Skólablaðið - 01.06.1909, Síða 3

eignast fræðibækur, sem jafnast við
margar af þessum og öðrum nefnd-
um bókum þegar á alt er litið.
Og hvað Magnús snertir, þá leseg
aldrei svo mikið, að eg ekki elski hann
mest allra veraldlegra fræðimanna eins
og eg elska Hallgrím mest allra skálda,
því Magnús og Hallgrímur vorubestu
leiðtogar mínir í bernsku og æsku
minni og enda lengur. Eg veit vel,
að mál og form Magnúsar hefur marga
bresti. En eg hefi lært — í Noregi
allra best — að líta meir á andann
og hjartað enn á ytra hjúp og prjál.
Eg var og er altaf kirkjutrúarmaður.
En ekki veikti Magnús trú mína, enda
hjelt eg þar mest við Hallgrím og
Pjetur biskup.
Menning mína vantaði nú að vísu
þetta ytra sniðskrúð og prjál, sem
flestum þykir svo fjarska mikils vert.
En guðrækni og fróðleiksást hafði eg
þó vanist á. Og af þessu tvennu
sprettur fyrr eða síðar alt það gott,
sem menningin hefur í för með sjer.
Frh.
Lestrarkenslan í barnaskólunum.
Pað er góð list, að kunna aðlesa,
eins og stendur í gömlu vísunni, enda
má með sönnu segja, að á lestrinum
bygðist öll andleg menning þjóðar
vorrar, meðan engir alþýðuskólarvoru
til. »Blindur er bóklaus maður« er
iíka orðtak frá þeimtímum. Pað þótti
ekkert mannsmót á þeim, sem ekki
kunni að lesa.
Nú er öldin önnur. Nú eru »skól-
ar settir að skerpa næmi«,ognú ættu
þeir að kenna listina þá að lesa —
kenna hana mun betur en heimilin
gerðu fyr á tímum.
Og hvernig tekst það svo?
Pað tekst alt að því þolanlega, ef
börnin eru orðin stautandi, þegar þau
koma í skólana; annars tekst það ekki,
svo nokkur mynd sje á. Stöfunkenna
barnaskólarnir ekki enn. Fyrir þeirri
kenslunni verða foreldrarnir að sjá á
vinhvern hátt. Eins og við er að bú-
ast, þá gengur foreldrunum það mjög
misjafnlega, margra hluta vegna. Pess
eru þó dæmi að þau neyðast til að
láta börn sín í skólann þó þau kunni
ekki að kveða aö, ef þeim er þá ann-
ars veitt viðtaka. En árangurinn af
þeirri skólagöngu er æði þrautaljettur,
þó hann svo kunni að vera kostnað-
arlaus foreldrunum, því að fátækra
manna börn fá einatt ókeypis kenslu.
Er nú engin leið að bæta úr þessu
vankvæði?
Pað er sárt til þess að vita, að
fjöldi barna skuli vera svo illalesandi
eftir margra ára skólavéru, að þau
leggi þá list svo að segja í lög, þeg-
ar þau eru sloppin úr skólanum.
Hver er orsökin til þess, að þau
gera það?
Einkanlega sú, að alt líf og skiln-
ing vantar í lesturinn; þau verða að
komast að rjettri niðurstöðu í því, sem
,þau lesa. Öll hin þyngri og lengri
SKOLABLAÐIÐ
órð eru þeim ofvaxin; þau geta ann-
aðhvort ekki kveðið að þeim, eða þau
skilja þau als ekki og missa þau
þráðinn í öllu saman. Hvernig eiga
þau svo að hafa ánægju af þessum
lestri? Par á ofan bætist svo einatt
skilningsleysi þeirra á flestum lestrar-
merkjum, skammstöfunum og þess
háttar.
Af því að foreldrarnir hafa lítil af-
stifti haft af lestrarkenslu þessara
barna, þá gera þau sjer venjulega lít-
ið far um að útvega handa þeim bæk-
ur til lesturs heima fyrir, og þar sem
börnin eru svona stirðlæs, þá hefir
enginn heima fyrir ánægju af lestri
þeirra, heldur þvert á móti. Hvaðan
á þeim þá að koma hvöt til lestrar-
iðkunar? Meðan heimilin voru ein
um lestrarkensluna, þá var öll áhersl-
an lögð á það, að börnin yrðu fyrst
og fremst svo læs, að þau gætu les-
ið sögur fyrir heimilisfólkið eða yrðu
húslestrarfær. Nú er víðast hætt að
lesa sögur, í kaupstöðum að minsta
kostióg sömuleiðis húslestra. Heim-
ilin hafa því miklu minni þörf á les-
andi börnum en áður, og láta því
börnin afskiftalítil í þeim sökum.
Ahyggjunum uni það er varpað á
skólana. —
Pað er erfitt verk að kenna lestur,
svo að pað megi list heita. Pað er
góðra gjalda vert, ef skólarnir geta
kent börnum rjett að kveða að stöf-
um og atkvæðum og skifta orðum
rjett í atkvæði og að hika viðalgeng-
ustu lestrarmerki. Pað er góðurgrund-
völlur. En líf og skilning vantar í
þann lestur. Við þetta þarf að bæt-
ast, að þau læri að lesa eftir efni, læri
að nota rjett ö 11 Iestrarmerki og allar
leturbreytingar sem gerðar eru í les-
málinu til að tákna tilbreytingu í fram-
burðinum, og að skilja óalgeng orð.
Pessa list þarf að kenna öllum þeim
börnum, sem hafa hæfileika til þess
að taka móti því.
Petta er gert í framhaldsbekkbarna-
skóla Reykjavíkur, og má telja það
eitt hið nytsamasta af því, sem þar er
unnið. Vel valin kvæði og sögur er
best fallið til þeirra iðkana. Pað er
ekki á færi hvers kennara að kenna
þessa list, svo að hún verði eðlileg.
Barnaskóli Reykjavíkur á því láni að
fagna að eiga kost á góðum kennara
í þessari grein, enda er árangurinn
mikill, þegar þess er gætt, að ekki er
varið nema einum tíma á viku til þess-
ara lestrariðkana.
Er ekki hægt að ætla því námi meiri
tíma?
Kennari.
um breyting á lögum um fræðslu
barna frá 22. nóv. 1907.
1. gr.
Heimilt skal stjórnarráðinu að gefa
51
alsherjar viðurkenningu skóla, sem
stofnsettur er af einstökum mönnum
og fylgir sjerstakri reglugjörð, stað-
festri af yfirstjórn fræðslumála.
2. gr.
Slíkir skólar liggja undir aðalumsjá
stjórnarráðsins, og skulu skóla- eða
fræðalunefndir hafa eftirlit með holl-
ustuháttum skóla þessara, og sjá um,
að fræðslureglum þeirra verði fram-
fylgt.
3. gr.
Börn á skólaaldri, er slíka skóla
sækja, þurfa ekki að sækja um leyfi til
þess hjá skólanefnd eða fræðslunefnd.
En skólastjóri slíks skóla skal við byrj-
un hvers skólaárs láta skólanefnd eða
fræðslunefnd í tje skýrslu um það,
hvaða börn munu sækia skólann á
því skólaári. Eigi eiga slíkir skólar
heimting á styrk af almannafje.
4. gr.
Frestur sá, sem veittur er í 15. gr.
laga um fræöslu barna 22. nóv. 1907.
lengist um 2 ár, til 1. jan. 1912.
5. gr.
Pegar barnaskólahús er reist frá
stoíni, stækkað eða endurbygt til af-
nota, samkvæmt lögum um fræðslu
barna 22. nóv. 1907, skulu bæjarstjórn-
ir og hrepps nefndir, þær erhluteiga
að máli, annast um bygginguna eftir
uppdrætti og lýsingu, sem yfirstjórn
fræðslumála hefur samþykt, og afhenda
síðan skólanefnd húsið. Nú er skóla-
hús ekki bygt samkvæmt uppdrætti og
lýsingu yfirstjórnar fræðslumála og
getur þá skólanéfnd krafist þéss, að
úr því sje bætt áður en hún tekur við
húsinu.
6. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. júní 1909.
(Pannig samþ. á Alþingi 27. apríl
1909).
Út af 4. gr. þessara laga hafa »Skóla-
blaðinu« borist fyrirspurnir um það,
hvernig skilja beri lengingu á fresti
þeim, um tvö ár sem þar er nefndur
til 1. jan. 1912. Pýðir þessi breyting
það, að frœðslulögunum frá 22. nóv.
1907 (framkvæmd þeirra) sje frestað til
1912?“
Engin tvímæli virðast geta verið um
það, að lög um fræðslu barna, sem
öðluðust gildi 1. júní 1908, sjeu enn
í fullu gildi og verði framvegis, þrátt
fyrir það að þau sjálf gefa frest til
að semja og samþykkja frœðslu-
samþyktir til 1. jan. 1910, ogþrátt
fyrir það að ný afstaðið Alþing hefur
lengt þennan frest til 1. jan. 1912 —
að því einu undanskildu að IV. kafli
þeirra kemur ekki til framkvæmda
íremur en sýnist.
Pó að því einhver fræðslunefnd ljeti
undir höfuð leggjast að semja fræðslu-
samþykt og bera hana undir atkvæði
hjeraðsbúa til samþyktar, þá standa
'0& U-í