Fyrirgefið að jeg, ýti við yður ef
þjer sofið, jeg hefi mest gaman af að
vaka jeg vil að sem flestir vaki ;með
mjer.
í vináttu.
X.
$v$r upp á fyrir spurnir viMjandi
„u. m. f. í.“
(Hr. Clausen, Sveinseyri.)
1. Hvert u. m. f. greiðir árl. 35 aura
í »fjórðungssjóð« af fjelaga hverj-
um, og ganga 20 aurar af því í
»sambandssjóð«. Inngangseyrir
enginn.
2. A stórum svæðum mun eflaust
best að hafa fjelög í 2 eða fleir
deildum, er starfi saman eftir hent-
ugl. Rannig gerir u. m. f. í Mýr-
dal t. d. (3 deildir)
3. Erfitt að gefa fullnægjandi svar
viðv. áhöldum til líkamsæfinga.
Sjá þó kaupbætisrit »Skólablað-
ins«, »Líkamsmentun«.
(Hr. Jón Á. Guðmundsson.)
1. Lög vor, er samin vóru í sumar,
er nú verið að prenta á ný sök-
um villna, er slæðst höfðumeð
og skulu þau send yður, þegar
þau eru búin.
2. »Reglulegur meðlimur« fjelagsmað-
ur í hverju því ungm.fjel.,erfullnægir
skilyrðum sambandsins til upptöku
en til eru mörg ungm. fjel.. er
eigi standa í samb. U. M. F. I.
enn sem komið er. Og »heiðurs
fjelagar.« t. d. eru eigi taldir »reglu-
legir« fjelagar o. s. frv.
3. Á »kristilegum grundvelli« er það
fjelag stofnað, er virðir og métur
— í starfi sínu grundvallarkenn-
ingar kristindómsins og starfar
samkvæmt þeim. Ung fjelags-
hreyfingin erlendis er runnin frá
kristnum lýðháskólum — — — —
Ljúft er mjer að veita allar þær
skýringar og leiðbeiningar viðvíkjandi
»U. M. F. í.«, er eg get í tje látið.
Helgi Valtýsson
form. U. M. F. í.
Hl ^kólatlaSfinf
frá 6uðm. Rialtasvni.
1.
För okkar frá Noregi.
Eg hjelt 13 seinustu fyrirlestra mína
i Utþrændalögum í vor fyrir kross-
messuna. Síðan fór eg heim. Svo
fórum við að ferðbúa okkur til Dan-
merkur! Annars ætluðum við helst