Skólablaðið - 01.05.1909, Blaðsíða 3

SKÓLABLAÐIÐ
43
vill vera með að byggja og bæta
landið, — svo langt eru Norðmenn
komnir á veg!
En hverjar kröfur gerum vjer, —
íslenski vinnulýðurinn — nú á dög-
um? — Ætli þær sjeu ekki eitthvað
á þessa leið: Engar skyldur en
þó rjett! — minni vinnu en meira
kaup!
Því miður er þetta alt of satt, en
vjer vérðum að fá önnur slagorð á
vinnulýðsfánann vorn, ef alt á ekki
að losna og liðast í sundur og verða
vörgum að bráð.
Petta þurfa lýðskólarnir að íhuga
alvarlega, því eg ætla, að þetta muni
vera ein af vorum veikustu hliðum,
þegar alt kemur til alls.
Syngið sveinar og meyjar! — :
»Eg vil elska mitt land« o. s. frv.
En á hvern hátt byggjum vjer og
bætum landið vort, og >hefjum það
fram móti batnandi öld« — — ?
Er það með því að sitja á alþingi
og semja lög, gjalda greidd störf, og
greiða tje til fyrirtækja, og þrátta og
þrasa? Eða með því að verða ráð-
herra, landritari eða skrifstofuþjónar?
Eða með því að verða skáld og skrifa
bækur og blöð? Eða með málverk-
um, tónaskaldskap og byggingarlist?
Eða með því að verða sýslumaður,
prestur eða kennari — — ?
O jæja. Heiðvirðir og nýtir karlar
sem konur -í hinum ymsu tröppum
þjóðfjelagsins, byggja landið sitt, og
eru ómissandi. Pess vegna á oss að
þykja vænt um þessa menn, sem
nefndir vóru.
En ekki bara þá.
Bændur, konur, börn og hjú, iðn-
aðarmenn og sjómenn, sem starfa
með heiðri og sæmd, byggja landið
sitt engu að síður. Eða hvernig
mundi fara hagur landsins, ef t. d. eng-
inn fengist til að ryðja og rækta ábýl-
isjarðirnar? Pá væri eigi að tala um
neina jarðyrkju eða uppskeru. Kvik-
fjárræktin mundi verða lítil, ef eng-
inn fengist til að hirða hross og
sauðfje, eða mjólka kýrnar og moka
fjósið. »Úr Ægis mundum«, yrði
lítill auður dreginn, ef enginn vildi
binda og bæta veiðarfærin, róa eða
»vjela« eftir fiskinum, eður meðhöndla
hann þegar heim kæmi.
En án jarðyrkju, kvikfjár-rækt-
ar og fiskiveiða, mundi Island
bráðlega standa autt!
Bóndinn og iðnaðarmaðurinn, bygg-
ir og bætir landið vort engu síður
en alþingismaðurinn og ráðherrann.
Móðirin sem gætir barnanna, engu
síður en lækniritin. Vinnukonan sem
mokar fjósið, engu síður en skáldið.
Gamla amma sem leggur fyrstu lífs-
fræin í barns hjartað, engu síður en
kennarinn. Reykháfahreinsarinn, engu
síður en sýslumaðurinn og fógetinn.
Sannleikurinn er sá, að ísland þarf
þeirra allra við, hvers og eins á
hans starfsstað. Pess vegna getur
t. d. vinnukonan og reykháfaræstar-
inn verið eins »stolt« af sínu embætti
eins og skrifarinn eða fógetinn!
»Ekki geta allir orðið skredarar«, —
og ekki allir yfirmenn heldur. Vjer
verðum að þola að líkaminn hafi
haus, hvort sem hann er makalaus
eða ekki.
Rað þarf að vera skipulag og regla
á öllu, eins í hinu minsta fjölskyldu-
lífi og í hinu stærsta þjóðlífi; — ann-
ars fer illa.
Pað mundi verða svo mikið betra
að búa á íslandi, et' öll iandsins börn
skoðuðu sig seni limi eins líkama,
þar sem heill og hagur heildarinnar
væri kominn undir góðu samstarfi
heildarinnar; — ef þau vildu skilja,
að öll nauðsynleg störf eru jafn heið-
arleg, og að vjer eigum í bróður-
kærleika að byggja og bæta landið vart.
Hefðu allir starfsþrá, og ynnu með
ánægju að sínu lífsstarfi, hvort sem
það væri hátt eða lágt, — af því
þeir hefðu svo mikið til að vinna
fyrir, mundum vjer án efa öðlast
meiri lífsgleði og gæfu. Vinnan styrk-
ir líkamann og hressir hugann. Öll
erum vjer á ferð og flugi, og viljum
verða lánsöm, — leitum hamingjunn-
ar eins og prinsinn í ævintýrinu.
Margir halda að aurarnir veki yndi
frekar öllu öðru. Ress vegna ráfa
þeir inn á verslunarveginn, eður aðra
vegu, sem menn að jafnaði tína aura
upp af, eða ráðast máske til Ameríku
í silfursókn. Aðrir reyna til að klifra
upp eftir valdatindinum eða höfðingja
hnjúknum. Kæmust þeir nokkuð á
leið, að minsta kosti, fengju þeir ef
til vill auð og mannvirðingu, — og
það vildu þeir hafa fremur öllu öðru.
En þeir sem af þessum hvötum
klóra sig upp eftir, munu litla lífsgleði
og gæfu finna, jafnvel þó þeir eign-
ist aura og fái aðra til að lúta sjer.
Hátt uppi blása oft stríðir stormar-
og svo verður þá endalaus orusta
um, að halda sjer í sætinu, eða kom-
ast skör hærra. Og auðmaðurinn,
sem finst hann aldrei hafa nóg, geng-
ur súr á svip og gleðisnauður í gegn-
um lífið. Hann er fátækur, af því
hann vantar svo mikið. Ánægju
fann hann ekki í aurunum; — og
svo »flytur hann á einum eins og
eg allra seinast hjeðan«.
Frh.
Opið brjef
til námssystkina nrinna frá síðasta vori.
Bræður og systur!
Rökk fyrir samveruna síðast!
Rökk fyrir samvinnuna utan skóla
og innan, innan fjögra veggja og und-
ir berum himni!
F*ó að eg taki fyrir að senda 31
brjef með janúarpóstunum út og
austur, norður og — nei ekki í suður!
þá efast eg um að þau væru öll kom-
in til skila að ári um þetta leyti. Og
þó að eg ætti Hugin og Munin
hans Óðins gamla og hefði lag á að
nota þá til sendiferða eins og hann,
þá er eg heldur ekki viss um að
þeir væri búnir að snuðra ykkur uppi
næsta gamlárskvöld, því eg veit ekki
nema eitthvert ykkar sje þegar komið
undir kökkinn. Og takist Skólablað-
inu ekki að finna ykkur og koma með
línu frá ykkur um hæl, þá tel eg
ykkur af, þó að þið lifið eins og
blóm í eggi, norður í Pingeyjarsýslu
sitiandi við hangikjötsdiska, eða við
ofnhita og alsælu kaupstaðarlífsins í
Reykjavík. En eg vona að þið sjeuð
öll hjarandi, þó að þið hafið enn þá
setið og róið ykkur, og ekki látið á
ykkur lóa, fremur en eg, hjer mitt í
fjelagslífi Mýrdælinga, sem þið þekk-
ið öll að nafninu til. Og ef sú von
kemst til ykkar áður en þið lognist
út af, þá býst eg við, að hún treyni
í ykkur líftóruna á meðan þið skrifið
mjer fáar línur.
Hvar hafið þið alið manninn síðan
í vor? Hvernig hefir ykkur liðið?
Hvað hafið þið haft fyrir stafni?
Hvernig eru framtíðarhorfurnar?
Hvað slær klukka kenslumálanna
heima? Eru hugsjónirnar við góða
heilsu? Munið þið eftir loforðunum?
Hvernig gengur það með efndirnar?
Hvar og hvenær eigum við að
koma saman næst?
Svar! svar sem fyrst!
Eg hefi alið manninn hjer í Mýr-
dainum síðan eg kom heim 24. júní.
Mjer hefir liðið vel síðan, aldreidreg-
ið fyrir sól meðlætisins, svo heita
megi. Að eins hefi eg orðið var við
gráleita vonbrigða-þokuhnoðra með
flestum póstferðum síðan, yfir því,
að sjá ekki Iínur frá ykkur, að und-
anteknum — ekki austmanninum, held-
ur Jóhannesi mínum Jóhannessyni
Múlasýslu-manni. Bestu þakkir fyr-
ir brjefið Jóhannes. Skammaðu mig
fyrir svikin! Rað má ekki minna!
Svo hefi eg og sjeð Hallgrím bregða
fyrir í Skólablaðinu. Sumt af því
get eg þakkað, sumt skrifa eg ekki
undir. En það er sama, Hallgrímur,
eg tek í hendina á þjer fyrir handar-
vikin! Rú ert ekki alt af hugsunar-
laus.eins og — eg og mínir líkar.
Daginn eftir að eg kom heim, fór
eg að hjálpa til að rífa skólann hjer
í Litla-Hvammi og næstu daga var
ég að bjástra í grjótinu við hann o. fl.
Svo tók sláttnrinn við, einhver besti
sláttur er menn muna eftir fram að
10. seþt. Eg heyjaði vel og er ekki
heyhræddur hverju sem viðrar.
Eftir sláttinn rjetti eg úr mjer nokkra
daga, þangað til 1. okt.
Síðan hefi eg verið að kenna, sinn
daginn á hvorum staðnum hjer og
við Deildará. Rað er liðugur klukku-
tímagangur á milli skólanna. Eg hefi
ýmist verið ríðandi eða röltandi.
Framtíðarhorfur eru vænlegri en
nokkru sinni áður. Skólinn hjer í
Litla Hvammi var stækkaður að stór-
um mun. Kenslustofan er 19x15x9
fet að innan máii. Auk þess er for-
stofa 15x7 fet að gólffleti; í öðrum